Litio
kemia elemento kun simbolo Li kaj atomnumero 3 From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Litio estas kemia elemento kun la simbolo Li kaj atomnumero 3. Ĝi estas arĝentkolora alkala metalo, la plej malpeza metalo en la naturo.[1] Ofta izotopo havas tri protonojn kaj kvar neŭtronojn en ĝia nukleo. Litio havas du elektronojn en la unua elektrona ŝelo, kaj nur unu en la dua. Ĝi ne troviĝas sola en la naturo, nur en kombinaĵoj, ĉar litio rapide kuniĝas kun aliaj elementoj. Oni akiras lition elektre de litia klorido.
Kemiistoj uzas lition en la industrio por purigi likvajn metalojn kaj fortigi aluminion kaj magnezion.
Johan August Arfwedson, svedo, malkovris lition en 1817. La nomo "litio" venas de greka vorto lithos (λιθoς), kiu signifas "ŝtono".
Remove ads
Vidu ankaŭ
Karakterizaĵoj
Litio estas tre bona konduktilo de varmo kaj elektro. Litio estas mola kaj povas esti tranĉita per tranĉilo. Ĝi havas arĝentblankan koloron. Ĝi oksidiĝas en aero al litio-oksido.[2] Litio flosas en la plej malpezaj hidrokarbonaj oleoj kaj estas unu el nur tri metaloj, kiuj povas flosi sur akvo, la aliaj estante natrio kaj kalio.
Litio havas koeficienton de termika ekspansio duoble pli altan ol aluminio kaj preskaŭ kvaroble pli altan ol fero.[3] Ĉe norma premo, litio estas superkondukta sub 400 μK,[4] kaj ĉe multe pli altaj temperaturoj (super 9 K) ĉe ekstreme altaj premoj (>20 GPa).[5]
Litio havas masan specifan varmokapaciton de 3.58 kJ/kg Kelvin, la plej altan el ĉiuj solidoj.[6] Rezulte, litio ofte estas uzata kiel fridigaĵo por varmotransigaj aplikoj.
Remove ads
Litiaj kombinaĵoj
Litio formas salojn kun ĉiuj halogenidoj kaj pseŭdohalogenidoj. Ekzemploj estas la halogenidoj LiF, LiCl[7], LiBr, LiI, same kiel pseŭdohalogenidoj kaj rilataj anjonoj. Litia karbonato estas konsiderata la plej grava litia kombinaĵo.[8] Ĉi tiu blanka solido estas la ĉefa produkto de utiligo de litia erco. Ĝi estas antaŭulo por aliaj saloj, inkluzive de ceramikaĵoj kaj litiaj baterioj. La kombinaĵoj LiBH4 kaj LiAlH4 estas utilaj reakciiloj. Ĉi tiuj kaj multaj aliaj litiaj saloj montras altan solveblecon en eteroj, male al la pli pezaj alkalaj metalaj saloj.
Aplikoj
Baterioj
En 2021, la plimulto de litio estis uzata en la fabrikado de litio-jonaj baterioj por elektraj veturiloj kaj porteblaj aparatoj.[9][10]
Ceramikaĵoj kaj Vitro
Litia oksido estas vaste uzata kiel fluaĵo en la prilaborado de siliko, malaltigante la fandopunkton kaj viskozecon de la materialo kaj plibonigante la fizikajn ecojn de glazuroj, inkluzive de reduktado de la koeficiento de termika ekspansio. Ĉi tio estas unu el la plej grandaj uzoj de litiaj kombinaĵoj tutmonde.[11][12] Glazuroj enhavantaj litian oksidon estas uzataj en la fabrikado de fornovaroj. Litia karbonato (Li2CO3) ofte estas uzata por ĉi tiu celo ĉar ĝi transformiĝas al oksido kiam varmigita.[13]
Graso
La tria plej ofta uzo de litio estas en grasoj. Litia hidroksido estas forta bazo kiu formas sapojn kiam varmigita kun grasoj, kiel ekzemple litia stearato el steara acido. Litiaj sapoj havas la econ densigi oleojn kaj estas uzataj en ĝeneraluzeblaj alttemperaturaj grasoj. [14][15][16]
Metalurgio
Litio (ekz. litia karbonato) estas uzata kiel aldonaĵo al pulvoroj de kontinua gisado por plibonigi fluecon[17], kio konsistigas 5% de la tutmonda postulo pri litio (2011).[18] Litiaj kombinaĵoj ankaŭ estas uzataj kiel aldonaĵoj (fluantoj) al gisfera sablo por redukti vejnadon.[19] Litiaj alojoj kun aluminio, kadmio, kupro kaj mangano estas uzataj por fabriki alt-efikecajn, malalt-densecajn aviadilpartojn (vidu litiajn aluminiajn alojojn).[20]
Aerpurigo
Litia klorido kaj litia bromido estas higroskopaj kaj estas uzataj kiel aerfluaj sekigiloj.[14]
Remove ads
Referencoj
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads