Вялікія Эйсманты

Вялі́кія Э́йсманты^[2] — вёска Беларусі, каля ракі Верацейкі. Цэнтар сельсавету Бераставіцкага раёну Гарадзенскай вобласьці.

Вялікія Эйсманты лац. Vialikija Ejsmanty
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Яна Непамука
Першыя згадкі:	1570
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Бераставіцкі
Сельсавет:	Эйсмантаўскі
Вышыня:	123 м н. у. м.
Насельніцтва:	763 чал. (2009)[1]
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1511
Паштовы індэкс:	231785
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	53°21′59.0″ пн. ш. 24°4′28.6″ у. д.
Вялікія Эйсманты на мапе Беларусі ± Вялікія Эйсманты Вялікія Эйсманты
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Назва

Асноўны артыкул: Эйсімонт

Эйсэнмунд або Эйсмунд (Eisenmund, Eismund^[3]) — імя германскага паходжаньня^[4][3]. Іменная аснова ісан- (эйс-, іс-) (імёны ліцьвінаў Ізбут, Ісавін, Ізмунт; германскія імёны Isbodus, Isovin, Ismund) паходзіць ад гоцкага eisarn, германскага *isarna-, стараверхненямецкага îsarn, îsan 'жалеза'^[5], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'^[6] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'^[7].

Адпаведнасьць імя Эйсмант германскаму імю Eismund сьцьвердзіў польскі спэцыяліст у галіне анамастыкі Казімер Рымут^[3]. Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Эйсмант (Ejsmont) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)^[8].

Гісторыя

Упершыню ўпамінаецца ў дакумэнтах караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста за 1570 год. Тады ўладальнікамі гэтых земляў быў баярын Амброзі Эйсымонт. З канца XVI — пачатку XVII стагодзьдзя Эйсманты ўпамінаюцца як шляхецкая ваколіца, гэта значыць, што мясцовасьць у большасьці была заселеная сярэдняй і дробнай шляхтай, якая ня мела ўласных сялянаў і апрацоўвала зямлю ўласнаручна.

У 1660 годзе сродкамі Ганны Эйсымантовай (жонкі Паўла) і яе сына Якуба ў вёсцы збудавалі першы касьцёл пад тытулам Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Яна Непамука, а кароль і вялікі князь Ян Казімер узьвёў тады Эйсманты ў ранг парафіі. Прадстаўнікі роду Эйсымонтаў валодалі маёнткам да 1832 году. Па сьмерці Атаназы Эйсыманта, уся маёмасьць перайшла яго дачцэ Эве, якая была на той час у шлюбе з гарадзенскім судзьдзём Юзафам Ясколдам.

У міжваенны мястэчка было адміністрацыйным цэнтрам аднайменнай гміны Польскай Рэспублікі.

На 1996 год у Вялікіх Эйсмантах было 278 двароў.

Насельніцтва

• 1996 год — 829 чалавек
• 1999 год — 784 чалавекі
• 2009 год — 763 чалавекі^[1]

Славутасьці

• Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Яна Непамука (1850)