Савічы (Брагінскі раён)

Са́вічы^[1] — вёска ў Брагінскім раёне Гомельскай вобласьці. Уваходзіць у склад Чамярыскага сельсавету.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Савічы.

Савічы
трансьліт. Savіčy
Дата заснаваньня:	перад 1512 годам
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Брагінскі
Сельсавет:	Чамярыскі
Насельніцтва:	17 чал. (2023)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2344
Паштовы індэкс:	247637
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°37′0″ пн. ш. 30°19′0″ у. д.
Савічы на мапе Беларусі ± Савічы Савічы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню паселішча згаданае 7 (17) сакавіка 1512 году^[2][a], калі кароль Жыгімонт Стары падараваў Брагінскую воласьць князю Міхайлу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх:

«Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай,.. аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Галэк, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага… у востраў Жэрдзен Савенскі ў Хвашчы востраў Брагінскі…

З гэтага вынікае, што сяла Савічаў востраў Жэрдзен^[b] быў памежным з воласьцю Брагінскай урочышчам, прыналежным да Любецкай воласьці Вялікага Княства Літоўскага.

Напярэдадні падпісаньня акту Люблінскай уніі ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам зь Любечам і Савічамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («вернута») да Кароны Польскай^[4].

Карона Каралеўства Польскага

Надалей Савічы прысутныя ў падатковым рэестры ад 6 студзеня 1571 году як сяло воласьці Любецкага замку ў Кіеўскім ваяводзтве Кароны. Тады ў ім налічвалася 6 паўнавартых дымоў (×6 — прыкладна 36 жыхароў), а яшчэ жылі людзі ўбогія, усяго 23 чалавекі, няздольныя плаціць зусім^[5]. 2-м жніўня 1578 году датаваны прывілей караля Стэфана Баторыя пану Станіславу Клапоцкаму на сёлы ў Любецкім старостве — Савічы і Хракавічы^[6].

Згаданая вёска Савічы ў люстрацыі старостваў Кіеўскага ваяводзтва 1616 году. Належала яна да Любецкай воласьці аднаіменнага староства, якое пажыцьцёва трымаў пан Мікалай Струсь. Агульны пабор з 24 савіцкіх падданых складаў 171 злоты і 20 грошаў^[7].

Маецца зьвестка пра Савічы і ў датаваным 15 лютага 1754 году запісе «wieczystego prawa darownego» на добра Ёлча, Бярозкі, Савічы, Грушнае «і іншых»^[d], відавочна, прыналежных да Ёлчанскага ключа^[e], ад падканцлера літоўскага графа Міхала Сапегі войскаму ашмянскаму пану Францішку Ракіцкаму, за подпісам вялікага канцлера літоўскага князя Міхала Чартарыйскага, замацаваным вялікай пячаткай^[10].

Расейская імпэрыя

вёска Савічы на схематычным пляне Рэчыцкага павету, складзеным каля 1800 г.

Савічы, Пучын, Нежыхаў і двор Жэрднае на мапе Ф. Шубэрта і П. Тучкова сярэдзіны XIX ст.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Савічы апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага Рэчыцкага павету Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году Менскай губэрні Расейскай імпэрыі^[11]. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што сяло Грушна, слабада Нежыхаў, вёскі Савічы, Калыбань, Піркі, Капоранка, Крукі, Кулажын, хутар Чэрнеў і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі (зноў жа застаўным правам) ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку^[12].

У парэформавы пэрыяд Савічы – цэнтар воласьці Рэчыцкага павету.

Найноўшы час

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Савічы, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага^[13].

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Савічы ўвайшлі ў склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, аднак 16 студзеня вёска разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі перададзена ў склад РСФСР.

1 сьнежня 2009 году перададзеная зь ліквідаванага Хракавіцкага сельсавету ў склад Чамярыскага сельсавету^[14].

Насельніцтва

• 1999 год — 113 чалавек
• 2004 год — 86 чалавек
• 2010 год — 42 чалавекі
• 2019 год — 27 чалавек
• 2023 год — 17 чалавек^[15]

Заўвагі

1. Поўны зьмест дакумэнту гл.:^[3]
2. Будучая вёска Жэрднае ў межах сучаснага Брагінскага раёну.
3. Апошнія дзьве назвы, аднак, мелі розныя паселішчы, зь якіх Радзін панам Сапегам даўно не належаў.
4. У гістарычна-генэалягічных і маёнтковых матэрыялах Сапегаў удакладняецца, што добры Ёлча складаліся з фальварку Савічы і вёсак Бярозкі (Berezno), Грушнае, Крукі, Перкі з слабодкай Кулажын alias Radzyn^[8][c].
5. Ёсьць згадка пра інвэнтар Ёлчанскага ключа 1771 году^[9]