1901. - Wikiwand

Godina 1901 (MCMI) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1870-e 1880-e 1890-e – 1900-e – 1910-e 1920-e 1930-e
Godine:	1898 1899 1900 – 1901 – 1902 1903 1904

Kratke činjenice

1901.. po kalendarima
Gregorijanski	1901.. (MCMI)
Ab urbe condita	2654.
Islamski	1318–1319.
Iranski	1279–1280.
Hebrejski	5661–5662.
Bizantski	7409–7410.
Koptski	1617–1618.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1956–1957.
• Shaka Samvat	1823–1824.
• Kali Yuga	5002–5003.
Kineski
• Kontinualno	4537–4538.
• 60 godina	Yin Metal Vo(l) (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11901.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Prva godina 20. veka/stoljeća.

Remove ads

Događaji

Januar/Siječanj

1. 1. - Britanske kolonije Zapadna Australija, Južna Australija, Queensland, Victoria, Tasmanija i Novi Južni Wales formirale su Saveznu Državu Australiju, šestu najveću zemlju na svetu. Prvi premijer je Edmund Barton.
1. 1. - Nigerija postaje britanski protektorat.
1. 1. - Pentekostalizam nastaje na molitvenom sastanku u Topeka, Kansas.
6. 1. - Osnivačka skupština Nikšićke štedionice, prve banke u Crnoj Gori, usvojena su pravila.
9. 1. - Objavljena epidemija kuge u Carigradu.
10. 1. - Naftno polje Spindletop kod Beaumonta je prvo veliko u Teksasu, na tada najvećim svjetskim zalihama nafte počinje Teksaški naftni bum.
c. 11. 1. - Mihajlo Pupin dobio 200.000 dolara od AT&T za patent indukcionog kalema (u sporu za prvenstvo sa Georgeom Campbellom).
12. 1. (30. 12. 1900. po j.k.) - Prestonom besedom kralja Aleksandra u Nišu počela rad Narodna skupština (zasedala mesec dana).
14. 1. - Prvi broj "Pozorišnog lista" u Srbiji, prvi urednik Branislav Nušić.
18. 1. - Završeni izbori za Carevinsko vijeće: najviše glasova za Poljake, Čehe i njemačke nacionaliste.
22. 1. - Britanska kraljica Viktorija umrla nakon 63 godine vladavine, nasleđuje je sin Edward VII (do 1910), čije je doba označeno kao "edvardijansko"; sahrana 2. 2.

29. 1. - George Henry White, za sada poslednji crni kongresmen SAD, obraća se poslednji put tom domu - sledeći crnac izabran 1928. (→ Zakoni Jima Crowa).
31. 1. - Praizvedba Čehovljeve "Tri sestre".

Februar/Veljača

1. 2. - Štampan prvi broj "Srpskog književnog glasnika".
3. 2. - Osnovano japansko ultranacionalističko Društvo Crnog zmaja, zalažu se za osvajanja u Aziji.
4. 2. - Američka premijera "Toske" u njujorškom Metropolitanu, naslovnu ulogu igra Milka Trnina.
6. 2. - Prvi javni telefoni na železničkim stanicama u Parizu.

11. 2. - U Beču umro bivši srpski kralj Milan Obrenović (biće sahranjen u manastiru Krušedol).
11. 2. - Antijezuitski neredi u Španiji.
15. 2. - Giuseppe Zanardelli novi premijer Italije (do 1903), ministar unut. poslova je Giovanni Giolitti (period 1901-1914 se naziva Giolittijevom erom).
18. 2. - Rekonstrukcija srpske vlade, ulazi radikal Mihailo Vujić, ministar inostranih dela.
21. 2. - Usvojen tekst Ustava Kube (na snazi 1902-1940).
22. 2. - Američki parobrod SS City of Rio de Janeiro udario u greben na ulasku u zaliv San Francisco, stradalo 135 ljudi.
23. 2. - Britanija i Nemačka dogovorile granicu između Nemačke Istočne Afrike i Njasalenda (tj. između današnjih Tanzanije i Malavija).
25. 2. - J. P. Morgan se približio monopolu u američkoj industriji čelika - inkorporiran U.S. Steel, prva korporacija vrednija od milijardu dolara, nastala spajanjem tri kompanije za čelik.
26. 2. - U Pekingu pogubljena dvojica lidera Bokserskog ustanka.
27. 2. - Sultan šalje 50.000 vojnika na bugarsku granicu zbog nemira u Makedoniji.
27. 2. - Njemački kemičar Wilhelm Normann prijavio patent za hidrogenaciju masti, čime se dobivaju trans-masti.
27. 2. - Ruski ministar prosvete Nikolaj Bogoljepov smrtno ranjen u Sankt Peterburgu od strane jednog esera nakon što je odredio da 183 kijevska studenta budu regrutovana.

Mart/Ožujak

2. 3. - Plattov amandman uslovljava povlačenje američke vojske sa Kube i definira odnose dve zemlje kao dominaciju SAD - Kubanci ga prihvataju u junu, nakon američkog pritiska.
4. 3. - William McKinley započinje drugi mandat predsjednika SAD, Theodore Roosevelt je potpredsjednik.
5. 3. - Petko Karavelov po četvrti i poslednji put predsednik bugarske vlade (do 1902).
6. 3. - Poremećena osoba bacila željezni predmet na Vilima II. u Bremenu.
7. 3. (22. 2. po j.k.) - Ruska pravoslavna crkva ekskomunicirala Lava Tolstoja.
9. 3. - Pokušaj atentata na Konstantina Pobjedonosceva, ober-prokurora sinoda RPC.
mart - Nikola Tesla sklopio ugovor sa J. P. Morganom, koji će sa 150.000 dolara finansirati gradnju bežične stanice na Long Islandu, Wardenclyffske kule.
17. 3. - Izložba 71 van Goghove slike u Parizu izaziva senzaciju.
17. 3. - Studentski neredi u Sankt Peterburgu zbog regrutacije, demonstracije ispred Kazanjske katedrale brutalno rasturene od strane policije i Kozaka.
17. 3. - Pohod kuvajtskog emira Mubaraka Al-Sabaha u Emirat Džabal Šamar okončan velikim porazom - ugrožen je i status Kuvajta, oko koga se nadmeću Osmanlije i Britanci.
23. 3. - Uhvaćen filipinski lider Emilio Aguinaldo, sledećeg meseca polaže zakletvu lojalnosti SAD - neki drugi komandanti pružaju otpor do sledeće godine.
24. 3. - Bugarska vlada uhapsila neke članove Vrhovnog makedonsko-odrinskog komiteta, optužene za ubistvo novinara Ştefana Mihăileanua u Bukureštu, što je zamalo dovelo do rata sa Rumunijom - oslobođeni u avgustu usled nedostatka dokaza.
28. 3. - U Beaumont, Texas osnovana Texas Fuel Company, kasniji Texaco.
31. 3. - Najjači zabeleženi zemljotres na Crnom moru, cunami pogađa bugarsku i rumunsku obalu, potres se osetio od istočne Srbije do severozapadne Anadolije.

April/Travanj

2. 4. - Fuziona (koaliciona) vlada radikala i naprednjaka u Srbiji, na čelu Mihailo Vujić.
2. 4. - Zemljotres u srednjem Banatu (epicentar ~ Srpski Itebej, magnituda 5,0; intenzitet VII).
5. 4. - Prekinuti rusko-kineski pregovori, Kina je pod pritiskom Japana i Britanije da ne predaje Mandžuriju Rusiji.
13. 4. - Indijanci Guajajára u brazilskoj državi Maranhão digli pobunu kod Alto Alegrea protiv kapucinskih misionara koji su ih maltretirali, stradale su stotine ljudi.
19. 4. (6. 4. po j.k.) - Srbija dobija Aprilski ustav, "darovan" od kralja. Uveden dvodomni parlament (Skupština i Senat), omogućeno nasleđivanje prestola ženskom potomstvu. Sporazum sa naprednjacima dovodi do stvaranja rascepa među radikalima i stvaranja Samostalne radikalne stranke (Ljubomir Živković, Ljubomir Stojanović, Jovan Žujović, Ljubomir Davidović i Jaša Prodanović).
24. 4. - 26 mrtvih u kemijskoj eksploziji u Griesheimu u Njemačkoj.
25. 4. - Država New York prva u SAD uvodi obvezne registracijske ploče za sve automobile.
26. 4. - Pobuna u Alžiru, napadnuti francuski kolonisti u mestu Margueritte (Aïn Torki).
29. 4. - Antisemitski neredi u Budimpešti.

Maj/Svibanj

1. 5. - 2. 11. - Panamerička izložba u Buffalo, New York.
maj - Obelodanjeno da kraljica Draga nije bila trudna - opozicija postaje otvorena, ubrzo i prve zavere.
3. 5. - U Subotici osnovan Sportski atletski klub "Bačka", prvi fudbalski klub na prostoru današnje Srbije.
3. 5. - Jacksonville, Florida stradao u požaru, obnovljen za par godina.
5. 5. - Javljeno da je završen Kastinski rat u Jukatanu koji traje od 1847: meksička vojska zauzela Chan Santa Cruz (Felipe Carrillo Puerto); ipak, čarke se nastavljaju do 1933.
8. 5. - Berzanska panika u Njujorku nakon pokušaja stavljanja pod kontrolu firme Northern Pacific Railway.
9. 5. - Vojvoda od Yorka inaugurirao australski parlament u Melbournu.
14. 5. - Józef Piłsudski pobegao iz ruskog zatočeništva nakon što je odglumio ludilo.
17. 5. - Theodor Herzl se sastao sa sultanom Abdul Hamidom II, predlaže da Jevreji kolonizuju Palestinu u zamenu za otplatu carskih dugova.
24. 5. - 78 mrtvih u nesreći u rudniku Caerphilly u Južnom Walesu.
24. 5. - Socijalna aktivistkinja Emily Hobhouse se vraća u Englesku sa opisima koncentracionih logora za Bure u Južnoj Africi. Burski rat je praktično rešen u britansku korist ali Buri nastavljaju sa gerilskim operacijama, što se pokušava sprečiti zatvaranjem populacije u logore.
maj - U Srbiji osnovana Izvozna banka.
25. 5. - Žene u Norveškoj koje plaćaju porez dobile pravo glasa na lokalnim izborima.
25. 5. - U Argentini osnovan Club Atlético River Plate.
28. 5. - William Knox D'Arcy dobio koncesiju za istraživanje nafte u Persiji (naći će je 1908).
30. 5. - Srbi iz BiH koji zahtevaju autonomiju predali "treći carski memorandum" Franji Josipu I..

Jun/Juni/Lipanj

2. 6. (20. 5. po j.k., Duhovi) - U Beogradu otvorena Prva izložba Amaterskih fotografskih snimaka u Kraljevini Srbiji, sa preko 1000 fotografija^[1].
8. 6. - Ruski fiziolog Ivan Pavlov prikazuje dvojici švedskih kolega iz Nobelovog komiteta svoje eksperimente sa klasičnim kondicioniranjem (dobiće nagradu 1904).
11. 6. - Kukova Ostrva priključena Novom Zelandu (samouprava u slobodnoj asocijaciji od 1965).
12. 6. - Kubanska ustavna konvencija prihvata iz trećeg puta Plattov amandman, bez izmena, čime zemlja postaje američki protektorat (amandman je opozvan 1934).
16. 6. - Kaikhusrau Jahan postaje četvrta vladarka zaredom indijske Države Bhopal.
17. 6. - Lloyd George predložio u Parlamentu osudu koncentracijskih logora u Južnoj Africi, što je odbijeno sa 154 prema 253.
17. 6. - U Berlinu počinje nemačka Ortografska konferencija: jedinstvena ortografija za zemlje nemačkog jezika.
19. 6. - Povodom rođenja velike kneginje Anastasije, car pomilovao uhapšene studente.
24. 6. - Prva Picassova izložba u Parizu, njegov Plavi period traje 1901-1904.
27. 6. - Konzervativac Chandra Shumsher Jang Bahadur Rana zbacio svog liberalnog brata sa položaja premijera Nepala, zauzima isti položaj do smrti 1929.
29. 6. - Kod Cape Coda se sudarile jedine dve škune sa šest jarbola na svetu, George W. Wells i Eleanor Percy - opravljene u bostonskoj luci.
29. 6. - Henri Fournier pobedio u automobilskoj trci Pariz-Berlin, 1196 km za 17 sati.
29. 6. - Car Nikolaj II potvrdio zakon kojim će Finci služiti u ruskoj vojsci - Veliko Vojvodstvo je imalo svoju vojsku od 1881.
30. 6. - Predstavljen okapi, životinja srodna žirafi koja je ranije bila poznata samo Pigmejima.

Jul/Juli/Srpanj

1. 7. - U Francuskoj stupio na snagu Zakon o asocijacijama, koje ne smeju imati stranih obaveza - najviše utiče na katoličku crkvu.
2. 7. - 400 ljudi poginulo u toplotnom udaru u New Yorku i istoku SAD, kasnije vrućina na Srednjem zapadu i Jugu; suša je znatno pogodila letinu.
4. 7. - Uspostavljena Insularna vlada Filipinskih otoka, čime je američka vojna vlada zamenjena civilnom (od 1935. Komonvelt Filipini, nezavisan 1946).

5. 7. - Francuska podmornica Gustave Zédé se na vežbama prikrala bojnom brodu i pogodila ga maketom torpeda - prikazana mogućnost podmornica u ratovanju (sličnu demonstraciju u septembru vrši američka podmornica USS Holland).
14. 7. - U Beogradu otvoreno prvo radničko pozorište u kafani "Radnička kasina", na uglu Dečanske i Skopljanske (Nušićeve) ulice.
jul - Albanci i Turci Ise Boljetinca brutalno traže oružje u srpskim selima Ibarskog Kolašina; od januara do avgusta oko 600 osoba je pobeglo u Srbiju^[2]; sukob srpske naoružane grupe i turske vojske na Rogozni.
jul - Tesla traži još novca od J.P. Morgana, ovaj odbio i traži obračun već potrošenog novca.
22. 7. - Slučaj Taff Vale u UK: presuđeno da su sindikati odgovorni za gubitak profita tokom štrajka - dovodi do rasta članstva u sindikatima i osnivanja Laburističke stranke, presuda oborena 1906.
26. 7. - Prvo putovanje broda RMS Celtic, najvećeg na svetu, prvog od Velike četvorke firme White Star Line.
28 - 29. 7. - Bitka kod San Cristóbala u Venecueli: pobeda venecuealanske vlade i kolumbijskih liberala nad kolumbijskim konzervativnim invadorima i njihovim venecuelanskim saveznicima.
31. 7. - Nemački meteorolozi Arthur Berson i Reinhard Süring se popeli balonom do 10.800 metara visine.

Avgust/August/Kolovoz

1. 8. - Ilirski Zavod svetog Jeronima u Rimu papinom odlukom postaje hrvatski - protest iz Crne Gore.
1. 8. - Parlament UK izglasao dodatnih 12,5 milijuna funti za naoružanje,
4. 8. - Izbori u Srbiji, težak poraz naprednjaka. Skupština: 84 sporazumna radikala, 26 sporazumnih naprednjaka, 14 samostalnih radikala i 6 liberala (struja Avakumović-Ribarac); Senat: od 18 izbornih mesta, sporazumni radikali uzeli 17 i jedan samostalni radikal (uz imenovane od strane kralja, radikali imaju većinu u oba doma).
6. 8. - Britanska Ekspedicija Discovery na čelu sa R. F. Scottom kreće u istraživanje Antarktika (do 1904).
6. 8. - Zemlja u rezervatu plemena Kiowa u Oklahomi razdeljena belcima.
avgust - U magazinu "The Strand" počinje feljton The Hound of the Baskervilles - povratak Sherlocka Holmesa nakon skoro osam godina.
18. 8. - Odbijen zakon o ograničavanju radnog vremena u UK.
18. 8. - Iz mesta Pierce City, Missouri proterani svi crnci nakon ubistva jedne belkinje, narednih dana se slično dešava u okolnim mestima.
21. 8. - Na Filipine stižu američki učitelji i učiteljice, njih 509, prozvani Tomasisti, po brodu USAT Thomas.
30. 8. - Hubert Cecil Booth patentirao u UK prvi motorizovani usisivač, prva verzija je bila krupan uređaj sa benzinskim pogonom i konjskom vučom, zatim sa električnim pogonom.

Septembar/Rujan

2. 9. - Američki potpredsednik Theodore Roosevelt na sajmu u Minesoti prvi put izrekao frazu "Govori tiho i nosi veliki štap".
3. 9. - Američka misionarka Ellen Stone i njena pratilja Katarina Stefanova Cilka kidnapovane od VMRO u Makedoniji (tj. današnjoj jugozapadnoj Bugarskoj)^[3]^[4] - ovo se smatra "prvom američkom talačkom krizom".
4. 9. - Sudska odluka u UK, sindikati krivi za gubitke u štrajkovima
6. 9. - Anarhist Leon Czolgosz u gradu Buffalo vrši atentat na američkog predsjednika Williama McKinleya koji umire osam dana kasnije.
7. 9. - Bokserski ustanak zvanično završava potpisivanjem Bokserskog protokola - između ostalog, Kina plaća odštetu tokom 39 godina.
8. 9. - Otkriveni crteži u pećini Les Combarelles u francuskoj Dordogni.
9. 9. - Britansko-osmanski sporazum o statusu kvo u Kuvajtu - ostaje nominalna osmanska vlast.
13. 9. - Rat hiljadu dana u Kolumbiji, bitka kod Carazúe: poraz Venecualanaca i kolumbijskih liberala.
14. 9. - Potpredsjednik Theodore Roosevelt (42) postaje predsjednik SAD nakon McKinleyjeve smrti.
18. 9. - Germán Riesco je novi predsednik Čilea (do 1906, do kada će se promeniti 17 vlada).
23. 9. - Georg Kelling demonstrirao laparoskopsku tehniku hirurgije.
25. 9. - UK anektiralo kraljevinu Ashanti u Africi.
28. 9. - King C. Gillette osnovao American Safety Razor Company (→ Gillette, proizvodnja počinje 1903).
28. 9. - Filipinsko-američki rat, masakr u Balangigi: poginulo, nestalo i smrtno ranjeno 48 američkih vojnika.

Oktobar/Listopad

1. 10. - Umro emir Afganistana Abdur Rahman Khan, nasleđuje ga sin Habibullah Khan (do 1919).
2. 10. - Porinuta HMS Holland 1, prva podmornica britanske Kraljevske mornarice.
2 - 9. 10. - Izbori u Ugarskoj, pobeda vladajućih liberala.

3. 10. - Eldridge R. Johnson i Emile Berliner osnovali Victor Talking Machine Company, proizvodiće nosače zvuka u vidu diska umesto cilindra.
10. 10. - Henry Ford pobedio u svojoj jedinoj trci, što će mu privući investitore.
14. 10. - Počinje redovan saziv skupštine u Srbiji (do maja naredne godine). Samostalni radikali i Avakumovićevi liberali su malobrojna ali glasna opozicija.
16. 10. - Crnoputi učitelj Booker T. Washington objeduje s predsjednikom Rooseveltom u Bijeloj kući (koja se od sutra tako i zvanično zove, umjesto Izvršno zdanje).
19. 10. - Alberto Santos-Dumont iz trećeg pokušaja zaslužio nagradu u trci dirižablom koja je obuhvatala i tri kruga oko Ajfelove kule.
20 - 21. 10. - Na skupštini u Kninu osnovano Prosvetno-privredno društvo Srpska zora.
24. 10. - Annie Edson Taylor se spustila u buretu niz Nijagarine vodopade i preživjela.
25. 10. - Britanski sekretar za kolonije Joseph Chamberlain kaže da se Britanci u Južnoj Africi ponašaju mnogo časnije nego učesnici Francusko-pruskog rata - gnev u Nemačkoj, nestale šanse za savez sa Britanijom.
28. 10. - Rasni nemiri zbog objeda u Bijeloj kući, 34 mrtvih.
29. 10. - Smaknut Czolgosz, atentator na predsjednika McKinleya.
29. 10. - U New Hampshiru uhapšena medicinska sestra Jane Toppan, priznaće 31 ubistvo.

Novembar/Studeni

5. 11. - Francuska mornarica zauzela tri luke na Lezbosu, dok osmanska vlada ne zadovolji dug (pristaje tri dana kasnije).
6 -9. 11. - Izbori za hrvatski sabor: 73 od 86 za narodnu stranku. Ove godine i izbori za Dalmatinski sabor,
9. 11. - U Britanskoj Indiji formirana Sjeverozapadna Granična Pokrajina.
12 - 13. 11. - Velika oluja pogađa Britanska ostrva, preko 200 mrtvih.
17. 11. - Ples četrdeset jednog: policija upala na transvestitski bal u gradu Meksiku, mnogi uhapšeni su regrutovani i poslati na Jukatan.
18. 11. - Hay–Pauncefoteov ugovor: Velika Britanija daje SAD pravo da izgradi i kontroliše kanal između Atlantskog i Tihog okeana (u igri su Panama, trenutno deo Kolumbije, i Nikaragva).
19. 11. - U nemačkom Kamerunu ugušen ustanak Fulbi.
20. 11. - Bitka za Manastir svetih apostola (Arakeloc): grupa jermenskih gerilaca na čelu sa Andranikom Ozanijanom uspela da izbegne tursko zarobljavanje.
21. 11. - Vrhunac nereda Evangelika u Atini: osam ljudi poginulo u protestima zbog objavljivanja Jevanđelja prevedenog na moderni grčki jezik.
25. 11. - Dr. Alois Alzheimer prvi put pregledao Augustu Deter, što će dovesti do dijagnoze Alchajmerove bolesti.
30. 11. - Frank Hornby izmislio Meccano komplet za igru.
30. 11. - U Detroitu osnovana Henry Ford Company, ali Ford je napustio sledeće godine tako da ova menja ime u Cadillac.
novembar - decembar - Anglo-Aro rat u istočnoj Nigeriji.

Decembar/Prosinac

3. 12. - Govor predsednika Ruzvelta pred Predstavničkim domom SAD, traži da se u razumnim granicama suzbije moć trustova.
10. 12. - Dodijeljene prve Nobelove nagrade.
12. 12. - Guglielmo Marconi tvrdi da je poslao prvi transatlantski radio-signal, iz Kornvola do Njufaundlenda na daljini od 3.500 km.
decembar - Zadnji broj mostarskog časopisa "Zora".
decembar - U Švajcarskoj (?) osnovana ruska Socijalistička revolucionarna partija (eseri).
16. 12. - Beatrix Potter privatno izdala "Priču o Zeki Petru", dogodine bestseler u izdanju velike firme.
18. 12. - Narodna skupština Srbije donela Zakon o štampi.
18. 12. - Liberalni poslanik David Lloyd George zamalo linčovan u Birminghamu na mirovnom skupu protiv Burskog rata.
19 - 20. 12. - Pobuna protiv venecuelanske vlade u pet država, ubrzo ugušena.
20. 12. - U Keniji završena Ugandanska železnica, između mora i Viktorijinog jezera, kasnije prozvana "Ludačka linija" - tokom gradnje stradalo 2.498 radnika
23. 12. - U Australiji stupa na snagu Zakon o ograničenju imigracije, u skladu sa Politikom bijele Australije.
krajem godine - Argentina i Čile na ivici rata usled graničnih sporova i trke u drednotima, pozvani su i rezervisti (rešeno ugovorima sledeće godine).
26 - 31. 12. - Peti Cionistički kongres u Bazelu: osnovan Jevrejski nacionalni fond za kupovinu zemlje u Palestini.
31. 12. - Tomás Estrada Palma, donedavno državljanin SAD, izabran za prvog predsednika Kube.

Tokom/tijekom godine

"Godine 1900. i 1901. protekle su u pravom pogromu Srba" na Kosovu^[5]^[6].
"Srpska akademska omladina iz Bosne i Hercegovine, prva stasala generacija narodne inteligencije, stupila je 1901. godine u akciju."^[7]
Arhimandrit Nićifor Perić je novi raško-prizrenski mitropolit (do 1911).
Izdati Mannovi "Buddenbrookovi".
Nauka i tehnika
- Karl Landsteiner otkrio ABO sistem krvnih grupa.
- U staroj Susi pronađena stela sa Hamurabijevim zakonikom
- Eugène-Anatole Demarçay otkrio europijum.
- Cunardovi brodovi Lucania i Campania razmenili prvi radio-bilten o ledenim santama.
- Oscar Troplowitz izmislio Leukoplast, prvu lepljivu traku.
- Johann Korbuly izmislio igračku matador.
- Završena Philadelphijska većnica, najviša nastanjiva zgrada na svetu do 1908.

Remove ads

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1901.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

3. 1. - Ngo Dinh Diem, prvi predsednik Južnog Vijetnama († 1963)
9. 1. - Vilma Bánky, glumica († 1991)
15. 1. - Đorđe Mano Zisi, muzeolog († 1995)
16. 1. - Fulgencio Batista, kubanski diktator († 1973)
1. 2. - Clark Gable, američki filmski glumac († 1960.)
2. 2. - Jascha Heifetz, violinista († 1987)
7. 2. - Vittorio De Sica, talijanski filmski redatelj i glumac (u. 1974.)
20. 2. - Muhammad Naguib, prvi predsednik Egipta († 1984)
25. 2. - Zeppo Marx, jedan od braće († 1979)
28. 2. - Linus Pauling, hemičar nobelovac († 1994)
24. 3. - Ub Iwerks, crtač, animator († 1971)
28. 3. - Kristian Kreković, slikar, arhitekt († 1985)
29. 3. - Andrija Maurović, hrvatski crtač stripova († 1981.)

April/Travanj – Jun/Lipanj

1. 4. - Whittaker Chambers, sovjetski špijun pa antikomunista († 1961)
13. 4. - Jacques Lacan, psihoanalitičar († 1981)
29. 4. - Hirohito, japanski car († 1989)
7. 5. - Gary Cooper, američki glumac († 1961.)
9. 5. - Hrvoje Iveković, kemičar, rektor Sveučilišta u Zagrebu, akademik († 1991)
11. 5. - Viktor Starčić, glumac († 1980)
20. 5. - Max Euwe, šahista, svetski prvak († 1980)
31. 5. - Dragoslav Stranjaković, istoričar († 1966)
6. 6. - Sukarno, prvi predsednik Indonezije († 1970)
13. 6. - Jean Prévost, pisac, član pokreta otpora († 1944)
16. 6. - Henri Lefebvre, marksistički filozof († 1991)
18. 6. - Anastasija, najmlađa kćerka cara Nikolaja II († 1918)

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

7. 7. - Vittorio De Sica, talijanski filmski režiser i glumac († 1974)
9. 7. - Barbara Cartland, književnica († 2000)
16. 7. - Stjepan Mihalić, hrvatski književnik († 1984.)
31. 7. - Rudolf Slánský, generalni sekretar KP Čehoslovačke († 1952)
4. 8. - Louis Armstrong, džez muzičar i pevač († 1971)
8. 8. - Ernest Lawrence, fizičar, nobelovac († 1958)
20. 8. - Salvatore Quasimodo, književnik nobelovac († 1968)
14. 9. - Andrej Vlasov, ruski general († 1946)
26. 9. - George Raft, glumac († 1980)
27. 9. - Lavoslav Horvat, hrvatski arhitekt († 1989.)
27. 9. - Ivan Milutinović, narodni heroj († 1944)
28. 9. - Ed Sullivan, američki TV-voditelj († 1974.)
29. 9. - Enrico Fermi, fizičar, nobelovac († 1954)

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

2. 10. - Alice Prin, umetnički model, pevačica, glumica († 1953)
8. 10. - Antun Bonifačić, književnik, emigrantski novinar († 1986)
10. 10. - Alberto Giacometti, skulptor († 1966)
15. 10. - Juraj Neidhardt, arhitekt († 1979)
3. 11. - Leopold III, kralj Belgijanaca († 1983)
4. 11. - Spiridon Marinatos, arheolog († 1974)
8. 11. - Gheorghe Gheorghiu-Dej, lider NR Rumunije († 1965)
11. 11. - Magda Goebbels, Josephova supruga († 1945)
17. 11. - Lee Strasberg, glumac, pedagog († 1982)
18. 11. - George Gallup, američki sociolog-statističar († 1984)
22. 11. - Joaquín Rodrigo, španski kompozitor († 1999)
26. 11. - Krsto Hegedušić, hrvatski slikar († 1975.)
5. 12. - Walt Disney, američki crtač animiranog filma i producent († 1966.)
5. 12. - Werner Heisenberg, fizičar nobelovac († 1976)
14. 12. - Pavle, kralj Helena († 1964)
16. 12. - Margaret Mead, američki kulturalni antropolog († 1978)
19. 12. - Rudolf Hell, njemački izumitelj (faks i skaner u boji) († 2002)
24. 12. - Aleksandar Fadejev, sovjetski književnik († 1956)
25. 12. - Predrag Milojević, novinar "Politike" († 1999)
25. 12. - Mata Milošević, srpski glumac († 1997)
27. 12. - Marlene Dietrich, njemačko-američka glumica i pjevačica († 1992.)

Kroz godinu

Slavin Cindrić, nogometaš († 1942)
Bogdan Nestorović, arhitekta († 1975)
Elez Dervišević, najmlađi vojnik I svj. rata († 1988)

Remove ads

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1901.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

14. 1. - Charles Hermite, matematičar (* 1822)
16. 1. - Arnold Böcklin, slikar (* 1827)
19. 1. - Albert de Broglie, bivši francuski premijer (* 1821)
21. 1. - Elisha Gray, supronalazač telefona († 1835)
22. 1. - Kraljica Victoria, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske, carica Indije (* 1819)
27. 1. - Giuseppe Verdi, talijanski kompozitor (* 1813)
2. 2. - Marko Miljanov, književnik i vojvoda (* 1833)
4. 2. - Svetozar Miletić, srpski i vojvođanski političar (* 1826)
11. 2. - Milan Obrenović, bivši kralj Srbije (* 1854)
12. 3. - Jovan Ilić, srpski književnik i političar (* 1823 ili '24)
13. 3. - Benjamin Harrison, bivši američki predsjednik (* 1833)
3. 4. - Richard D'Oyly Carte, teatarski impresario (* 1844)
7. 4. - Ladislav Pejačević, bivši hrvatski ban (* 1824)
1. 5. - Lewis Waterman, pronalazač naliv-pera (* 1837)
19. 5. - Marthinus Wessel Pretorius, prvi predsednik Južnoafričke Republike (* 1819)

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

6. 7. - Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst, bivši kancelar Nemačke (* 1819)
7. 7. - Johanna Spyri, književnica (* 1827)
9. 7. - Fulgencije Carev, hvarski biskup (* 1826)
20. 7. - Đuro Jelačić, austrougarski podmaršal (* 1805)
22. 7. - Nikanor (Popović), episkop temišvarski (* 1831)
5. 8. - Victoria, nemačka carica (* 1840)
9. 8. - Aćim Čumić, bivši srpski premijer († 1836)
12. 8. - Francesco Crispi, bivši talijanski premijer (* 1818)
9. 9. - Henri de Toulouse-Lautrec, slikar (* 1864)
14. 9. - William McKinley, američki političar i predsjednik (* 1843)
1. 10. - Abdur Rahman Khan, emir Afganistana (* 1844)
29. 10. - Leon Czolgosz, anarhist, atentator (* 1873)
7. 11. - Li Hongzhang, kineski general, političar (* 1823)
27. 11. - Clement Studebaker, proizvođač kola i kočija (* 1831)

Kroz godinu

Vatroslav Bertić, matematičar (* 1818)
Ernest de Sarzec, arheolog (* 1832)

Nobelove nagrade

za fiziku: Wilhelm Conrad Röntgen (zrake nazvane po njemu)
za hemiju: Jacobus Henricus van 't Hoff (zakoni kemijske dinamike i osmotski pritisak u otopinama)
za književnost: Sully Prudhomme (priznanje za poetsku kompoziciju...)
za fiziologiju ili medicinu: Emil Adolf von Behring ("za otkriće cjepiva za difteriju")
za mir: Henri Dunant (osnivač Crvenog križa) i Frédéric Passy (osnivač francuske mirovne udruge)

Remove ads

Unixovo vreme

Trenutak 13. decembar 1901. godine u 20:45:52 je najraniji koji se može predstaviti celobrojnim 32-bitnim brojem na sistemima koji mere vreme sekundama od Unixove epohe, odn. taj trenutak je -2147483648 sekundi od 1. januara 1970, 00:00:00 UTC. Simetrično ovome nalazi se 19. januar 2038., kada bi moglo doći do problema 2038. godine, nalik problemu 2000. godine.

Vidi takođe:

Godišnji kalendar

Reference

Loading content...

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads