Berilio

Berilio aŭ beriliumo estas kemia elemento de la perioda tabelo kun la simbolo Be kaj atomnumero 4. Steloj sintezas berilion, sed ĝi rapide malaperas; ĝi estas iom malofta en la universo kaj en la krusto de la tero. Ĝi estas elemento, kiu troviĝas nature nur en konpobaĵoj kun aliaj ĥemiaj elementoj en mineraloj. Kiel libera elemento, ĝi estas griza simile al ŝtalo, forta, facilrompa teralkala metalo.

Be ↓ Mg litio ← berilio → boro • [2He] 2s2 Be 4 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ↓Perioda tabelo de elementoj↓
kemia elemento • brulema pulvoro • simpla substanco • lithophile
metalo
Ĝeneralaj informoj
Nomo (latine), simbolo, numero	berilio (beryllium), Be, 4
CAS-numero	7440-41-7
Loko en perioda tabelo	2-a grupo, 2-a periodo, bloko s
Karakteriza grupo	Metaloj de alkalaj teroj
abundeco en terkrusto	0,00053 %
Aspekto	griza metalo
Atomaj ecoj
Relativa atompezo	9,012182(3) amu
Kovalenta radiuso	90 pm
Radiuso de van der Waals	153 pm
Elektrona konfiguracio	[2He] 2s2
Elektronoj en ĉiu energia ŝelo	2; 2
Oksidiĝa nombro	+2, +1[1] (amfotera oksido)
Fizikaj ecoj
Materia stato	solida
Kristala strukturo	heksagona
Denseco	1,85 (20 °C) g/cm3
Malmoleco	5,5 (Mohs-skalo)
Magneta konduto	diamagneta
Degelpunkto	1287 °C (1560 K)
Bolpunkto	2469 °C (2742 K)
Molvolumeno	4,85 · 10−6 m3/mol
Boliga varmo	7,95 kJ/mol
Rapido de sono	12 870 m/s
Specifa varmokapacito	1825 (25ºC) J/(kg · K)
Elektra konduktivo	25 · 106 A/(V.m)
Elektra rezistivo	36 nΩ·m (20 °C); 1/25·10-6 Ω · m
Termika konduktivo	190 W/(m · K)
Diversaj
Redoksa potencialo	−1,97 V
Elektronegativeco	2 (Pauling-skalo)
Joniga energio	899,5 kJ/mol
Izotopoj
Izotopo Naturapero t1/2 radioaktiveco de disfalo Energio de disfalo MeV Produkto de radioaktiva disfalo 7Be spuro 53,12 tagoj ε 0,862 7Li γ 0,477 - 9Be 100% estas stabila kun 5 neŭtronoj 10Be spuro 1.36×106 jaroj β− 0,556 10B
Se ne estas indikite alie, estas uzitaj unuoj de SI kaj SVP.

Atentu, veneno!

Famaj gemoj, kiuj enhavas berilion estas (akvamarino, smeraldo) kaj krizoberilo.Berilo estas juvela mineralo, kiu enhavas interalie berilion.

Tokseco

Pura berilio estas tre toksa, ne-radiaktiva metalo. Ĝi estas klasifikita inter la plej toksaj elementoj kiel arseniko (As), kadmio (Cd), kromo (Cr), plumbo (Pb), talio (Tl) kaj hidrargo (Hg). Berilio funkcias kiel kanceriga veneno, influante ĉelmembranojn kaj ligante al certaj reguligaj proteinoj en ĉeloj. Berilio povas resti konstatebla en urino ĝis dek jarojn post eksponiĝo. Ĝi estas klasita kiel kategorio 1 kancerigaĵo^[2] fare de la Eŭropa Unio.

Bildaro

• 
• 
• 
• 
  Berilia erco