Масей Сяднёў

Масей Сяднёў (сапр.: Майсей Ларывонавіч Сяднёў; 19 жніўня (1 верасьня) 1913, в. Мокрае Клімавіцкага павету, цяпер Касьцюковіцкага раёну — 5 лютага 2001, Глен-Коў, ЗША) — беларускі паэт, празаік.

Масей Сяднёў
Майсей Ларывонавіч Сяднёў
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Майсей Ларывонавіч Сяднёў
Нарадзіўся	1 верасьня 1913 Мокрае, Клімавіцкі павет
Памёр	5 лютага 2001 (87 гадоў) Глен-Коў, ЗША
Пахаваны	Беларускія могілкі ў Саўт-Рывэры
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, паэт
Гады творчасьці	1933—2001
Мова	беларуская мова[1] і расейская мова[1]
Творы на сайце Knihi.com

Жыцьцяпіс

Навучаўся ў Амсьціслаўскім пэдтэхнікуме (1930—1931), Менскім пэдагагічным інстытуце (4 курсы ў 1933—1936, ня скончыў з-за арышту). Пісаў М. Сяднёў вершы й перадаваў для друку^[2][3]

Арыштаваны 21 кастрычніка 1936 году за дэклямацыю верша Якуба Коласа падчас абмеркаваньня праекту сталінскай канстытуцыі^[4]. Cасланы на Калыму. М. Сяднёў гаварыў: «У турме я стаўся паэтам»^[5][6], бо быў у многіх турмах^[7]. У чэрвені 1941 году прывезены ў Менск на перагляд справы, з набліжэньнем нямецкай арміі быў адпушчаны канвоем каля Ігумену. Рэабілітаваны 22 студзеня 1992 году.

У час нямецкай акупацыі жыў у бацькоў, працаваў на гаспадарцы. З падыходам Савецкага войска М. Сяднёў разам зь сятрою й бацькам ехалі на захад: Берасьце, Роўна, Люблін, зноў Берасьце, а пад канец прыехалі ў 1943 годзе ў Беласток^[8]. Час жыцьця ў ім М. Сяднёў падрабязна апісаў у «Беластоцкім сшытку»^[9][10]. У кастрычніку 1943 году прыехаў у Беласток, супрацоўнічаў з газэтай «Новая Дарога», сябраваў з Хведарам Ільяшэвічам.

У Беластоку М. Сяднёў жыў амаль год з 1943 па 1944 гады. Ён пазнаёміўся зь Хведарам Ільляшэвічам, які быў паэтам з Заходняе Беларусі. Х. Ільляшэвіч выдаў ужо тры зборнікі й якога М. Сяднёў ведаў яшчэ па часопісе Калосьсе. Жыць на Беласточчыне М. Сяднёву спадабалася^[11][12]. «Я заплюшчыў вочы на ўсё тое, што магло параніць маю душу. Я засланяўся прыгожым»^[13]. Многа для М. Сяднёва мела значэньне перапіска з паэтам з Рыгі з Алесем Салаўём. Асабіста яны пазнаёміліся ў 1944 годзе ў Беластоку. У Беластоку ў Белнацкоме прыязджаў Міхась Васілёк, бо М. Сяднёў бачыў «проста легендарнага для мяне Міхася Васілька»^[14].

Вершы М. Сяднёва вучылі на памяць, а вершы друкавалі ў кожным выпуску газэты Новая дарога^[11][15].

У 1944 годзе М. Сяднёў разам з Х. Ільляшэвічам ад'язджае ў Варшаву (яго бацька і сястра засталіся ў Бацечках, дзе рабілі на зямлі ксяндза, а, затым вярнуліся дамоў у БССР), а, затым, у Бэрлін. Там М. Сяднёў робіць у газэце «Беларускі работнік». Савецкае войска наступае на Бэрлін. М. Сяднёў і Х. Ільляшэвіч едзе ў Прагу да Л. Геніюш^[16]. Аднак, недзе, праз месяц, М. Сяднёў і Х. Ільляшэвіч едуць далей у Нямеччыну . У Баварыі яны засталіся ў амэрыканскае зоне акупацыі. М. Сяднёў асеў у месьце Рэгенсбуркг^[11] і рабіў у пана на зямлі. Выкладаў у беларускай гімназіі ў Міхэльсдорфе. З 1950 году жыў у ЗША. Каля 10 гадоў працаваў на мэталаапрацоўчай фабрыцы, выкладаў расейскую мову ў Індыянскім унівэрсытэце.

З 1968 году жыў і працаваў у Мюнхэне галоўным рэдактарам радыёстанцыі «Свабода». У 1983 годзе выйшаў на пэнсыю і вярнуўся ў ЗША.

З 1984 па 1988 год выкладаў у Норвіскім унівэрсытэце (штат Вэрмонт). Пасьля жыў у горадзе Глен Коў (штат Нью-Ёрк).

Творчасьць

Публікаваўся з 1933 году. Пісаў М. Сяднёў вершы й перадаваў для друку^[2][3]. Друкаваўся ў часопісах «Полымя», «Беларуская работніца і сялянка», газэтах «Савецкая Беларусь», «Літаратура і мастацтва», «Чырвоная змена». У час нямецкай акупацыі ў Беластоку падрыхтаваў зборнік вершаў «Ад сына твайго, Беларусь» і кнігу «Ахвяры бальшавізма». Працаваў карэктарам у рэдакцыі газэты «Новая дарога» (Беласток, 1943—1944)^[17].

Выдаў зборнік «Патушаныя зоры» ў 1975 годзе^[18][19]. Вялікі цыкль вершаў прысьвяціў перажытаму ў турмах і лягерах. Напісаў раманы «Раман Корзюк» (1985), «І той дзень надыйшоў» (1987), зборнік вершаў «Патушаныя зоры» (1992), успаміны «Масеева кніга» (1994).

Перакладаў Яра Славутыча(uk), Гётэ , Рыльке, Гёльдэрліна^[20].

У 1988 годзе напісаў:

	Я цэлае сваё жыцьцё аддаў слову. Дзеля яго пакутваў за кратамі. На алтар слова склаў ахвяры. І як жа балюча ўсьведамляць, што яно цяпер непатрэбнае. Яго зракліся браты-беларусы. О ты, маё неспазнанае слова, навошта я мучыўся з табою?

Пасьля абвяшчэньня незалежнасьці Беларусі наведаў Бацькаўшчыну, дачакаўся дзьвюх выдадзеных у Менску «Мастацкай літаратурай» кнігаў: «Патушаныя зоры» (1992) і «Масеева кніга» (1994).

Бібліяграфія

М. Сяднёў. Набяру я з крыніцы халоднай вады. Добры дзень, мой зялёны бор! (Вершы). // Полымя рэвалюцыі : часопіс. — 1935. — № 10. — С. 67. Ахвяры бальшавізму: (Зборнік успамінаў і артыкулаў). — Беласток: 1944. Спадзяваньні: Вершы. — Рэгенсбург: 1946. На краю сьвятла: Паэма. — Міхельсдорф: 1947. У акіяне ночы: (Вершы, паэмы). — Мюнхен: 1947. Цень Янкі Купалы: Паэма. — Ватэнштэт: 1947. Некалькі заўваг аб нашай мове. (Друкуецца ў парадку дыскусыі). // Бацькаўшчына : орган беларускай нацыянальна-вызвольнай думкі. — 7 студзеня 1953. — № 132—133. — С. 5, 6. Ля ціхай брамы : Вершы. — Нью-Ёрк: Выдавецтва Уладзімера Пелясы, 1955. Патушаныя зоры. — Нью-Ёрк, Мюнхен: 1975. Раман Корзюк. — Нью-Ёрк, Мюнхен: 1985. Ачышчэньне агнём. — Нью-Ёрк: 1985. І той дзень надышоў : Раман з часоў другой сусьветнай вайны. — Нью-Ёрк: 1987. Ліст у рэдакцыю часопісу «Маладосць». Вершы: «Беларускім паэтам», «Помнік славы», «Восень», «Ты», «Мая Lorelei», «Леда». / Анатоль Грачанікаў // Маладосць : часопіс. — Менск: Выдавецтва ЦК КП Беларусі, 1990. — № 2 (444). — С. 170 — 173. — ISSN 0131-2308. Сьвятлана Сачанка. «Я толькі кропля ў акіяне...» (Гутарка Барыса Сачанкі з Масеем Сяднёвым). / Анатоль Грачанікаў // Маладосць : часопіс. — Менск: Беларускі дом друку, 1990. — № 09 (451). — С. 151 ― 168. — ISSN 0131-2308. Грэшныя думкі на тэму беларускай мовы. 1989 г. / Гал. рэд. Эрнэст Ялугін, публікацыя Леаніда Пранчака // Наша слова : газэта. — Менск: ТБМ імя Францішка Скарыны, 27 лістапада ― 03 сьнежня 1991. — № 41 (51). — С. 3. Патушаныя зоры. — Менск: Мастацкая літаратура, 1992. Пісьменьнік і мова. Творчы пошук Масея Сяднёва. Гутарка Сьвятланы Сачанка з Масеем Сяднёвым. / Гал. рэд. Мікола Гіль // Літаратура і мастацтва : газэта. — Менск: Беларускі дом друку, 10 траўня 1992. — № 15 (3633). — С. 6, 7. «У турме я стаўся паэтам». 6 лютага 1990 г. / Гал. рэд. Мікола Гіль, публікацыя Леаніда Пранчака // Літаратура і мастацтва : газэта. — Менск: Беларускі дом друку, 21 жніўня 1992. — № 34 (3652). — С. 15.

Вершы. / Укладаньне, прадмова, біяграфічны даведнік: Барыса Сачанкі // Туга па радзіме. Паэзія беларускай эміграцыі : анталёгія. — Менск: Мастацкая літаратура, 1992. — С. 294—453. — ISBN 5-340-02086-6. «Сум па духоўным пантэоне». Новыя старонкі Масеевай кнігі. / Гал. рэд. Мікола Гіль // Літаратура і мастацтва : газэта. — Менск: Беларускі дом друку, 09 красавіка 1993. — № 14 (3684). — С. 8, 9. «Беларускі аўтар ва ўмовах не беларускасьці». / Гал. рэд. Мікола Гіль // Літаратура і мастацтва : газэта. — Менск: Беларускі дом друку, 10 ― 16 ліпеня 1993. — № 28 (3698). — С. 9. З новых вершаў: «Старое не ўмірае», «Пад Баварскім небам», «Вову, майму сыну», «Алесю Звонаку». / Гал. рэд. Мікола Гіль // Літаратура і мастацтва : газэта. — Менск: Беларускі дом друку, 27 жніўня 1993. — № 34 (3704). — С. 6. «Масеева кніга»: Успаміны, старонкі дзёніка, эсэ / мастак П. І. Іонаў.. — Менск: Мастацкая літаратура, 1994. — 318 с. — 5200 ас. — ISBN 5-340-01314-6 Юбілейныя сустрэчы (Зблізку ад Коласа і Купалы); «Я толькі кропля ў акіяне...» (Гутарка Барыса Сачанкі з Масеем Сяднёвым) / Рэдактар: Сачанка Барыс // На суд гісторыі: успаміны, дыялогі. Юбілейныя сустрэчы. — Менск: Мастацкая літаратура, 1994. — С. 95 — 98, 174 — 202. — ISBN 5-340-01158-5. Масей Сяднёў. 100. Вершы: «Зь вячэрніх блуканьняў», «Сьмерць малітваў», «Вайна цішыні», «Сінія вочы», «Боль», «Цяжкі адказ», «Сустрэча ў парку»… // Роднае слова : штомесячны навуковы й метадычны часопіс. — 2013. — № 9 (309). — С. 16, 17. Віктар Жыбуль. Колькі слоў пра Масея Сяднёва і яго архіўны фонд. // Роднае слова : штомесячны навуковы й метадычны часопіс. — 2013. — № 9 (309). — С. 15. Выбраныя творы / укладаньне Лідзіі Савік, Кастуся Цьвіркі ; прадмова й камэнтар Лідзіі Савік. — Менск: Кнігазбор, 2014. — 603 с. — 1000 ас. — ISBN 978-985-7089-32-1 «Масей Сяднёў: Pro et Contra» / ўкладальнік Лявон Юрэвіч. — Менск: Кнігазбор, 2018. — Т. Кніга 36. — 144 с. — (Бібліятэка «Бацькаўшчыны»​). — 100 ас. — ISBN 978-985-7180-91-2