Ulica 6 Sierpnia w Łodzi
ulica w Łodzi Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica w Łodzi Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica 6 Sierpnia – ulica w zachodniej części Śródmieścia (obszar SIM – Centrum) i we wschodniej części Polesia (obszar SIM – Stare Polesie) w Łodzi, o długości około 2 km. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ul. Piotrkowską i biegnie niemal równoleżnikowo do skrzyżowania z ul. gen. Lucjana Żeligowskiego, a dalej w kierunku południowo-zachodnim do skrzyżowania z al. Włókniarzy. Jej przedłużeniem na wschód, po drugiej stronie ul. Piotrkowskiej, jest ul. gen. Romualda Traugutta[2]. Nazwa ulicy upamiętnia datę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej w 1914 roku.
Centrum, Stare Polesie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Początek ulicy 6 Sierpnia – widok ze skrzyżowania z ul. Piotrkowską (październik 2015) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość |
~2 km (w tym: ~0,3 km w strefie turystyczno-historycznej) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Łodzi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
51°46′07,4″N 19°27′22,8″E |
Ulica jest podzielona na dwa odcinki przez przecinającą ją dwujezdniową al. Tadeusza Kościuszki – nie są możliwe ani przejazd na wprost, ani skręt w lewo (barierę stanowi wydzielone torowisko tramwajowe), po południowej stronie skrzyżowania pozostawiono jedynie możliwość przejścia pieszym[2][3]. Początkowa, niespełna trzystumetrowa część ulicy, do skrzyżowania z ul. Wólczańską, leży w Centrum i w historyczno-turystycznej strefie miasta, pozostała część – na Starym Polesiu. Pierwszy odcinek ulicy – między ul. Piotrkowską a al. Tadeusza Kościuszki – jest objęty strefą uspokojonego ruchu, od końca czerwca 2014 roku stanowi podwórzec miejski (niderl. woonerf) i od 1 stycznia 2015 roku ma status drogi wewnętrznej[uwaga 1]. Pozostała część – od al. Tadeusza Kościuszki do końca – ma status drogi powiatowej (nr 1126E)[4][5][6].
Od 5 sierpnia 2022 roku ruch dwukierunkowy obowiązuje niemal na całej długości ulicy, jedynie na odcinku między ul. Piotrkowską a al. Tadeusza Kościuszki ruch jest jednokierunkowy w kierunku wschodnim, czyli odwrotnym do kierunku numeracji posesji[7].
Początkowa część ulicy (posesje pod numerami nieparzystymi 1–9 i parzystymi 2–20) należy do rzymskokatolickiej parafii Podwyższenia Świętego Krzyża, dalsza część po stronie parzystej (posesje pod numerami 22–98) – do rzymskokatolickiej parafii Matki Boskiej Zwycięskiej, a po stronie nieparzystej (posesje pod numerami 13–71) – do rzymskokatolickiej parafii św. Mateusza Apostoła[8].
Początkowy odcinek ulicy – od ul. Piotrkowskiej prawdopodobnie do ul. Wólczańskiej – został wytyczony w połowie lat 20. XIX w. – w okresie urządzania osady lniano-bawełnianej Łódka[9][10][11]. Używana wobec niego nazwa – ulica Krótka – nie była oficjalną nazwą urzędową i odnosiła się także do przecznicy po drugiej stronie ul. Piotrkowskiej, czyli obecnej ul. Romualda Traugutta[9][12]. Dopiero w roku 1863 rada miejska uporządkowała nazewnictwo ulic, nadając stałe, urzędowe nazwy tym, które dotychczas ich nie miały. Radni przyjęli wtedy zasadę, że przecznice ulicy Piotrkowskiej otrzymają po obu jej stronach oddzielne nazwy, tak więc odcinkowi ul. Krótkiej odchodzącemu od ul. Piotrkowskiej w kierunku zachodnim nadano urzędową nazwę ulicy Benedykta[uwaga 2], zaś dla odcinka odchodzącego w kierunku wschodnim usankcjonowano oficjalnie dotychczasową nazwę[12]. Dariusz Kędzierski, łódzki publicysta i filmowiec, wspomina o sporze wokół przyjętego wówczas[uwaga 3] patrona ulicy – czy nazwa miała upamiętniać Benedykta z Nursji, czy może Benedykta Tykla, współtwórcę Łodzi przemysłowej – uważając drugą wersję za mało prawdopodobną[11].
Ulica była stopniowo przedłużana i w latach 70. XIX w. kończyła się w rejonie Wiązowego Rynku (późn. Zielony Rynek, ob. pl. Norberta Barlickiego), przed projektowaną ulicą Pańską (ob. ul. Stefana Żeromskiego). W 1870 roku powstały dwie narożne kamienice przy skrzyżowaniu z ul. Piotrkowską (pod numerem 1/3 i przy ul. Piotrkowskiej 63). Zostały one wzniesione przez Karola Kretschmera – właściciela działającej tam od 1857 roku ręcznej tkalni chustek wełnianych, jednego z najstarszych łódzkich zakładów. Należała do niego większość parceli po północnej stronie ulicy[13][14]. W tym samym roku powstał narożny budynek pod numerem 2 i przy ul. Piotrkowskiej 65, w którym Szaja Rosenblatt uruchomił trzy lata później przędzalnię wełny[15].
W roku 1880 przy ul. Benedykta 15 został wzniesiony budynek przędzalni wełny Henryka Federa i Jakuba Vivego. Zakład funkcjonował do początku lat 20. XX w. i zakończył działalność wskutek upadłości[16].
Postępująca rozbudowa dzielnicy określanej mianem Wiązowej spowodowała około roku 1880 dalsze przedłużenie ul. Benedykta w kierunku zachodnim, a za projektowaną wtedy ulicą Leszno vel Leśną (ob. ul. gen. Lucjana Żeligowskiego) – w kierunku południowo-zachodnim, do linii lasu miejskiego przebiegającej między dzisiejszymi posesjami pod numerami 102 i 104[17]. Charakterystyczny dla dzielnicy Wiązowej był ukośny przebieg granic parcel i linii zabudowy – wzdłuż osi NE – SW, a więc niezgodny z prostokątną siatką ulic stanowiącą podstawowy element planu dzielnicy, natomiast zgodny z dawnym układem pól rolniczego miasteczka. Wyraźne załamanie przebiegu ulicy Benedykta (jak i kilku innych) z prawie równoleżnikowego do południowo-zachodniego za ul. Leszno vel Leśną wynikało z poprowadzenia tej i sąsiednich ulic śladem dawnych miedz i zagonów[18]. Na przełomie lat 80. i 90. XIX w., z powodu ciasnej zabudowy i kłopotów z dostarczeniem wody, Karol Kretschmer przeniósł tkalnię chustek na działkę przy Szosie Milscha (ob. ul. Mikołaja Kopernika 62), a na zwolnionej działce pod numerem 5 rozpoczął budowę eklektycznej kamienicy, która w 1896 roku stała się jego rezydencją[19].
24 września 1889 roku doszczętnie spłonęła parowa przędzalnia wełny Edwarda Szolza vel Scholtza[uwaga 4] pod numerem 72 (w końcu XIX w. nr 72 i 74, dawny nr hip. 795ii i 795kk), istniejąca od 1881 roku i zatrudniająca ponad 50 robotników. Pożar powstał w pomieszczeniu szarpacza (tzw. wilka) i w ciągu około godziny pochłonął całą fabrykę. Straty oszacowano na ponad 50 000 rubli[22]. Właściciel uzyskał pozwolenie na odbudowę przędzalni jeszcze przed końcem roku[23].
Wczesną jesienią 1889 roku na odcinku ulicy Benedykta między ul. Wólczańską a ul. Długą (ob. ul. Gdańska) rozpoczęto układanie podziemnego gazociągu[24], a rok później ta część ulicy została oświetlona latarniami gazowymi[25].
W roku 1895 przy ul. Benedykta 1 Zygmunt Bartkiewicz założył pierwszy w Łodzi Salon Artystyczny, w którym prezentowane były wystawy malarstwa nie tylko dojrzałych i uznanych artystów (m.in. Chełmońskiego, Fałata, Juliusza Kossaka, Podkowińskiego i Siemiradzkiego), ale i adeptów tej dziedziny sztuki (m.in. Hirszenberga i Pilichowskiego). Pierwsza wystawa dzieł sztuki czystej stosowanej została otwarta 3 grudnia[26]. Wielkim osiągnięciem placówki stała się wystawa malarstwa ze zbiorów prywatnych zorganizowana w roku 1898 na cele charytatywne – jej katalog obejmował dzieła 94 artystów (220 obrazów, 24 rzeźby i brązy oraz rysunki architektoniczne 6 architektów). Salon istniał tam do początków roku 1899 – do przeniesienia na ul. Zawadzką (ob. ul. dr. Adama Próchnika) 3[13][26].
W tym czasie, na przełomie XIX i XX w., rosyjski Bank Państwa zakupił od małżonków Szai i Rozalii (Rywki) Rosenblattów za kwotę 242 500 rubli narożną działkę przy ul. Benedykta 6 i ul. Spacerowej vel Promenadzie (ob. al. Tadeusza Kościuszki) 14 z przeznaczeniem na wybudowanie na niej swojej siedziby. W wyniku ogłoszonego w 1901 roku konkursu został wybrany projekt autorstwa Dawida Landego. Gmach banku wzniesiono w latach 1905–1908[27][28].
Podjęta w 1900 roku budowa linii Kolei Warszawsko-Kaliskiej przesądziła o ostatecznej długości ulicy Benedykta. Zatwierdzony końcowy projekt przebiegu linii przysuwał ją jak najbliżej miasta – przewidywał poprowadzenie jej wzdłuż wschodniej granicy lasu miejskiego i potrzebę budowy czterech wiaduktów kolejowych: nad Szosą Konstantynowską (ob. ul. Konstantynowska) oraz nad ulicami Benedykta, Andrzeja (ob. ul. Andrzeja Struga) i Karolewską. Względy oszczędnościowe wymusiły jednak rezygnację z budowy wiaduktów nad ulicami Benedykta i Andrzeja, a wybudowana linia kolejowa stała się dla obu ulic ostateczną barierą ograniczającą ich długość[29].
Przed I wojną światową ulica Benedykta była drogą gruntową. W latach 1915–1916 wybrukowano odcinek od Promenade (ob. al. Tadeusza Kościuszki) do Spinnlinie (ob. ul. Wólczańska), a w latach 1916–1917 – odcinek od Leschnostraße (ob. ul. gen. Lucjana Żeligowskiego) w kierunku dworca Łódź Kaliska[uwaga 5]. W latach 1915–1918 okupujący Łódź Niemcy wprowadzili nazewnictwo niemieckojęzyczne – ulica Benedykta stała się Benediktstraße[30] . Gmach dawnego rosyjskiego Banku Państwa zajęła okupacyjna administracja niemiecka[31]. Po wyparciu wojsk niemieckich z Łodzi wojskowe Dowództwo Miasta, którego komendantem był kpt. Alfred Biłyk, zajęło gmach przy ul. Benedykta 6[32].
Po zakończeniu wojny ulicy nadano w 1918 roku ponownie polskojęzyczną nazwę św. Benedykta, jednak obowiązywała ona zaledwie przez rok[30] . Na uroczystym posiedzeniu rady miejskiej, zwołanym w auli gmachu przy ul. Średniej (ob. ul. Pomorska) 16[uwaga 6] na dzień 6 sierpnia 1919 roku z okazji 5. rocznicy wymarszu z krakowskich Oleandrów Pierwszej Kompanii Kadrowej, radni przyjęli przez aklamację rezolucję zapowiadającą nadanie dotychczasowej ul. św. Benedykta nazwy 6 Sierpnia[33][34], upamiętniającej datę wymarszu[9] . Zmiany dokonano prawdopodobnie w połowie listopada 1919 roku – w protokole obrad rady miejskiej z 4 listopada ulica figurowała jeszcze pod nazwą ul. Benedykta (bez członu „św.”)[35], zaś w wydaniu „Dziennika Zarządu m. Łodzi” z 25 listopada – już pod nową nazwą[36].
W roku 1923 upadłą przędzalnię wełny Federa i Vivego przy ul. 6 Sierpnia 15 zakupili właściciele pobliskiej Fabryki Mydeł Toaletowych i Kosmetyków – Hugo Güttel i Józef Wójtowicz. Trzy lata później firma zmieniła nazwę na Wytwórnię Mydeł Toaletowych i Wody Kolońskiej „Józef Wójtowicz, Hugo Güttel i S-ka”, a w 1929 roku – na Fabrykę Mydła i Kosmetyków Hugo Güttel „Pixin”[16].
9 kwietnia 1924 roku we wczesnych godzinach porannych w kotłowni przędzalni Stefana Angersteina pod numerem 17 wybuchł pożar, który szybko rozprzestrzenił się, obejmując cały trzypiętrowy gmach fabryczny. Z ogniem walczyły wszystkie łódzkie oddziały Straży Ogniowej Ochotniczej – łącznie 14 jednostek. Akcją dowodził wicekomendant SOO w Łodzi – Karol Scheibler. Pożar został ugaszony wczesnym popołudniem, lecz fabryka spłonęła całkowicie wraz z wyposażeniem, towarem i surowcami, co pozbawiło pracy 300 robotników[37]. Podczas akcji gaśniczej runął wraz z maszynami przepalony strop II piętra, odcinając drogę ucieczki trzem strażakom, którzy wskutek tego zginęli w płomieniach[uwaga 7][39]. Po nabożeństwie żałobnym, odprawionym 12 kwietnia 1924 roku w katedrze św. Stanisława Kostki przez ordynariusza łódzkiego bpa Wincentego Tymienieckiego, zostali oni pochowani w bratniej mogile w części katolickiej Starego Cmentarza przy ul. Ogrodowej 39[40][41]. Niedługo potem mogiłę zwieńczył pomnik nagrobny w postaci trzech strzaskanych kolumn, wzniesiony ze składek łódzkiego społeczeństwa[42][43].
Na początku lat 20. XX w. miasto przekazało dla potrzeb wojska rozległy teren rozciągający się wzdłuż ul. 6 Sierpnia po jej północnej stronie, między ul. Leszno (ob. ul. gen. Lucjana Żeligowskiego) a ul. Towarową (ob. al. Włókniarzy), należący w II połowie XIX w. do Fryderyka Sellina, zwany Zelinówką (vel Selinówką). W 1925 roku oddano do użytku pod numerem 71 pełnowymiarowy stadion piłkarski, który rok później objął we władanie nowo powstały Wojskowy Klub Sportowy (po II wojnie światowej WKS „Orzeł” Łódź)[44] .
W 1927 roku w ulicy ułożono torowisko tramwajowe na odcinku między ul. Piotrkowską a al. Tadeusza Kościuszki. Pierwsze tramwaje – linii „17” kursującej z pl. Fryderyka Sellina (od 1930 i ob. pl. gen. Józefa Hallera) w kierunku pl. Władysława Reymonta i w kierunku powrotnym – przejechały nim 26 października. Torowisko było eksploatowane niemal bez przerwy przez 23 lata, a w różnych okresach kursowały nim łącznie cztery linie („6”, „7”, „14” i „17”)[45][46][47][48][49]. W tym samym roku gmach dawnego rosyjskiego Banku Państwa stał się własnością Banku Polskiego S.A.[31]
W latach 1926–1933 rozbudowywano wojskowe obiekty sportowe przy ul. 6 Sierpnia 71 (wówczas wszystkie miały przypisany adres pl. Fryderyka Sellina, od 1930 i ob. pl. gen. Józefa Hallera). W miejscu pierwszego boiska powstał stadion z bieżnią lekkoatletyczną, bliżej ul. Towarowej – drugi stadion piłkarski, strzelnica olimpijska, cztery korty tenisowe i boiska do gier zespołowych[44] .
W czasie II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne wprowadziły w 1940 roku niemieckojęzyczne nazewnictwo ulic – nazwę ul. 6 Sierpnia zmieniono na Bismarckstraße, ku czci Ottona von Bismarcka – pierwszego kanclerza Rzeszy[30][50][51]. Jeszcze w tym samym roku, po nadaniu Łodzi nazwy Litzmannstadt, ulica została przemianowana[uwaga 8] na Straße der 8. Armee – dla upamiętnienia niemieckiej 8 Armii, która wczesną jesienią 1939 roku odniosła zwycięstwo w bitwie nad Bzurą. Ta nazwa obowiązywała do końca wojny[30][52].
[...] Niektórzy mieszkańcy Śródmieścia opowiadają o tzw. Złotym Rogu, u zbiegu ul. 22 Lipca (dziś 6 Sierpnia) i Wólczańskiej. Nie pamiętają, skąd wzięła się nazwa, ale wspominają regularne bitwy chuliganów o to miejsce. Naprzeciw siebie stawało nawet po dwudziestu mężczyzn i tłukło się do upadłego. [...]
Po zakończeniu działań wojennych przywrócona została przedwojenna nazwa ulicy. Od 17 października 1945 roku – dnia faktycznego przyłączenia miasta Rudy Pabianickiej do Łodzi[54] – do 13 listopada 1946 roku istniały w Łodzi dwie ulice 6 Sierpnia (14 listopada ulicę w Rudzie Pabianickiej w ramach porządkowania nazewnictwa przemianowano na ulicę Kuźnicką)[55]. Uchwałą nr 76 Miejskiej Rady Narodowej w Łodzi z 21 lipca 1949 roku, zatwierdzoną 7 września 1949 przez Radę Państwa, została dokonana kolejna zmiana nazwy – ulica 6 Sierpnia stała się ulicą 22 Lipca (dla upamiętnienia daty ogłoszenia Manifestu PKWN[56] ), o czym poinformował Starosta Grodzki Śródmiejsko-Łódzki w obwieszczeniu z 2 grudnia 1949[57]. Kilka miesięcy wcześniej ulica znalazła się wśród tych miejsc, w których prezydent Łodzi zakazał wykonywania ulicznych zdjęć fotograficznych (w związku z zakazem wszelkiego tamowania ruchu na chodnikach)[58].
Do początku lat 50. XX w. większość zakładów przemysłowych przy ul. 6 Sierpnia / 22 Lipca została upaństwowiona. Wśród nich: Fabrykę Przetworów Chemicznych „Sterolin” F. Seidla i Alfreda Gibałki vel Gieblera pod numerem 100 przejęło w 1948 roku (jako Zakład nr 6 w Łodzi[59]) Zjednoczenie Przemysłu Farb i Lakierów w Gliwicach[60], Fabrykę Maszyn „Edelman i Ryżyk”[uwaga 9] pod numerem 70 – w 1949 roku Centralne Biuro Techniczne Przemysłu Maszyn Włókienniczych – Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione w Łodzi[61], Fabrykę Mydła i Wyrobów Kosmetycznych Hugo Güttel „Pixin” pod numerem 15/17 – w 1949 roku Łódzkie Zakłady Przetwórczo-Tłuszczowe – Przedsiębiorstwo Państwowe[62], Stolarnię Mechaniczną i Fabrykę Mebli „Otto Konrad” pod numerem 88 – w 1949 roku Warszawsko-Łódzkie Zakłady Przemysłu Drzewnego – Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione w Warszawie[63], farbiarnię mechaniczną „Bechtold i Seiler” pod numerem 65 – w 1950 roku Farbiarnie Dziewiarskie im. Marii Curie-Skłodowskiej – Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione w Łodzi[64]. W 1951 roku państwowe Łódzkie Zakłady Przetwórczo-Tłuszczowe zmieniły nazwę na Fabrykę Kosmetyków „Ewa”, a na początku lat 70. – na Fabrykę Kosmetyków „Pollena-Ewa”[16].
Decyzja reprywatyzacyjna przyznająca w 1945 roku Albertowi Bukietowi i Janinie Bukiet prawo własności nad istniejącą pod numerem 58 (od 1883 roku) Fabryką Towarów Wełnianych i Bawełnianych „Bracia Bukiet” spotkała się z ostrym sprzeciwem załogi. Zatrudnieni w fabryce robotnicy przeprowadzili latem tegoż roku półtoragodzinny strajk protestacyjny, domagając się usunięcia obojga spadkobierców – wówczas pracowników umysłowych – z terenu fabryki oraz pozbawienia ich prawa do spadku. Władze ówczesnych związków zawodowych w fabryce zmusiły oboje do opuszczenia zakładu i nie uznały ich prawa własności, przyjmując w tej sprawie rezolucję[uwaga 10]. O wypadkach tych informował „Dziennik Łódzki” w artykule pod zawierającym ich ocenę tytułem Sprawiedliwości społecznej stało się zadość. Strajk robotników w fabryce „Bracia Bukiet”[65].
Na przełomie lat 40. i 50. bieżnię lekkoatletyczną stadionu, należącego wówczas do Garnizonowego Wojskowego Klub Sportowego „Legia”, przebudowano na tor żużlowy. Pierwsze zawody rozegrano na nim 4 czerwca 1950 roku – w ramach trójmeczu I ligi żużlowej zmierzyły się zespoły Związkowego Klubu Sportowego „Ogniwo” Łódź, Związkowego Klubu Sportowego „Ogniwo” Warszawa i „Unii-Olimpii” Grudziądz. Po rozegraniu 12 biegów zwyciężył łódzki ZKS „Ogniwo” (41 pkt.) przed drużyną warszawską (40 pkt.) i grudziądzką (31 pkt.), najlepszym zawodnikiem okazał się Malinowski z „Unii-Olimpii”, najlepszym z łodzian – Tadeusz Kołeczek[66]. W kolejnych latach tor służył zawodnikom Dziewiarskiego Klubu Sportowego „Włókniarz”, KS „Tramwajarz” Łódź, a od 1967 do rozwiązania w 1980 roku KS „Gwardia” Łódź[44] .
Od 13 sierpnia 1974 roku władze miasta wprowadziły na ul. 22 Lipca ruch jednokierunkowy z zachodu na wschód – na odcinku od ul. Towarowej (ob. al. Włókniarzy) do al. Tadeusza Kościuszki[67]. W późniejszych latach przywrócono ruch dwukierunkowy na odcinkach między al. Tadeusza Kościuszki a ul. Wólczańską i między ul. gen. Lucjana Żeligowskiego a al. Włókniarzy.
Po transformacji ustrojowej w Polsce Rada Miejska w Łodzi przywróciła 3 grudnia 1990 roku (uchwałą nr V/54/90 z 7 listopada 1990) poprzednią nazwę ulicy 6 Sierpnia[68].
6 lipca 1992 roku ulicą 6 Sierpnia przejechały pierwsze autobusy komunikacji miejskiej, choć trasa poprowadzonej nią ponownie uruchomionej linii „74” (z Nowego Złotna w kierunku pl. Norberta Barlickiego) wiodła ulicą jedynie na stumetrowym odcinku od ul. Stefana Żeromskiego do ul. Małej, przy którym nie było przystanku[69]. Nieco później – od 10 sierpnia tego samego roku – autobusy pojawiły się także na odcinku od ul. gen. Lucjana Żeligowskiego do ul. Stefana Żeromskiego – prowadziły tam trasy linii „52”, „65” i „86”[70][71][72], z przystankiem przed ul. kpt. Stefana Pogonowskiego. Łącznie w okresie od 26 października 1927 roku do 18 września 2024 roku ulicą 6 Sierpnia (w 1940 – Bismarckstraße, w latach 1940–1945 – Straße der 8. Armee, w latach 1949–1990 – ul. 22 Lipca) prowadziły stałe trasy 4 linii tramwajowych i 8 linii autobusowych.
Również w 1992 roku Fabryka Kosmetyków „Pollena-Ewa” została przekształcona w spółkę akcyjną[73].
W 1995 roku na stadion WKS „Orzeł-WAM” powrócił sport żużlowy dzięki powstaniu J.A.G. Speedway Club Łódź. Od sezonu 1999 gospodarzem zawodów był klub ŁTŻ Łódź, od sezonu 2002 – klub TŻ Łódź, a od sezonu 2005 – Klub Żużlowy „Orzeł” Łódź. W roku 2009 obiekty sportowe przy ul. 6 Sierpnia 71 przejęło miasto – Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Łodzi[44] .
W roku 2003 strategicznym inwestorem Fabryki Kosmetyków „Pollena-Ewa” S.A. zostały Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych S.A., które w listopadzie 2012 roku stały się jedynym akcjonariuszem i właścicielem firmy[73]. Odtąd właściciel stopniowo przenosił produkcję i część biurową do Zelowa, a po zakończeniu przenosin wyburzył do końca 2014 roku większość zabudowań fabrycznych[74].
16 września 2009 roku na terenie przylegającym do budynku Wojskowej Komendy Uzupełnień w Łodzi pod numerem 104 został otwarty skansen militarny, który powstał dzięki inicjatywie ówczesnego szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Łodzi – płk. Wojciecha Filkowskiego – we współpracy z Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi[75][76]. 10 grudnia tegoż roku łódzki performer Cezary Bodzianowski zainicjował swój kolejny występ w bramie kamienicy pod numerem 33 – aby się wtopić w starą i nową łódzką tradycję, ponieważ niebieskie rury to teraz stały element krajobrazu miejskiego, użył odcinka tymczasowej rury wodociągowej jako instrumentu muzycznego[77].
Na przełomie lat 2009/2010 zakończyła się budowa nowych i remont istniejących obiektów sportowych MOSiR pod numerem 71. Do dyspozycji piłkarzy Łódzkiego Klubu Sportowego przekazano pełnowymiarowe boisko trawiaste oraz dwa boiska ze sztuczną nawierzchnią, na stadionie żużlowym zamontowano 4100 fotelików[78].
Na początku drugiej dekady XXI w. najstarsza część ulicy zyskała miano „dopalaczowej stolicy Polski” – na odcinku kilkudziesięciu metrów działało kilka sąsiadujących z sobą sklepów oferujących substancje psychoaktywne[79].
W zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego w latach 2011–2013 ulica znalazła się na 43. miejscu wśród 362 łódzkich ulic, na których doszło do wypadków (hierarchia malejąca – od ulic z największą liczbą zdarzeń). W tym okresie wydarzyło się na niej 39 wypadków, w których zginęły łącznie 3 osoby, a 60 osób zostało rannych, w tym 6 ciężko. Wskaźnik ciężkości wypadków[uwaga 11] osiągnął w tym okresie wartość 56,4 (3. miejsce wśród 362 ulic). Najwięcej zdarzeń odnotowano na skrzyżowaniach z ulicami: 28 Pułku Strzelców Kaniowskich (9), al. Tadeusza Kościuszki (6) i Gdańską (5)[80].
2 kwietnia 2014 roku rozpoczęto prace nad przekształceniem najstarszego odcinka ulicy 6 Sierpnia – między ul. Piotrkowską a al. Tadeusza Kościuszki – w podwórzec miejski, wzorowany na rozwiązaniach urbanistycznych stosowanych m.in. w Holandii. Stamtąd została także zapożyczona nazwa – niderl. woonerf, której użyli pomysłodawcy z Fundacji Normalne Miasto – Fenomen (po raz pierwszy w Łodzi i w Polsce) w odniesieniu do tak zagospodarowanej przestrzeni miejskiej[81][82][83]. Objęły one wymianę nawierzchni z asfaltowej na kostkę brukową i płyty granitowe, ustawienie kwietników, ławek, stojaków rowerowych i ozdobnego zegara ulicznego oraz posadzenie w ciągu ulicy pięciu sprowadzonych z Niemiec wiśni japońskich odmiany „Kanzan”. Ponadto wyznaczono miejsca do parkowania i objęto ten odcinek strefą uspokojonego ruchu. Prace trwały dwa i pół miesiąca, a 28 czerwca odbyło się uroczyste otwarcie podwórca. Przekształcenia, którego wnioskodawcą[uwaga 12] był Bartłomiej Derdzikowski[84], dokonano – mimo sprzeciwu Architekta Miasta Łodzi Marka Janiaka, Rady Łódzkiej Okręgowej Izby Architektów RP[85] i łódzkiego oddziału Towarzystwa Urbanistów Polskich – w ramach pierwszej edycji łódzkiego budżetu obywatelskiego, kosztem 1,4 mln zł[82][86][87][88]. Ten sam oddział TUP 11 maja 2015 roku przyznał nagrodę specjalną za rok 2014 za rewaloryzację ulic Piotrkowskiej i 6 Sierpnia w Łodzi w 11. edycji organizowanego przez siebie konkursu na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną w województwie łódzkim[89]. Nieco wcześniej, 21 kwietnia 2015 roku, podwórzec otrzymał nagrodę dla najlepszego zadania w Polsce z budżetu obywatelskiego, przyznaną przez Portal Samorządowy „Mieszkam tu! – Mądre pomysły na mądre miasto” na VII Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach[84][90].
Niedługo po otwarciu podwórca okoliczni przedsiębiorcy i restauratorzy (m.in. pub „Piwoteka Narodowa”, restauracje „Ato Sushi” i „Manekin”) po raz pierwszy zorganizowali 6 sierpnia 2014 urodziny ulicy 6 Sierpnia. W ramach imprezy odbyły się m.in. turniej siłowania na rękę, pokaz karate, warsztaty japońskiej kaligrafii, występy klaunów i szczudlarzy[91][92]. Kolejne urodziny ulicy zorganizowano rok później[93].
Jesienią 2014 roku na podwórzec w ulicy 6 Sierpnia zawitał po raz pierwszy Light Move Festival (4. edycja w dniach 10–12 października) – została tam wówczas przedstawiona aranżacja świetlna pod nazwą „Uliczka braci Philips” i odbył się konkurs malowania światłem, zorganizowany przez łódzką Fundację „Lux Pro Monumentis”[94]. Ponownie impreza gościła tam w 2015 (5. edycja, 9–11 października)[95] i 2017 roku (7. edycja, 29 września – 1 października)[96][97].
Od wiosny 2015 roku przy skrzyżowaniu z ul. Piotrkowską, „pod zegarem”, odbywają się co rok wiosną, latem i jesienią uliczne występy muzyczne w ramach Songwriter Łódź Festival. Jako pierwszy, 11 kwietnia 2015 roku, dał uliczny koncert Peter J. Birch[98][99][100]. Łącznie w 2015 roku odbyło się 37 koncertów, w których uczestniczyło 7 000 widzów[101]. 14 maja tegoż roku odbył się w tym miejscu taneczny flash mob, którym Maciej Maślakiewicz, członek tanecznej formacji Czarne Stopy, promował swoje starania o udział w warsztatach i występach na nowojorskim Broadwayu[102]. Podwórzec miejski w ulicy 6 Sierpnia stał się w Łodzi miejscem kultowym, o dużej popularności wśród mieszkańców, w którym organizowanych jest wiele imprez i które jest chętnie odwiedzane[90].
W połowie 2016 roku rozpoczęła się rewitalizacja kamienicy pod numerem 37, wzniesionej w 1915 roku, wpisanej do gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi[103]. 16 maja tegoż roku rozpoczęły się prace przygotowawcze przed budową nowego stadionu żużlowego Klubu Żużlowego „Orzeł” Łódź pod numerem 71 (w miejscu mniejszego boiska piłkarskiego), a 2 października został wmurowany akt erekcyjny[104][105]. Uroczystość otwarcia gotowego obiektu, przeznaczonego dla 10 400 widzów, odbyła się 29 lipca 2018 roku. Rozgrywany po niej inauguracyjny mecz pomiędzy KŻ „Orzeł” Łódź a Gdańskim Klubem Żużlowym „Wybrzeże”, w ramach 1. ligi Drużynowych Mistrzostw Polski na Żużlu, został po dwóch biegach przy stanie 3:9 przerwany i odwołany z powodu opadów ulewnego deszczu[106][107].
Według ocen użytkowników portalu „TripAdvisor”, w marcu 2018 roku wśród 10 najlepszych łódzkich restauracji znalazły się aż cztery mieszczące się przy ul. 6 Sierpnia[108]: na miejscu 1. – „Ato Sushi” (pod numerem 1, kuchnia azjatycka)[109], na miejscu 3. – „Anatewka” (pod numerem 2/4, kuchnie: polska, europejska, wschodnioeuropejska, środkowoeuropejska, izraelska)[110], na miejscu 6. – „Manekin” (ul. 6 Sierpnia 1 / ul. Piotrkowska 65, kuchnie: polska, europejska, środkowoeuropejska)[111] i na miejscu 9. – „Angelo Ristorante” (pod numerem 1/3, kuchnie: włoska, śródziemnomorska, europejska)[112].
Około połowy kwietnia 2018 roku doszło do katastrofy budowlanej pod numerem 21, przy skrzyżowaniu z ul. Gdańską – 13 kwietnia w godzinach wieczornych w opuszczonej dwupiętrowej kamienicy, będącej od wielu lat w bardzo złym stanie technicznym, zawalił się strop pierwszego piętra oraz część gzymsu, a 16 kwietnia runęła około ¼ część budynku. Do czasu całkowitej rozbiórki ruin, którą przeprowadzono w dniach 25–28 kwietnia, stało się konieczne zamknięcie ulicy zarówno dla ruchu kołowego, jak i pieszego na odcinku między ulicami Gdańską a Małą[113][114][115][116]. Do drugiego, podobnego zdarzenia doszło 2 sierpnia 2018 roku – we wczesnych godzinach porannych zawalił się strop o powierzchni około 10 m² w przeznaczonej do rozbiórki kamienicy pod numerem 10, u zbiegu z ul. Wólczańską, co spowodowało konieczność zamknięcia dla ruchu, na ponad miesiąc, odcinka ul. 6 Sierpnia między al. Tadeusza Kościuszki a ul. Gdańską oraz odcinka ul. Wólczańskiej między ul. Zieloną a ul. 6 Sierpnia. Do połowy września kamienica została rozebrana do wysokości pierwszego piętra[117][118][119]. W październiku wojewódzki konserwator zabytków wydał zgodę na całkowitą rozbiórkę pozostałości budynku frontowego. Wbrew wcześniejszym doniesieniom prasowym o możliwości ich usunięcia już na początku roku 2019[120], prace rozbiórkowe przeprowadzono dopiero w drugiej połowie września[121].
Od 22 sierpnia 2020 roku, w związku z planowaną budową kolejowego tunelu średnicowego między dworcem Łódź Fabryczna a dworcami Łódź Kaliska i Łódź Żabieniec oraz przystanku Łódź Śródmieście, na ulicy została częściowo zmieniona organizacja ruchu poprzez wprowadzenie ruchu dwukierunkowego na odcinku od ul. Wólczańskiej do ul. Stefana Żeromskiego[122][123].
We wrześniu 2021 roku został otwarty pod numerem 70B prywatny dom studencki „Chill In”, wybudowany przez firmę Revisit Home, ze 153 pokojami jedno- lub dwuosobowymi, strefą relaksu, pralnią, parkingiem oraz ogrodem zlokalizowanym na dachu[124].
23 września 2023 roku pod numerem 69 zostało otwarte Centrum Sportu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, którego siedzibą stał się zrewitalizowany kosztem 12,6 mln zł prawie stuletni budynek. W obiekcie mieszczą się m.in. hala sportowa z miejscami dla publiczności, 25-metrowy basen i siłownia[125].
Pod koniec 2023 roku inwestor – spółka Balt Invest – rozpoczął sprzedaż mieszkań w wielorodzinnym budynku La Vie Art (projektu Marcina Tomaszewskiego), który planuje wznieść do 2026 roku na działce pod numerem 10 u zbiegu z ul. Wólczańską (wolnej po wyburzeniu ruin kamienicy w 2019 roku)[126][127].
W okresie przed II wojną światową przy ul. 6 Sierpnia miały siedziby m.in.[128]:
okres obowiązywania[30] |
nazwa[30] |
---|---|
1825–1863 | ulica Krótka / Круткая улица[uwaga 13][12] |
1863–1915 | ulica (św.) Benedykta / св. Бенедикта улица[uwaga 2][uwaga 14][12] |
1915–1918 | Benediktstraße |
1918–1919 | ulica św. Benedykta |
1919–1940 | ulica 6 Sierpnia (ulica 6-go Sierpnia[uwaga 15]) |
1940 | Bismarckstraße[50] |
1940–1945 | Straße der 8. Armee[uwaga 8][52] |
1945–1949 | ulica 6 Sierpnia |
1949–1990 | ulica 22 Lipca |
od 1990 | ulica 6 Sierpnia |
Według stanu na sierpień 2016 roku do gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi było wpisanych 17 obiektów położonych przy ul. 6 Sierpnia: 9 kamienic (pod numerami: 1/3, 4, 14, 28–32, 29, 37 i 70a), dwa budynki frontowe (pod numerami 7 i al. Tadeusza Kościuszki 13), rezydencja Karola Kretschmera (pod numerem 5), oficyna pałacu Juliusza Kunitzera (pod numerem 8) i 4 domy rezydencjonalne (pod numerami 15/17, 49, 61 i 100)[183].
Od 2006 roku ulica jest oznakowana w ramach łódzkiego SIM tablicami w dwóch wariantach:
ulica |
6 Sierpnia |
Centrum |
ulica |
6 Sierpnia |
Stare Polesie |
Ulicą kursują autobusy komunikacji miejskiej MPK – Łódź na odcinku między ul. gen. Lucjana Żeligowskiego a ul. Stefana Żeromskiego (trasa stała według stanu na wrzesień 2024, nie uwzględniono ewentualnych tymczasowych zmian trasy i linii zastępczych)[191]:
Przy ulicy znajdują się dwa przystanki „na żądanie” (nr 2156 – w kierunku wschodnim i nr 2391 – w kierunku zachodnim): przed skrzyżowaniem z ul. kpt. Stefana Pogonowskiego[193].
W przeszłości ulicą 6 Sierpnia kursowały:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.