Рудзенск

Ру́дзенск^[2] — мястэчка ў Беларусі, у міжрэччы Сьвіслачы і Пцічы. Цэнтар сельсавету Пухавіцкага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2019 год — 2643 чалавекі^[1]. Знаходзіцца за 22 км на паўночны захад ад Мар’інай Горкі, за 41 км ад Менску. Чыгуначная станцыя на лініі Менск — Асіпавічы, вузел аўтамабільных на Вузьляны, Дукору, Праўдзінскі.

Рудзенск лац. Rudziensk
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Пухавіцкі
Сельсавет:	Рудзенскі
Вышыня:	176 м н. у. м.
Насельніцтва:	2643 чал. (2019)[1]
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1713
Паштовы індэкс:	222850
СААТА:	6244857905
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°36′0″ пн. ш. 27°52′0″ у. д.
Рудзенск на мапе Беларусі ± Рудзенск Рудзенск
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Назва

Асноўны артыкул: Родзень

Родзін або Рудзін (Rodin, Rudin) — імя германскага паходжаньня^[3].

Гісторыя

Упершыню Рудзенск упамінаецца ў ХІХ стагодзьдзі як вёска Цітвянскай воласьці Ігуменскага павету Менскай губэрні. З пабудовай Лібаўска-Роменскай чыгункі тут адкрылася чыгуначная станцыя, пры якой зьявіўся пасёлак. На 1888 год у Рудзенску было 14 двароў^[4].

Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Цітвянскай воласьці існавалі вёска Рудзенск (37 двароў), фальварак Рудзенск (8 двароў), сядзіба Рудзенск (7 двароў) і станцыя Рудзенск (4 двары)^[5][a].

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Рудзенск абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе 20 жніўня 1924 году стаў цэнтрам сельсавету Сьмілавіцкага, з 12 лютага 1935 году — Пухавіцкага, з 6 ліпеня 1935 году — Сьмілавіцкага раёну. З 12 лютага 1938 да 20 студзеня 1960 году мястэчка было цэнтрам раёну. 27 верасьня 1938 году Рудзенск атрымаў афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У Другую сусьветную вайну з 30 чэрвеня 1941 да 4 ліпеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. З 20 студзеня 1960 году Рудзенск уваходзіць у склад Пухавіцкага раёну.

У 2007—2009 гадох жыхары мястэчка праводзілі грамадзкую кампанію супраць будаваньня заводу пэстыцыдаў^[6].

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1897 год — 167 чал. (82 муж. і 85 жан.) у вёсцы Рудзенску, 67 чал. (33 муж і 34 жан.) у фальварку Рудзенску, 40 чал. (24 муж. і 16 жан.) у двары Рудзенску і 44 чал. (21 муж. і 23 жан.) на станцыі Рудзенску
• XX стагодзьдзе: 1901 год — 204 чал. у вёсцы Рудзенску, 3 чал. у маёнтку Рудзенску і 174 чал. на станцыі Рудзенску; 1909 год — 204 чалавекі ў вёсцы Рудзенску, 3 чалавекі ў маёнтку Рудзенску і 174 чалавекі на чыгуначнай станцыі Рудзенску^[7]; 1959 год — 5761 чал.; 1999 год — 3 тыс. чал.; 2000 год — 2800 чал.^[8] або 3 тыс. чал.^[9]
• XXI стагодзьдзе: 1 студзеня 2002 году — 3 тыс. чал.^[10]; 2006 год — 2,9 тыс. чал.^[11]; 2009 год — 2806 чал.^[12] (перапіс); 2016 год — 2725 чал.^[13]; 2017 год — 2714 чал.^[14]; 2018 год — 2680 чал.^[15]; 2019 год — 2643 чал.^[1]

Адукацыя

У Рудзенску працуюць сярэдняя і музычная школы, школа-інтэрнат, дашкольная ўстанова.

Мэдыцына

Мэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляюць местачковыя лякарня і паліклініка.

Культура

Дзейнічаюць 3 бібліятэкі, дом культуры.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, хімічнай прамысловасьці.

Турыстычная інфармацыя

Чыгуначная станцыя ў Рудзенску

Славутасьці

• Чыгуначная станцыя (пачатак ХХ ст.)

Страчаная спадчына

• Капліца могілкавая

Асобы

• Таіса Бондар (1945—2005) — беларуская пісьменьніца, перакладніца
• Валер Дайнэка (нарадзіўся ў 1951 годзе) — беларускі музыка
• Яўген Паўловіч (нар. 1940) — беларускі балетнік, пэдагог
• Міхась Чарот (1896—1938) — беларускі пісьменьнік і грамадзкі дзяяч

Заўвагі

1. РГИА. Ф. 1290. Воп. 11. Спр. 1306.