Станькаў

Ста́нькаў^[1] (афіцыйная назва — Станькава^[1]) — вёска ў Беларусі, на рацэ Рапусе. Цэнтар сельсавету Койданаўскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 1692 чалавекі. Знаходзіцца за 10 км на паўднёвы ўсход ад Койданава, за 8 км ад чыгуначнай станцыі Койданава (лінія Менск — Баранавічы). Аўтамабільныя дарогі на Менск, Койданаў, Узду.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Станькаў (неадназначнасьць).

Станькаў лац. Stańkaŭ
Альтанка Чапскіх
Першыя згадкі:	XV стагодзьдзе
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Койданаўскі
Сельсавет:	Станькаўскі
Вышыня:	186 м н. у. м.
Насельніцтва:	1692 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1716
Паштовы індэкс:	222731
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°37′51″ пн. ш. 27°13′27″ у. д.
Станькаў на мапе Беларусі ± Станькаў Станькаў
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Станькаў — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны. Да нашага часу тут захаваўся сядзібна-паркавы комплекс Чапскіх.

Назва

Койданаў і Станькаў, з мапы 1613 г.

На думку географа Вадзіма Жучкевіча, тапонім Станькаў утварыўся ад памяншальнай формы імя Станіслаў^[2].

Традыцыйная гістарычная назва паселішча — Станькаў^[3][4]. Форма Станькава (рас. Станьково) пачала шырока ўжывацца ў выніку перайначваньня тапоніму на расейскі манер^[5].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Скарбчык. Н. Орда, 1864—1876 гг.

Першы пісьмовы ўпамін пра Станькаў як сяло ў валоданьні Дарагастайскіх датуецца 1407 годам. Пазьней паселішчам валодалі Радзівілы, з 1772 году — Чапскія.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Станькаў увайшоў у склад Менскага павету Менскага ваяводзтва. На 1588 год у мястэчку было 30 двароў, касьцёл, царква, рынак.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Палац Чапскіх. Н. Орда, 1864—1876 гг.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Станькаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Менскага павету Менскай губэрні^[6]. У пачатку XIX ст. мястэчка стала цэнтрам ключу. З 1815 году тут працаваў сьпіртзавод, у 1858 годзе збудавалі царкву Сьвятога Мікалая Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы), у 1863 годзе адкрылася сельская прыходзкая школа (51 вучань — 39 хлопчыкаў, 12 дзяўчынак), у 1868 годзе — нядзельная школа, шпіталь. Уладальнік маёнтку Эмэрык Чапскі стварыў музэй з уласных збораў. У 1876 годзе мастак Напалеон Орда зрабіў замалёўкі Станькава. На 1886 год у мястэчку было 42 двары, валасная ўправа, царкоўна-прыходзкая школа, лякарня.

У Першую сусьветную вайну тут некаторы час разьмяшчаўся штаб расейскай 4-й арміі Заходняга фронту. У лютым 1918 году мястэчка занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Станькаў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе 20 жніўня 1924 году стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі.

На 1970 год у Станькаве было 196 двароў, на 1998 год — 213, на 2001 год — 684, на 1 студзеня 2004 году — 700. У 2000-я гады Станькаў атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Царква, каля 1900 г.
• 
  Палац, да 1918 г.
• 
  Паркавы фасад, да 1918 г.
• 
  Парк, да 1918 г.

• 
  Інтэр’ер палаца, да 1918 г.
• 
  Бібліятэка ў палацы, да 1918 г.
• 
  Скарбчык, да 1918 г.
• 
  Палац, 1918 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1886 год — 390 чал.
• XX стагодзьдзе: 1970 год — 908 чал.^[7]; 1998 год — 677 чал.^[8]; 1999 год — 2325 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 1832 чал.^[9]; 1 студзеня 2004 году — 1859 чал.^[10]; 2010 год — 1692 чал.

Інфраструктура

У Станькаве працуюць сярэдняя школа, школа-інтэрнат, 2 дашкольныя ўстановы, фэльчарска-акушэрскі пункт, кінатэатар, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Могілкі старыя каталіцкія
• Сядзібна-паркавы комплекс Чапскіх (XIX ст.)
• Царква Сьвятога Мікалая (1858)

Страчаная спадчына

• Палац Чапскіх (XIX ст.)

Галерэя

• Краявіды Станькава
• 
  Скарбчык сядзібы Чапскіх
• 
  Брама
• 
  Дом
• 
  Флігель

• 
  Сьвіран
• 
  500-гадовы дуб
• 
  Царква
• 
  Каскад на рацэ Рапусе

Асобы

• Марат Казей (1929—1944) — піянэр-партызан, Герой Савецкага Саюзу (пасьмяротна)
• Эмэрык Чапскі (1828—1897) — дзяржаўны дзяяч, калекцыянэр, нумізмат