1 października
data / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące 1 października?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA
1 października jest 274. (w latach przestępnych 275.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 91 dni.
- Imieniny obchodzą: Ariel, Bawon, Cieszysław, Danuta, Jan, Julia, Krescencjusz, Krescens, Krescenty, Maksyma, Małobąd, Roman, Remigiusz i Teresa.
- Armenia – Dzień Nauczycieli
- Chiny – Rocznica Proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej (święto narodowe)
- Cypr, Nigeria – Święto Niepodległości (święto narodowe)
- Kamerun – Święto Zjednoczenia
- Międzynarodowe:
- Światowy Dzień Wegetarianizmu
- Międzynarodowy Dzień Osób Starszych (ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku)
- Europejski Dzień Ptaków (koordynowane przez BirdLife International)
- Międzynarodowy Dzień Muzyki (ustanowiony przez UNESCO)[1]
- Polska – Światowy Dzień Wegan (na świecie 1 listopada)
- San Marino – Inwestytura Regenta
- Singapur – Dzień Dziecka
- Tuvalu – 1. dzień Święta Tuvalu (święto narodowe)
- Wspomnienia i święta w Kościele katolickim[2][3][4] obchodzą:
- 1326 – Jan Grot został mianowany biskupem krakowskim.
- 1331 – Roszczący sobie pretensje do korony polskiej król Czech Jan Luksemburski, w porozumieniu z zakonem krzyżackim, najechał Wielkopolskę.
- 1401 – Papież Bonifacy IX zatwierdził fundację klasztoru karmelitów w Bydgoszczy.
- 1626 – V wojna polsko-szwedzka: zakończyła się nierozstrzygnięta Bitwa pod Gniewem.
- 1798 – Założono Towarzystwo Republikanów Polskich.
- 1808 – W Warszawie została założona Szkoła Prawa Księstwa Warszawskiego, w 1816 roku wcielona do Uniwersytetu Warszawskiego.
- 1810 – Rodzina Chopinów wraz z siedmiomiesięcznym Fryderykiem przeprowadziła się na stałe z Żelazowej Woli do Warszawy.
- 1817 – Na Uniwersytecie Wileńskim powołano tajne Towarzystwo Filomatyczne.
- 1845 – W Sianowie uruchomiono fabrykę zapałek.
- 1859 – W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie „Tygodnika Illustrowanego”.
- 1866 – W Krakowie ukazało się pierwsze wydanie tygodnika beletrystycznego „Kalina”.
- 1875 – W Warszawie otwarto Szkołę Techniczną Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.
- 1888 – uruchomiono linie kolejowe: pomiędzy Jarocinem a Kąkolewem oraz Leszno-Ostrów Wielkopolski[5].
- 1918 – Założono Stowarzyszenie Pracowników na Polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”.
- 1922 – Niemieckie wówczas Zabrze uzyskało prawa miejskie
- 1931 – W Warszawie zainaugurował działalność Kabaret Banda.
- 1936 – Zwodowano niszczyciel ORP „Błyskawica”.
- 1939 – Kampania wrześniowa:
- W Grand Hotelu w Sopocie kmdr Marian Majewski i kpt. Antoni Kasztelan podpisali akt kapitulacji Rejonu Umocnionego Hel.
- Zwycięstwo wojsk sowieckich nad Zgrupowaniem KOP gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna w bitwie pod Wytycznem.
- 1940 – Niemcy utworzyli getto żydowskie w Żyrardowie.
- 1942 – W Lublinie została przeprowadzona wielka łapanka uliczna.
- 1943 – Oddział AK „Agat” dokonał w Warszawie udanego zamachu na Ernsta Weffelsa, znanego z okrucieństwa kierownika zmiany oddziału kobiecego na Pawiaku.
- 1944 – 62. dzień powstania warszawskiego: miało miejsce tymczasowe zawieszenie broni.
- 1951 – Inauguracja pierwszego roku akademickiego na Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.
- 1954 – W Warszawie uruchomiono pierwszą polską stację radiofoniczną UKF na częstotliwości 97,6 MHz.
- 1982 – Została uruchomiona komunikacja trolejbusowa w Tychach.
- 1983 – W Warszawie odsłonięto Pomnik Małego Powstańca.
- 1985 – Rozpoczął się XI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
- 1989 – Z Warszawy wyjechał do RFN pociąg z 809 wschodnioniemieckimi uchodźcami.
- 1990 – Rozpoczął się XII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
- 1993 – Alwernia, Borne Sulinowo, Frampol, Glinojeck i Kleszczele otrzymały prawa miejskie.
- 1995 – Rozpoczął się XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
- 1996 – Rozpoczęła działalność sieć telefonii komórkowej Plus.
- 2001 – Oddano do użytku nowe skrzydło gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie
- 2003:
- Adm. Roman Krzyżelewski został dowódcą Marynarki Wojennej, zastępując adm. Ryszarda Łukasika.
- W związku ze zbliżającym się wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej ruch osobowy z Białorusią, Rosją i Ukrainą został objęty obowiązkiem wizowym.
- 2006 – Powstała Służba Kontrwywiadu Wojskowego.
- 2009 – Ujawniono tzw. aferę hazardową.
- 2014 – Premier Ewa Kopacz wygłosiła exposé, po czym Sejm RP udzielił jej rządowi wotum zaufania.
- 2015 – W Warszawie rozpoczął się XVII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
- 2016 – W miejsce Akademii Obrony Narodowej utworzono Akademię Sztuki Wojennej z siedzibą w Warszawie-Rembertowie.
- 331 p.n.e. – Aleksander Macedoński rozgromił wojska władcy Persji Dariusza III w bitwie pod Gaugamelą.
- 366 – Damazy I został wybrany na papieża. Mniejszość wybrała antypapieża Ursyna.
- 959 – Edgar Spokojny został królem Anglii.
- 965 – Jan XIII został wybrany na papieża.
- 1061 – Aleksander II został wybrany na papieża.
- 1273 – Rudolf I Habsburg został wybrany na króla Niemiec.
- 1410 – Jodok z Moraw został wybrany przez część elektorów na antykróla Niemiec.
- 1536 – Rozpoczęła się dysputa lozańska, która przyczyniła się do utrwalenia doktryny kalwinizmu jako przeciwnej antytrynitaryzmowi.
- 1553 – Maria I Tudor została koronowana na królową Anglii.
- 1608 – Na pokładzie angielskiego statku „Mary and Margaret” przybyło do osady Jamestown w Wirginii pięciu pierwszych polskich imigrantów w Ameryce Północnej.
- 1620 – Tianqi został cesarzem Chin.
- 1627 – Papież Urban VIII utworzył Kongregację ds. Granic Państwa Kościelnego.
- 1643 – Przyszły król Danii Fryderyk III Oldenburg poślubił księżniczkę brunszwicko-lüneburską Zofię Amelię.
- 1645 – Angielska wojna domowa: kapitulacja rojalistów na zamku Castle przed wojskami Parlamentu.
- 1653 – Moskiewski Sobór Ziemski podjął decyzję o przyłączeniu Ukrainy do Rosji.
- 1733 – W Paryżu odbyła się premiera opery Hipolit i Arycja z muzyką Jeana-Philippe’a Rameau i librettem Josepha Pellegrina.
- 1745 – Tejmuraz II został koronowany w katedrze Sweti Cchoweli w mieście Mccheta na króla Kartlii (obecnie część Gruzji).
- 1756 – Wojna siedmioletnia: zwycięstwo wojsk pruskich nad austriackimi w bitwie pod Lowosicami.
- 1777 – Podpisano traktat z San Ildefonso kończący II hiszpańsko-portugalską wojnę kolonialną.
- 1791 – Pierwsze posiedzenie francuskiego Zgromadzenia Prawodawczego, zwanego także Legislatywą.
- 1795 – Francja anektowała Niderlandy Austriackie.
- 1800 – Na mocy traktatu z San Ildefonso Hiszpania zwróciła Francji Luizjanę w zamian za obietnicę utworzenia królestwa Toskanii lub Etrurii dla bratanka hiszpańskiego króla, księcia Parmy.
- 1802 – Kardynał Giuseppe Doria Pamphili wydał w imieniu papieża Piusa VII edykt dotyczący ochrony zabytków w Państwie Kościelnym.
- 1804 – Na części zakupionej od Francji Luizjany utworzono amerykańskie Terytorium Orleanu.
- 1806 – Król pruski Fryderyk Wilhelm II wystosował do Napoleona Bonapartego ultimatum z żądaniem wycofania armii francuskiej za linię Renu i zapowiadające utworzenie konfederacji państw północnoniemieckich pod protektoratem Prus – początek wojny Francji z IV koalicją.
- 1827 – Oddziały rosyjskie gen. Iwana Paskiewicza odbiły Erywań z rąk perskich.
- 1829 – Założono Uniwersytet Kapsztadzki (jako South African College).
- 1843 – Ukazało się pierwsze wydanie brytyjskiego tabloidu „News of the World”.
- 1850 – Założono Uniwersytet w australijskim Sydney.
- 1859 – Włoska wojna wyzwoleńcza: zwycięstwo powstańców w bitwie nad rzeką Volturno.
- 1866 – Niemiecki astronom Robert Luther odkrył planetoidę podwójną (90) Antiope.
- 1874 – W Prusach wprowadzono świecką rejestrację stanu cywilnego.
- 1877 – Kanadyjski astronom James Watson odkrył planetoidę (175) Andromache.
- 1881 – Założono francuski klub sportowy Girondins Bordeaux.
- 1884 – Ukazało się pierwsze wydanie duńskiego dziennika „Politiken”.
- 1885 – Założono Duńskie Koleje Państwowe.
- 1888 – Na wyspę Nauru na Pacyfiku przybyli pierwsi niemieccy osadnicy.
- 1889 – Założono holenderski klub piłkarski HFC Haarlem.
- 1890 – Utworzono Park Narodowy Yosemite w Kalifornii.
- 1891 – Zainaugurował działalność prywatny Uniwersytet Stanforda w Kalifornii.
- 1892 – Zainaugurował działalność Uniwersytet Chicagowski.
- 1898:
- Wojna amerykańsko-hiszpańska: rozpoczęła się konferencja pokojowa w Paryżu.
- Zwodowano rosyjski niszczyciel „Procznyj”.
- 1900 – 25-letni Winston Churchill został wybrany, z okręgu wyborczego Oldham, po raz pierwszy do Izby Gmin.
- 1901 – Została wydana powieść Kim brytyjskiego pisarza Rudyarda Kiplinga.
- 1902:
- Kure w Japonii uzyskało prawa miejskie.
- Utworzono brytyjską Home Fleet.
- 1908 – Rozpoczęto sprzedaż Forda T.
- 1910 – 21 osób zginęło, a ponad 100 zostało rannych w wyniku eksplozji bomby przed budynkiem redakcji „Los Angeles Times”.
- 1911 – Wojna włosko-turecka: wojska włoskie zdobyły Trypolis.
- 1914 – I wojna światowa: rozpoczęła się bitwa pod Arras.
- 1916:
- 1918 – I wojna światowa: armia arabska wraz z brytyjskim Camel Corps zajęła Damaszek, kończąc kilkusetletnie panowanie tureckie.
- 1919:
- Ukazało się pierwsze wydanie czasopisma Świadków Jehowy „Złoty Wiek” (obecnie znane jako „Przebudźcie się!”).
- W dwudniowych starciach na tle rasowym w Elaine w stanie Arkansas zginęło 100–237 czarnoskórych i 5 białych.
- 1920:
- Po przyłączeniu kilku okolicznych miast i kilkudziesięciu wsi Berlin osiągnął liczbę około 4 mln mieszkańców.
- Została uchwalona konstytucja Austrii.
- 1923 – Utworzono brytyjską kolonię Rodezja Południowa.
- 1924 – 15 osób zginęło w katastrofie kolejowej w niemieckiej Moguncji.
- 1929 – Wprowadzono radziecki kalendarz rewolucyjny.
- 1930:
- Na Kremlu moskiewskim wysadzono Monaster Czudowski założony w XIV wieku.
- W Jerozolimie po raz pierwszy zapalono elektryczne latarnie uliczne.
- W Wielkiej Brytanii została powołana Królewska Komisja pod kierownictwem Johna Hope Simpsona, mająca wyjaśnić przyczyny wybuchu i przebieg zamieszek w Palestynie w 1929 roku.
- 1931 – W Hiszpanii przyznano prawa wyborcze kobietom.
- 1932:
- Na wodach Kattegatu zatonął polski parowiec „Niemen”.
- Oswald Mosley założył Brytyjską Unię Faszystów.
- 1933 – Zwodowano japoński torpedowiec „Tomozuru”.
- 1936 – Gen. Francisco Franco ogłosił się szefem państwa i głównodowodzącym armii.
- 1938 – Zgodnie z postanowieniami układu monachijskiego wojska niemieckie wkroczyły do Czechosłowacji i zajęły Kraj Sudetów.
- 1940:
- Arnulfo Arias został prezydentem Panamy.
- Albert Einstein został zaprzysiężony jako obywatel USA.
- Całkowite zaćmienie Słońca widoczne nad Amazonią, Atlantykiem i południową Afryką.
- 1942:
- Dokonano oblotu myśliwca Bell P-59 Airacomet, pierwszego amerykańskiego samolotu z napędem odrzutowym.
- Wojna na Pacyfiku: amerykański okręt podwodny USS „Grouper“ storpedował i zatopił japoński statek „Lisbon Maru” z 1800 brytyjskimi jeńcami wojennymi z Hongkongu, w wyniku czego zginęło 800 z nich.
- 1943 – Kampania włoska: wojska amerykańskie wkroczyły do Neapolu.
- 1944 – Po zawarciu przez Finlandię separatystycznego pokoju ze ZSRR wybuchła wojna fińsko-niemiecka.
- 1946 – Ogłoszono wyroki wobec przywódców III Rzeszy sądzonych przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze.
- 1949 – Mao Zedong proklamował Chińską Republikę Ludową.
- 1950 – Uruchomiono sztokholmskie metro.
- 1953 – W Waszyngtonie podpisano amerykańsko-południowokoreański układ o wzajemnej obronie.
- 1958:
- Elvis Presley rozpoczął służbę wojskową w Niemczech Zachodnich.
- Utworzono Narodową Agencję Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA), która zastąpiła dotychczasowy Narodowy Komitet Doradczy ds. Astronautyki (NACA).
- 1960:
- Nigeria uzyskała niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
- Premierzy Zhou Enlai i U Nu podpisali w Pekinie chińsko-birmański układ graniczny.
- Wystartowała argentyńska stacja telewizyjna Canal 13 .
- 1961:
- Otwarto RFK Stadium w Waszyngtonie.
- Została założona amerykańska Agencja Wywiadowcza Departamentu Obrony (DIA).
- 1962:
- Zgodnie z porozumieniem nowojorskim z 15 sierpnia Papua Zachodnia przeszła pod tymczasową kontrolę ONZ i 1 maja 1963 roku została przekazana Indonezji.
- Została wystrzelona pierwsza sonda marsjańska – radziecki Mars 1.
- 1963 – Nnamdi Azikiwe został pierwszym prezydentem Nigerii.
- 1964 – W Japonii otwarto pierwszą linię superszybkiej kolei Shinkansen.
- 1965 – W Indonezji doszło do nieudanej próby przewrotu, zorganizowanego przez wojskowych z Ruchu 30. Września.
- 1966:
- 18 osób zginęło w katastrofie samolotu pasażerskiego McDonnell Douglas DC-9 w amerykańskim stanie Oregon.
- W Rumunii wprowadzono ograniczenia w dostępie do aborcji.
- 1968:
- Arnulfo Arias został po raz trzeci prezydentem Panamy.
- Premiera amerykańskiego horroru Noc żywych trupów w reżyserii George’a Romero.
- 1971:
- Były holenderski minister spraw zagranicznych Joseph Luns został sekretarzem generalnym NATO.
- Otwarto Walt Disney World na Florydzie.
- Premiera westernu Aresztuję cię, przyjacielu w reżyserii Sama Wanamakera.
- 1972 – Rozpoczęły działalność Singapore Airlines.
- 1973 – Zamknięto ostatni odcinek kolei wąskotorowej w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim.
- 1974 – Premiera horroru Teksańska masakra piłą mechaniczną w reżyserii Tobe’a Hoopera.
- 1975 – Broniący tytułu Amerykanin Muhammad Ali pokonał swego rodaka Joe Fraziera w pojedynku o zawodowe mistrzostwo świata w bokserskiej wadze ciężkiej stoczonym w Manili.
- 1977 – Brazylijski piłkarz Pelé zakończył karierę sportową.
- 1978 – Tuvalu ogłosiło niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
- 1979:
- Papież Jan Paweł II przybył ze swą pierwszą wizytą do USA.
- Shehu Shagari został prezydentem Nigerii.
- Wraz z wejściem w życie traktatów amerykańsko-panamskich z 7 września 1977 roku zlikwidowano administrowaną przez USA Strefę Kanału Panamskiego.
- 1981 – W Szwecji rozpoczęła działalność sieć telefonii komórkowej Nordic Mobile Telephone, uruchomiona w kolejnych miesiącach w pozostałych krajach skandynawskich.
- 1982:
- Helmut Kohl został wybrany na kanclerza Niemiec głosami koalicji CDU/CSU i FDP
- Wszedł do sprzedaży pierwszy odtwarzacz płyt kompaktowych Sony CDP-101.
- 1984 – Ukazał się album The Unforgettable Fire irlandzkiej grupy U2.
- 1985 – Operacja „Drewniana Noga”: izraelskie lotnictwo zbombardowało kwaterę główną Organizacji Wyzwolenia Palestyny pod Tunisem, w wyniku czego zginęło 60 Palestyńczyków, a 70 zostało rannych.
- 1988:
- Michaił Gorbaczow został przewodniczącym Rady Najwyższej ZSRR.
- Podczas rozgrywanych w Seulu XXIV Letnich Igrzysk Olimpijskich reprezentacja ZSRR w składzie Tatjana Ledowska, Olga Nazarowa, Marija Pinigina i Olha Bryzhina zdobyła złoty medal i ustanowiła czasem 3:15,17 aktualny rekord świata w sztafecie 4 × 400 metrów.
- 1990:
- Ukazał się album No Prayer for the Dying amerykańskiej grupy heavymetalowej Iron Maiden.
- W Rwandzie wybuchła wojna domowa.
- 1994:
- Palau uzyskało niepodległość (od USA).
- Teburoro Tito został prezydentem Kiribati.
- 1999:
- Kasym-Żomart Tokajew został premierem Kazachstanu.
- Św. Edyta Stein została ogłoszona przez Jana Pawła II patronką Europy.
- Na Zamku w Birżach podpisano umowę o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska pomiędzy rządami Litwy i Łotwy.
- 2000:
- Jan Paweł II kanonizował 120 męczenników chińskich.
- W Sydney zakończyły się XXVII Letnie Igrzyska Olimpijskie.
- 2003 – Została utworzona Japońska Agencja Eksploracji Aerokosmicznej (JAXA).
- 2004 – 31 osób zginęło, a 50 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym w szyickim meczecie w Sijalkot w północno-wschodnim Pakistanie.
- 2005 – 26 osób zginęło, a 102 zostały ranne w wyniku zamachów bombowych na indonezyjskiej wyspie Bali.
- 2006 – Socjaldemokraci wygrali wybory parlamentarne w Austrii.
- 2007 – Chińska telewizja publiczna (CCTV) rozpoczęła nadawanie kanałów satelitarnych w języku hiszpańskim (CCTV-E) i francuskim (CCTV-F).
- 2008 – Rosyjski Sąd Najwyższy zrehabilitował ostatniego cara Mikołaja II Romanowa i jego rodzinę, zamordowanych przez bolszewików w 1918 roku.
- 2010:
- David Lloyd Johnston został gubernatorem generalnym Kanady.
- W Orlando na Florydzie oddano do użytku halę widowiskowo-sportową Amway Center.
- 2012:
- Opozycyjna koalicja „Gruzińskie Marzenie” pod wodzą miliardera Bidziny Iwaniszwiliego wygrała wybory parlamentarne w Gruzji.
- Reprezentacja Gibraltaru w piłce nożnej została tymczasowym członkiem UEFA (pełnoprawne członkostwo uzyskała 24 maja 2013 roku).
- W zderzeniu promów u wybrzeży Hongkongu zginęło 39 osób, a 92 zostały ranne.
- 2014:
- Były premier Norwegii Jens Stoltenberg został sekretarzem generalnym NATO.
- Kim Kielsen został premierem Grenlandii.
- 2015:
- Na Umpqua Community College w Roseburgu w amerykańskim stanie Oregon 26-letni Christopher Harper-Mercer, członek subkultury incel zastrzelił 9 osób, zranił 9 kolejnych, po czym został zastrzelony przez policję.
- W wyniku zejścia lawiny błotnej w wiosce El Cambray w południowej Gwatemali zginęło 280 osób, a 70 uznano za zaginione.
- 2017:
- 64-letni Stephen Paddock ostrzelał z okna na 32. piętrze hotelu Mandalay Bay w Las Vegas uczestników koncertu muzyki country, w wyniku czego zginęło 59 osób, a 527 zostało rannych, po czym popełnił samobójstwo.
- Odbyło się, nieuznawane przez hiszpański rząd, referendum niepodległościowe w Katalonii.
- 2019 – Rozpoczęły się antyrządowe protesty w Iraku.
- 2020 – Alexander De Croo został premierem Belgii.
- 2022:
- 135 osób zginęło, a 583 zostały ranne w wyniku wybuchu paniki po użyciu przez policję, w celu stłumienia zamieszek, gazu łzawiącego na stadionie Kanjuruhan w Malang w indonezyjskiej prowincji Jawa Wschodnia, po meczu między miejscowym Arema FC a Persebaya FC.
- Inwazja Rosji na Ukrainę: w wyniku rosyjskiego ataku na cywilny konwój w rejonie Kupiańska w obwodzie charkowskim zginęły 24 osoby, w tym kobieta w ciąży i 13 dzieci.