Criptón

El criptón^[1] ye un elementu químicu de la tabla periódica col símbolu Kr y el númberu atómicu 36.

Bromu ← Criptón → Rubidiu
36 Kr
Tabla completa • Tabla enantada
Incoloru
Información xeneral
Nome, símbolu, númberu	Criptón, Kr, 36
Serie química	Gases nobles
Grupu, periodu, bloque	18, 4, p
Masa atómica	83,798 u
Configuración electrónica	[Ar]3d10 4s2 4p6
Electrones per nivel	2, 8, 18, 8 (imaxe)
Propiedaes atómiques
Electronegatividá	3,00 (Pauling)
Radiu atómicu (calc)	88 pm (Radiu de Bohr)
Radiu covalente	110 pm
Radiu de van der Waals	202 pm
Estáu(aos) d'oxidación	0
1ª enerxía d'ionización	1350,8 kJ/mol
2ª enerxía d'ionización	2350,4 kJ/mol
3ª enerxía d'ionización	3565 kJ/mol
4ª enerxía d'ionización	5070 kJ/mol
5ª enerxía d'ionización	6240 kJ/mol
6ª enerxía d'ionización	7570 kJ/mol
7ª enerxía d'ionización	10710 kJ/mol
8ª enerxía d'ionización	12138 kJ/mol
Propiedaes físiques
Estáu ordinariu	Gas (non magnéticu)
Densidá	(273 K) 3,708 kg/m³
Puntu de fusión	115,79 K (−157 °C)
Puntu de bullidura	119,93 K (−153 °C)
Entalpía de vaporización	9,029 kJ/mol
Entalpía de fusión	1,638 kJ/mol
Presión de vapor	_
Varios
Estructura cristalina	Cúbica centrada nes cares
Nᵘ CAS	7439-90-9
Nᵘ EINECS	231-098-5
Calor específica	248 J/(K·kg)
Conductividá térmica	0,00949 W/(m·K)
Velocidá del soníu	1120 m/s a 293,15 K (20 °C)
Isótopos más estables
Artículu principal: Isótopos del criptón
iso AN Periodu MD Ed PD MeV 78Kr 0,35 % Estable con 42 neutrones 80Kr 2,25 % Estable con 44 neutrones 81Kr Sintéticu 229000 a ε 0,281 81Br 82Kr 11,6 % Estable con 46 neutrones 83Kr 11,5 % Estable con 47 neutrones 84Kr 57 % Estable con 48 neutrones 85Kr Sintéticu 10,756 años β- 0,687 85Rb 86Kr 17,3 % Estable con 50 neutrones
Valores nel SI y condiciones normales de presión y temperatura, sacante que se diga lo contrario.
[editar datos en Wikidata]

Carauterístiques principales

Tubu de descarga enllenu de criptón puru.

El criptón ye un gas noble inoloru y insípidu de poca reactividá carauterizáu por un espectru de llinies verdes y encarnao-naranxes bien brilloses. Ye ún de los productos de la fisión nuclear del uraniu. El criptón sólidu ye blancu, d'estructura cristalina cúbica centrada nes cares al igual que'l restu de gases nobles.

Pa propósitos práuticos pue considerase un gas inerte anque conócense compuestos formaos col flúor; amás pue formar clatratos cola agua al quedar los sos átomos atrapaos na rede de molécules d'agua. Tamién se sintetizaron clatratos con hidroquinona y fenol. Ye'l primeru de los gases nobles n'orde del periodu pal que se definió un valor d'electronegatividá.

Isótopos

El criptón natural ta constituyíu por seis isótopos estables y caracterizáronse diecisiete isótopos radiactivos.

L'isótopu Kr-81 ye productu de reacciones atmosfériques colos otros isótopos naturales, ye radiactivu y tien un periodu de semidesintegración de 250.000 años. Al igual que'l xenón, el criptón ye desaxeradamente volátil y escapa con facilidá de les agües superficiales polo que s'usó pa datar antigües agües soterrañes (50.000 a 800.000 años).

L'isótopu Kr-85 ye un gas inerte radiactivu con un periodu de semidesintegración de 10,76 años que se produz na fisión del uraniu y del plutoniu. Les fontes d'esti isótopu son les pruebes nucleares (bombes), los reactores nucleares y el reprocesáu de les barres de combustible de los reactores. Detectóse un fuerte gradiente d'esti isótopu ente los hemisferios norte y sur, siendo les concentraciones detectaes nel polu norte un 30 % más altes qu'en polu Sur.

Ramsay y Travers llicuaron aire nel añu 1898 y atoparon el criptón na borrafa dexada por dichu aire llíquido xusto percima del so puntu de bullidura. El criptón ta presente nel aire aproximao en 1 ppm.

La so configuración electrónica termina en 3d10, 4p6.