Тройдзень (імя)

Тройдзень, Тройдзен^[1] (Тройдзін) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Trodden
Паходжаньне
Мова(-ы)	германскія
Утворанае ад	Treydte + суфікс з элемэнтам -н- (-n-) treud- + суфікс з элемэнтам -н- (-n-)
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Тройдзен, Тройдзін
Вытворныя формы	Труцень
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Тройдзень»

Паходжаньне

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Тродзін або Трудзен, пазьней Тродэн, Труйдэн, Труйтэн або Тротэйн (Trodinus^[2], Truden^[3][4], Trodden, Truiden^[5], Truitjen^[6], Trottein^[7][8]) і Тройтын (Troitín^[9][10]) — імёны германскага паходжаньня^[11]. Іменная аснова -друд- (-трут-, -трот-) (імёны ліцьвінаў Гаўдрут, Гендрута, Кондрут; германскія імёны Gautrude, Genedrudis, Cundrud) паходзіць ад гоцкага і германскага þruþs 'мажнасьць, веліч'^[12], іменная аснова дройт- (тройт-) — ад гоцкага drauhti 'вайсковы аддзел'^[13][a]. Існаваў старажытны шляхецкі род нямецкага паходжаньня Трэйдэны фон Трота (Treyden)^[b]. У ВКЛ адзначалася бытаваньне германскага прозьвішча Трэйдэр: Iacobo Treyder (1 студзеня 1792 году)^[16][c].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае усходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Тройдзень паходзіць ад старагерманскага treud- 'цяжар'^[18].

Гісторык Павал Урбан у сваёй кнізе «Старажытныя ліцьвіны» адзначае, што імя Тройдзень, мае славянскае паходжаньне (але выводзіць яго зь індаэўрапейскіх моваў)^[19]. Павал Урбан зьвяртае ўвагу на ўспадкаваньне гэтага імя мазавецкімі князямі — нашчадкамі Гаўдземунды, дачкі вялікага князя літоўскага Тройдзеня^[20].

У Прусіі бытавала імя Tride^[21][d].

У Польшчы адзначаецца прозьвішча Тройдан (Trojdan)^[23].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Троидеи… при животе Троиденеве… Троидени… Троидении… Тридъ (Галіцка-Валынскі летапіс)^[24]; Konig Theuderin (1278 год)^[25]; et Troydino Ducibus (4 траўня 1278 году)^[26]; Traydene (5 лютага 1286 году)^[27]; kunic Thoreiden (Старэйшая рыфмаваная хроніка)^[28]; Boleslaus autem de Lithuana Gaudemunda, devotissima domina genuit Troydenum (XIII ст.)^[29]; filio Troydeni ducis Mazovie… Boleslao filio Troydeni (запісы пад 1333 і 1339 гадамі)^[30][31]; domino Symuito et domino Troydano, Ducibus Masouie (30 красавіка 1334 году)^[32]; dominus Troydinus dux Mazovie («Kalendarz Władysławski» пад 1341 годам)^[33]; Tridden dem littowe (1372 год)^[34]; Nos Semouitus Troijdem Dei gratia Dux totius Terrae Masouiae (14 сакавіка 1378 году)^[35]; Trojden… Troyden (Хроніка Быхаўца); Тройдень… Тройден (Хроніка літоўская і жамойцкая)^[36]; p. Jerzy Treyden (1690 год)^[37]; przez Michała Trejdana, dworzanina Szorcza, łowczyca bielskiego (5 лютага 1765 году)^[38]; Michał Troydon x porucznik J.K.M., Onufry Troydon (9 лютага 1785 году)^[39]; Michał Trayden, Onufry Trayden (18 жніўня 1788 году)^[40]; Michał Tryden (9 лютага 1791 году)^[41].

Носьбіты

• Тройдзень (1220-я — 1282) — вялікі князь літоўскі
• Тройдзень I († 1341) — князь чэрскі і варшаўскі
• Тройдзень II († 1427) — князь плоцкі (супольна з братам)

Заўвагі

1. Адзначаліся старажытныя германскія імёны Troitegundia (Troite-gundia), Truitemirus (Truite-mirus)^[14], Throitbold (Throit-bold), Droitmund (Droit-mund), Droitold (Droit-old)^[15]
2. Гэтае прозьвішча выводзяць ад нямецкай назвы замка Турайды ў Курляндыі
3. Таксама бытавала імя Тройдзь: селцо Тройдевичы… у Тройдевичах… у Тройдевичов… село Тройдевичи (1552 год)^[17]
4. У Пскове адзначалася імя Трайдзіла: убиша неколико мужь на Запсковьи, Акима Троидилова (Пскоўскі другі летапіс)^[22]