Големо Илино

Големо Илино — село во Општина Демир Хисар, во областа Железник, во околината на градот Демир Хисар.

Големо Илино
Широк поглед на Големо Илино
Големо Илино Местоположба на Големо Илино во Македонија Големо Илино на карта
Координати 41°18′56″N 21°05′52″E
Регион	Пелагониски
Општина	Демир Хисар
Област	Железник
Население	13 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	7240
Повик. бр.	047
Шифра на КО	10009
Надм. вис.	716 м
Слава	Петковден Св. Никола Летен[2]
Мреж. место	Големо Илино
Големо Илино на општинската карта Атарот на Големо Илино во рамките на општината
Големо Илино на Ризницата

Географија и местоположба

Низ селото

Атарот на селото зафаќа површина од 20,6 км², кој се состои од 327,8 хектари обработливо земјиште, 628,4 хектари пасишта и 925,6 хектари шуми.

Големо Илино се наоѓа на надморска височина од околу 980 метри.

Соседни села на селото Големо Илино се: Мало Илино од југ, Велмевци од север, Железнец од исток, и Велмеј и Брежани од запад и југозапад.

Историја

Во XIX век, Големо Илино се наоѓало во Битолската каза, нахија Демир Хисар, во Отоманското Царство.

Во минатото постоело само едно село Илино, тоа село постоело кај Црква „Св. Илија“, на самата граница со областа Дебрца. Но тоа село таму пропаднало,по што останале двајца браќа, поголемиот брат го основал селото Големо Илино, а помалиот брат го основал селото Мало Илино.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 618 —     1953 604 −2.3% 1961 412 −31.8% 1971 295 −28.4% 1981 208 −29.5%	Година Нас. ±% 1991 104 −50.0% 1994 81 −22.1% 2002 52 −35.8% 2021 13 −75.0%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Големо Илино имало 640 жители, сите Македонци христијани.^[3] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Големо Илино имало 624 жители.^[4]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 600 Македонци.^[5]

Според пописот од 2002 година, во селото живееле 52 жители, сите Македонци.^[6]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 13 жители, од кои 10 Македонци и 3 лица без податоци.^[7]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	640	624	618	604	412	295	208	104	81	52	13

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Големо Илино е македонско село.

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1952 година родови во селото:^[12]

• Староседелски и доселенички со непозната старина се: Степановци (9 к.), Стојковци (13 к.), Раповци (1 к.), Ѓорговци (18 к.), Ремковци (8 к.), Чобановци (7 к.), Чукалковци (5 к.), Рутевци (8 к.), Роговци (4 к.) и Вилиповци (5 к.).
• Доселени со позната старина: Митановци (4 к.) доселени се од селото Патец, Кичевско. Го знаат следното родословие: Косте (жив на 65 г. во 1952 година) Сиљан-Цветан-Илко-Митан, кој се доселил во селото; Велковци (14 к.) и Рапевци (9 к.) доселени се од мијачкото село Гари. Во првиот род се знае следното родословие: Паун (жив на 60 г. во 1952 година) Ѓоргија-Најде-Велко, кој се доселил; Карабашовци (4 к.) доселени се од денес раселениот град Закамен.

Самоуправа и политика

Патокази во селото

Селото влегува во рамките на проширената Општина Демир Хисар, на која ѝ била додадена поранешната Општина Сопотница по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на некогашната Општина Сопотница.

Во периодот од 1955 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Демир Хисар.

Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Долнени, во која покрај селото Големо Илино, се наоѓале и селата Бабино, Базерник, Брезово, Доленци, Железнец, Мало Илино и Средорек. Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната Општина Железнец, во која влегувале селата Големо Илино, Железнец и Мало Илино.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 646 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на задружна зграда.^[13]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 48 гласачи.^[14]

Личности

Родени во Големо Илино

• Секула Најдов Карабашовски — македонски револуционер од ВМОРО. Дејствувал во Демирхисарско. Дел од четата на Јордан Пиперката, кај кого добил заклетва. Учествувал во борбите со турскиот аскер кај Прибилци, Карбуница, Боиште и Бабино.^[15]
• Соколе Иванов Караџовски (Караџов) — македонски револуционер од ВМОРО. Активно учествувал во борбите против турскиот аскер, дел од четата на Алексо Стефанов, кај кого и примил заклетва.^[16]
• Симјан Чукалков Крстески (р. 1866 - ? ) — македонски револуционер од ВМОРО. Бил дел од четите на Алексо Стефанов и Петар Чаулев.^[17]
• Сиљан Вељанов Крстески (р. 1871 - ? ) — македонски револуционер од ВМОРО. Дел од четата на Јордан Пиперката. Учествувал во борбата кај Прибилци.^[18]
• Никола Мицков Крстевски (р. 1871 - ? ) — македонски револуционер од ВМОРО. Дел од четата на Павле Трајков, учествувал во борбите со турскиот аскер кај селата Прибилци и Карбуница.^[19]
• Мате Николов Крстевски — македонски револуционер од ВМОРО. Добил заклетва од Јордан Пиперката. А потоа бил дел од четата на Павле Трајков. Учествувал во борбата со турскиот аскер кај селото Прибилци.^[20]
• Цветан Николов Кулумовски (р. 1872 - ? ) — македонски револуционер од ВМОРО. Добил заклетва од Јордан Пиперката во 1902 година. Учествувал со Јордан Пиперката во борбите против турскиот аскер кај селата Брезово и Цер.^[21]
• Трајко Дојчинов Миленкоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Јон Јанкулов Милошески — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Илија Андонов Михајлов — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Стојко Најденов Мицкоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Кузман Илијов Станоевски — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Ванчо Сиљанов Станоевски — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Блаже Ристев Стојаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Варвара Ристева Рутеска — македонска револуционерка од ВМОРО.^[24]
• Доне Стојанов Рутески — македонски револуционер од ВМОРО.^[24]
• Димитрија Наумов Ѓоргијовски — македонски револуционер од ВМОРО.^[25]
• Ташко Аврамов Иваноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[25]
• Ристо Лозаноски - македонски уметник

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[26]

• Старо Село — населба од средниот век;
• Висои — доцноантичка некропола;
• Градиште — населба од хеленистичко и доцноантичко време;
• Присои — населба и некропола од доцноантичко време;
• Св. Петка — црква и некропола од средниот век.

Цркви^[27]

• Црква „Св. Никола“ — главната селска црква;
• Црква „Св. Илија“ — главната манастирска црква на Илинскиот манастир, на надморска височина од 1.524 метри.^[28]
• Црква „Св. Петка“ — црква од 1874 година, градена врз темели на постара црква.

Манастири

• Илински манастир — манастир над селото, заеднички со соседното Мало Илино.

Реки

• Големоилинска Река

Иселеништво

Огромен број на население од ова село се има иселено, што се должи на негрижа на властите за селата во Македонија, посебно планинските. Од 1956 година, па наваму од ова село се имаат иселено преку 120 семејства, и тоа во: Битола, Скопје, Прилеп, Демир Хисар, Охрид, Ресен, Струга, но и во Долно Оризари, Сопотница, Прибилци, Кравари, Горно Оризари, Белче, Црновец, Суводол, и сл. Од странство иселеници има во: Австралија, САД, Канада, Шведска, Австрија, Србија (Белград), Хрватска (Загреб), Бугарија (30 семејства) и др.^[12][29]

Галерија

• 
  Макета на црква во селото
• 
  Селската продавница
• 
  Поглед кон дел од селото и главната селска црква „Св. Никола“
• 
  Патоказ за Илинска Планина
• 
  Куќа во селото
• 
  Стара традиционална архитектура
• 
  Дел од Големо Илино
• 
  Стара куќа во Големо Илино
• 
  Глетка од Големо Илино
• 
  Група планинари на минување низ Големо Илино
• 
  Балкон (чардак) од стара куќа во Големо Илино
• 
  Глетка од Големо Илино
• 
  Течението на Големоилинска Река над селото
• 
  Сретсело во Големо Илино