Шклянніцы

Шкля́нніцы (Sesiidae) — сямейства матылёў. Вядома больш за 1000 відаў, пашыраных амаль па ўсім свеце.

Шклянніцы
Шклянніца вялікая таполевая (Sesia apiformis)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Трахейнадыхальныя Надклас:  Шасціногія Клас:  Насякомыя Падклас:  Крылатыя насякомыя Інфраклас:  Навакрылыя насякомыя Надатрад:  Насякомыя з поўным метамарфозам Атрад:  Матылі Падатрад:  Glossata Інфраатрад:  Heteroneura Клада:  Ditrysia Падсекцыя:  Apoditrysia Надсямейства:  Cossoidea Сямейства:  Шклянніцы
Міжнародная навуковая назва
Sesiidae Boisduval, 1828
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   118707 NCBI   106496 EOL   901

Апісанне

Размах крылаў матылёў 15—35 мм. Крылы вузкія, празрыстыя або паўпразрыстыя, па краях і ўдоўж жылак пакрытыя лускавінкамі. Будовай крылаў і колерам сегментаў брушка падобныя да джалячых перапончатакрылых. Губныя шчупікі накіраваны ўверх або ўперад, густа ўкрыты лускавінкамі. Вусікі шчацінка- або булавападобныя, зрэдку з валасяной гронкай на канцы, грабеньчатыя або раснічастыя. На канцы брушка — анальны пучок з валасістых лускавінак.

Яйцы шарападобныя, жоўта-карычневыя, чорныя, з цвёрдай абалонкай, з выразнай сеткаватай структурай. Вусені (даўжыня да 50 мм) белыя або брудна-белыя з 1—2 парамі брушных ног. Кукалкі паўсвабодныя.

Асаблівасці біялогіі

Жывуць у лясах, хмызняках, на сухіх узлесках і палянах, у садах, парках, скверах, лесаполасах. На Беларусі найбольш вядомыя 5 відаў: шклянніца малінавая (Pennisetia hylaeiformis) — шкодзіць маліне; шклянніца вялікая таполевая (Sesia apiformis) — таполі і асіне, радзей вярбе, бярозе, ясеню, ліпе; шклянніца малая таполевая, або цемнакрылая (Paranthrene tabaniformis) — таполі, асіне і вярбе; шклянніца парэчкавая (Synanthedon tipuliformis) — парэчкам, маліне, брызгліне, агрэсту, ляшчыне, грабу; шклянніца яблыневая (Synanthedon myopaeformis) — яблыні, радзей грушы, сліве, рабіне, глогу. Лёт матылёў у маі — ліпені.

Вусені шклянніц робяць хады ў галінках, ствалах і каранях дрэў і кустоў, радзей у сцяблах і каранях травяністых раслін. Меры барацьбы: высечка і знішчэнне пашкоджаных раслін, абрэзка і спальванне галінак, населеных вусенямі, апрацоўка ніжніх частак ствалоў і тоўстых галін хімічнымі сродкамі.

Літаратура

• Піскуноў У. Шклянніцы // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.