Любань

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Любань (значэнні).

Лю́бань^[2] (трансліт.: Liubań) — горад у Мінскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Любанскага раёна, на р. Арэса. За 152 км на поўдзень ад Мінска, 25 км ад чыгуначнай станцыі Урэчча на лініі Баранавічы — Асіповічы, аўтадарогамі звязаная з Глускам, Жыткавічамі, Чырвонай Слабадой, Салігорскам, Слуцкам. Насельніцтва 10 973 чал. (2017)^[3].

Горад Любань Сцяг Герб Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Любанскі Каардынаты 52°46′55″ пн. ш. 28°03′09″ у. д.HGЯO Заснаваны 1566 Першая згадка 1566 Горад з 1968 Вышыня цэнтра 138 м Насельніцтва ▼11 278 чал. (1 студзеня 2025)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1794 Паштовы індэкс 223810 Аўтамабільны код 5 СААТА 6234501000 Афіцыйны сайт lyuban.minsk-region.by  (руск.) Любань Любань

Любань на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Вядомая ў Вялікім Княстве Літоўскім з XVI стагоддзя як мястэчка князёў Алелькавічаў Слуцкага княства. З 1589 года ўласнасць Тышкевічаў, з 1617 года — князёў Радзівілаў. У 1560-я гады ў Любані каля 230 жыхароў, 35 двароў. З 1791 года ў Случарэцкім павеце Навагрудскага ваяводства.

У складзе Расійскай імперыі

З 1793 года ў складзе Расійскай імперыі, мястэчка Забалоцкай воласці Бабруйскага павета Мінскай губерні. Падчас Паўстання 1794 года каля мястэчка адбыўся бой паміж 2-тысячным атрадам паўстаўнцаў пад кіраўніцтвам Стэфана Грабоўскага і расійскімі войскамі. У 1880-х гадах у мястэчку 500 жыхароў, 136 двароў, Праабражэнская царква, 3 яўрэйскія малітоўныя дамы, 2 млыны, крама, прыстань. У 1897 годзе ў Любані 766 жыхароў. У пачатку XX стагоддзя — цэнтр Забалоцкай воласці.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Любань абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі.

З 26 мая 1922 года ў Слуцкім павеце БССР. У 1923 годзе — 1680 жыхароў, 232 двары. З 17 ліпеня 1924 года цэнтр Любанскага раёна. У 1931 годзе ўтвораны калгас, працавалі крухмальны і льняны заводы, Дом культуры, хата-чытальня, бальніца, хлебапякарня. З 27 верасня 1938 года гарадскі пасёлак.

З 28 ліпеня 1941 года да 30 чэрвеня 1944 года акупіравана гітлераўскімі войскамі, якія ў створаным тут лагеры ваеннапалонных загубілі 1610 чалавек, у лістападзе 1941 года загубілі 785 яўрэяў. У Любані дзейнічала камсамольска-маладзёжная група, у лістападзе 1941 года партызаны разграмілі ў пасёлку нацысцкі гарнізон.

З 7 сакавіка 1968 года горад. У 1970 годзе — 6,7 тыс. жыхароў.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1897 — 766 чал.^[4]
• XX стагоддзе: 1970 — 6,7 тыс. чал.^[4]; 1995 — 12,1 тыс. чал.^[4]
• XXI стагоддзе: 2006 — 11,7 тыс. чал.; 2015 — 11 114 чал.^[5]; 2016 — 11 000 чал.^[6]; 2017 — 10 973 чал.^[3]

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, лёгкай, будаўнічых матэрыялаў прамысловасці. Рыбакамбінат «Любань». Гасцініца «Любань».

Культура

Любанскі музей народнай славы.

Спорт

• Футбольны клуб «Любань»

Славутасці

• Помнік Аляксею Фёдаравічу Брагіну
• Помнік Фені Конанавай
• Любанская сінагога (1896), цяпер будынак музычнай школы

Касцёл Маці Божай Фацімскай

• Касцёл Маці Божай Фацімскай
• Спаса-Праабражэнская царква (1992)

Вядомыя асобы

• Уладзімір Цімафеевіч Астрэйка (нар. 1930) — Герой Сацыялістычнай Працы.
• Мікалай Сяргеевіч Калядка (нар. 1952) — беларускі дырыжор, Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1994).
• Ніна Васілеўна Маеўская (1938—2011) — беларускі празаік.
• Міхаіл Васілевіч Стралец (нар. 1959) — гісторык і палітолаг, доктар гістарычных навук.
• Іван Мікалаевіч Сяржанін (1898—1973) — беларускі савецкі заолаг, член-карэспандэнт Акадэміі навук БССР.

Ганаровыя грамадзяне

• Анатоль Паўлавіч Дастанка (1999)
• Барыс Міронавіч Шапіра (1999)
• Іван Андрэевіч Муравейка (2001)
• Аляксандр Іванавіч Слабада (2001)
• Аляксандр Пятровіч Мацвейка (07.06.2004)^[7]
• Віктар Якаўлевіч Прушак (2006)