1871.
godina From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Godina 1871 bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom odn. redovna godina koja počinje u petak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- Ovo je članak o godini 1870.
Remove ads
Događaji
Januar/Siječanj
- 2. 1. - Italijanski princ Amadeo I polaže zakletvu za kralja Španije (do 1873).
- 7. 1. - Parnica bana Levina Raucha protiv Mrazovića, Vončine i Miškatovića pred petrinjskim regimentskim sudom zbog napisa u sisačkom listu "Zatočnik" - optuženi oslobođeni optužbe, nakon čega Rauch traži otpust[1].
- 9. 1. - Francusko-pruski rat: Bitka kod Villersexela je francuski uspeh obezvređen drugim neuspesima; u ovoj bici se istakao Petar Karađorđević.
- 14. 1. - Hajduk Andrijica Šimić uhvaćen u Podosoju, biće osuđen na 33 godine zatvora.
- januar - Aleksandar Karađorđević osuđen na osam godina robije u Ugarskoj zbog saučesništva u pripremanju atentata na kneza Mihaila - ali Vrhovni sud ga oslobodio početkom juna[2].
- 18. 1. -
U versajskoj Dvorani ogledala proglašeno Njemačko Carstvo (poznato i kao Drugi Reich), ujedinjenje Severnonemačkog saveza i južnih država - ukupno 25 država, kraljevina, velikih vojvodstava, vojvodstava, kneževina i slobodnih gradova. Pruski kralj Wilhelm I postaje car. - 21. 1. - Giuseppe Garibaldi sa dobrovoljcima odbranio Dijon od Prusa (Garibaldiju je ovo poslednje ratovanje).
- 21. 1. - Prvi broj lista "Crnogorac", u početku za politiku i književnost, kasnije samo za politiku (od 1873. "Glas Crnogorca").
- 22. 1. - Sukob ispred pariske Gradske većnice između levičarskih demonstranata, koji su tražili izbore za komunu, i vojske, poginulo šest demonstranata.
- 26. 1. - Koloman Bedeković imenovan za novog hrvatskog bana nakon smene Levina Rauha (do 1872).
- 26. 1. (14. 1. po j.k.) - U Kragujevcu osnovana prva učiteljska škola u Srbiji (premeštena u Beograd 1876).[3]
- 26. 1. - Rim zvanično proglašen za prestonicu Kraljevine Italije.
- 27. 1. - U Kragujevcu osnovana prva učiteljska škola u Srbiji.
- 28. 1. - Opsada Pariza okončana razoružanjem garnizona nakon bombardovanja krupnim kalibrom i gladi (pojedeni su i popularni slonovi Castor i Pollux). Istog dana dogovoreno primirje koje se ne odnosi na neke departmane.
- početkom godine - Glasine da će Srbija dobiti Bosnu i Hercegovinu izazivaju ogorčenje kod crnogorskog knjaza Nikole i njegovih oficira, izjavljuju da bez borbe neće dopustiti da Hercegovina pripadne Srbiji[4].
Februar/Veljača
- 6. 2. - Francuska Vlada nacionalne odbrane naredila primirje u celoj zemlji nakon što je Léon Gambetta odstupio u Toursu.
- 7. 2. - Konzervativni federalista Karl Sigmund von Hohenwart novi premijer Austrije (do oktobra).
- 8. 2. - Prvi izbori u Trećoj Francuskoj Republici: većinu mandata dobili monarhisti (orleanisti i legitimisti) i desnica uopšte.
- 17. 2. - Adolphe Thiers izabran za šefa privremene vlade u Francuskoj.
- 18. 2. - Okončana Opsada Belforta, francuski garnizon napustio grad sa oružjem.
- 20. 2. - Organizovan prvi štrajk glumaca Narodnog pozorišta u Beogradu.
- 24. 2. - Darwinova knjiga "Poreklo čoveka i selekcija u vezi sa polom".
- 25. 2. - Gerasim Petranović izabran za episkopa nove Bokokotorske episkopije (posvećen 1874).
- 26. 2. - Predsednik Adolphe Thiers i kancelar Otto von Bismarck dogovorili preliminarni mir u Versaju.
Mart/Ožujak
- 3. 3. - Izbori za prvi Nemački Rajhstag, najviše mandata dobijaju nacional-liberali.
- 11. 3. - Konzervativac Lascăr Catargiu na čelu rumunske vlade (do 1876).
- 13. 3. - Londonska konferencija ukida neutralnost i demilitarizovanost Crnog mora, prolaz kroz Moreuze i dalje zavisi od Turske - Rusija može obnoviti Crnomorsku flotu. Čišćenje Đerdapa povereno "pribrežnim silama"; Austrougarska je zahtevala to pravo samo za sebe, što su Turska, Srbija i Rumunija osporile[5].
- mart - Aćim Čumić, profesor Velike škole, izabran za predsednika beogradske opštine - pošto je vlada otezala sa potvrdom, a ostavka na profesuru mu uvažena brzo, i određen novi profesor, dolazi do protesta đaka.[6]
- 16. 3. - U Francuskom Alžiru izbija Mokranijeva pobuna, pokrenula je jednu trećinu stanovništva.
- 18. 3. -
Neslužbeni početak Pariške komune: Vojska ulazi u Pariz kako bi uzela topove od Nacionalne garde, na Montmartru dolazi do konfrontacije, mnogi vojnici prilaze gomili; ubijeni generali Lecomte i Clément-Thomas; redovna vojska uveče napušta Pariz. - 21. 3. - Prva sednica Rajhstaga. Otto von Bismarck, ministar-predsednik Pruske, postaje i prvi kancelar Nemačke (do 1890).
- 28. 3. - Prvi sastanak vijeća Pariške komune, izabranog prije dva dana.
- 29. 3. - U Londonu otvorena koncertna dvorana Royal Albert Hall.
April/Travanj
- najkasnije do aprila - Nemiri na beogradskoj Velikoj školi zbog nepravilnog postavljenja nekih profesora.
- 2-3. 4. - Dva stihijska pokušaja ofanzive Nacionalne garde prema Versaju - gardisti zarobljeni sa oružjem streljani, zbog čega će Komuna doneti Zakon o taocima.
- 16. 4. - Dekret Pariske komune o predaji preduzeća radnicima.
- 16. 4. - Usvojen Ustav Nemačkog rajha, poznat i kao Bismarckov carski ustav - zvanično konfederacija pod predsedavanjem Pruske, odn. njenog kralja koji je i nemački car.
- 20. 4. - U SAD potpisan Enforcement Act za borbu protiv Ku Klux Klana i sličnih suprematističkih grupa.
- 30. 4. - Masakr kod Camp Granta, rančeri ubili 144 Apača u Arizoni.
- proleće - Pitanje veze (buduće) srpske i turske železnice - Srbija hoće vezu kod Aleksinca a Turska kod Novog Pazara[7].
Maj/Svibanj
- 9. 5. - Versajske trupe zauzele Fort d'Issy, južno od Pariza, Mac Mahonove trupe napreduju ka gradu.
- 10. 5. - Frankfurtski mir između Nemačke i Francuske: Nemačka se proširila u Alzasu i Loreni (→ Alsace-Lorraine), okupacija dela Francuske do isplate pet milijardi franaka odštete.
- 10. 5. - Zakonom uveden japanski jen.
- 12. 5. (22 Floréal LXXIX[8]) - Na osnovu dekreta Komune, uništena kuća Adolphea Thiersa u Parizu, nameštaj prodat u korist udovica i siročadi.
- 15. 5. - U Nemačkoj donesen krivični zakonik (Strafgesetzbuch).
- 16. 5. (26 Floréal LXXIX) - Ceremonijalno srušen Napoleonov stub na pariskom Place Vendôme.
- svibanj - Izbori u Hrvatskoj-Slavoniji, veliki uspjeh Narodne stranke: 51 mandat, unionisti 13, pravaši 1[1].
- maj - "Terazijska bomba" - eksplozija blizu pozorišta u kojem se nalazio knez Milan.
- maj - U Gacko došlo 15.000 nizama da podižu kasarne i stražarnice oko Crne Gore[9].
- maj - Hadži Loja sa družinom pokušava da spreči posvećenje pravoslavne crkve u Sarajevu (biće posvećena 1872. nakon ruske intervencije)[10].
- 20. 5. - Versajske granate padaju na Pariz.
- 21. 5. - Prvi tabor Hrvata Istre i kvarnerskih otoka održan je na brijegu Sv. Mihovil kraj Kastva.
- 21. 5. - Početak MacMahonove ofanzive na Komunu i "Krvave nedelje" (Semaine Sanglante) - vojska ulazi kroz nebranjeni deo zida.
- 23. 5. - Vojska zauzela Montmartre, streljano 300 gardista, komunari pale zgrade, među kojima i Palaču Tuileries.
- 24. 5. - U Komuni streljano nekoliko talaca, među kojima i pariski nadbiskup.
- 28. 5. - Zauzeti poslednji položaji Komune u Parizu. Uza zid groblja Père-Lachaise streljano 147 komunara (Mur des Fédérés). Po kasnijim procenama poginulo je i streljano 6 - 7.000 komunara (često se pominje cifra 20.000).
Jun/Juni/Lipanj
- 1. 6. - Korejske obalne baterije otvorile vatru na američke brodove u pratnji diplomatske misije, na šta će biti odgovoreno vojnom ekspedicijom 10. juna.
- 5. 6. -
Seru Epenisa Cakobau proglašava uz pomoć stranih naseljenika ujedinjenu Kraljevinu Fidži (ali već 1874. postaje britanska Kolonija Fidži). - 8. 6. - Uredba o školama u Bačkoj i Banatu: škole sa graničarskim i opštinskim sredstvima postaju opštinske škole za mladež svih veroispovesti, verske škole su samo one koje su bile izdržavane od veroispovednih opština[11].
- 8. 6. - Kraljevskim reskriptom ukinuta Đurđevačko-križevačka krajina - Narodna stranka dobija još devet mandata odatle[1].
- 13. 6. - Svetozar Marković pokrenuo list "Radenik", prvi socijalistički list u Srbiji i na Balkanu.
.svg){kind=small}
Jul/Juli/Srpanj
- 3. 7. - Azijski eskadron SAD napustio korejske vode - diplomatski neuspeh, jer Koreja zadržava izolacionistički status.
- 5. 7. - Deklaracija Anrija, grofa od Šambora, legitimističkog pretendenta na francuski presto: prihvatiće krunu samo ako državna zastava bude burbonska bela umesto trikolore.
- 10. 7. - Prvi broj književnog časopisa "Crnogorka", izašlo 23 broja.
- 11. 7. - Etiopija: bitka kod Adue je odlučujuća pobeda budućeg cara Johanesa IV nad Tekle Georgisom II.
- 12. 7. - Orange Riot: sukob između protestantskih oranžista i irskih katolika u Njujorku, preko 60 mrtvih, uglavnom Iraca. Početak kraja moćnog Williama M. Tweeda, šefa političke mašine Tammany Hall (uhapšen u oktobru).
- 20. 7. - Britanska Kolumbija se pridružila Kanadskoj Konfederaciji.
- 23. 7. - U Austrougarskoj određeno uvođenje metričkog sistema, obavezan od 1876.
- 30. 7. - Eksplozija kotla na brodu Westfield u njujorškoj luci, 125 mrtvih.
Avgust/August/Kolovoz
- 15. 8. - Šesta skupština Ujedinjene omladine srpske, u Vršcu - raspuštena već prvog dana po odluci vladinog komesara, jer nije želela promeniti statut tako da se ograniči na Ugarsku[12].
- 29. 8. - Ukidanje sistema hanova u Japanu - feudalni domeni zamenjeni prefekturama.
- 31. 8. - Adolphe Thiers postaje predsednik Francuske (do 1873).
Septembar/Rujan
- 12. 9. - Car i kralj Franjo Josip I obećaje da će priznati češko državno pravo, okruniti se za češkog kralja i položiti krunidbenu prisegu - češki sabor odgovora sa 18 fundamentalnih članaka kojim traži ujedinjenje Češke, Moravske i Šlezije, s pravima kao i Ugarska, ali Nemci i Mađari se tome protive[1].
- septembar - Na Cetinju osnovano tajno udruženje Družina za oslobođenje i ujedinjenje srpsko (Omladina srpska želi ustanak u Bosni)[13][14].
- septembar - Kitolovačka katastrofa: led zarobio 33 broda kitolovca uz severnu obalu Aljaske, uništeni svi sem jednog, nije bilo žrtava.
- 17. 9. - U Alpima otvoren za saobraćaj Mont Ceniski železnički tunel (ili Fréjuski ž. t.), dužine 12,2 km.
- 20. 9. - Rujanski manifest: na sastanku u Zagrebu, Narodna stranka prosvjeduje zbog nasilja (stalno odlaganje Sabora)[15], Nagodba od 1868. se ne može smatrati pravovaljanom[16]
Oktobar/Listopad
- oktobar - Osnovana Bogoslovija (bogoslovsko-učiteljska škola) u Prizrenu, uz pomoć dobrotvora Sime Andrejevića Igumanova.
- 6. 10. (24. 9. po j.k.) - Osnovan Beogradski kreditni zavod, sa 50.000 dukata domaćeg kapitala.
- 8. 10. - Eugen Kvaternik diže Rakovičku bunu i gine tri dana kasnije.
- 8. 10. - U Hanoveru osnovana firma Continental AG (Continental-Caoutchouc- und Gutta-Percha Compagnie).
- 8 - 10. 10. - Veliki požar u Chicagu: 300 mrtvih i 100.000 bez doma na 9 km2; požar je istog dana počeo u još tri grada, u Peshtigo, Wisconsin je poginulo najmanje 1.500 ljudi.
- 11. 10. - Heinrich Schliemann započinje ozbiljna iskopavanja Troje.
- 12. 10. - Prvi Zakon o kriminalnim plemenima u Britanskoj Indiji.
- oktobar - Svetozar Miletić izašao posle godinu dana iz zatvora u Vacu.
- 18. 10. (6. 10. po j.k.) - "Smederevski nameštaj" - udes kneza Milana u nužniku, mogući pokušaj ubistva.
- 20. 10. - Franjo Josip odbacuje češke Fundamentalne članke.
- 22. 10. (10. 10. po j.k.) - Knez Milan se sastao sa ruskim carem u Livadiji na Krimu - poboljšanje srpskih odnosa sa Rusijom, na uštrb Austrougarske i Turske; negativne reakcije ostalih sila, naročito u Ugarskoj[17].
- 27. 10. - Pad Hohenwartove vlade nakon što su Česi odbili autonomiju samo za Bohemiju.
- jesen - Vasil Levski osnovao u Bugarskoj Unutrašnju revolucionarnu organizaciju.
Novembar/Studeni
- 2. 11. (21. 10. po j.k.) - Osnivanje okružnih štedionica u Srbiji za pomoć zaduženim seljacima (neuspešno).
- 4. 11. (23. 10. po j.k.) - Mere protiv hajdučije u Srbiji: nasilno ušoravanje sela i raseljavanje hajdučkih porodica.
- 5. 11. - Wickenburški masakr, Yavapai ratnici napali kočiju u Arizoni i ubili šestoricu ljudi.
- 7. 11. - Australijski telegraf povezan sa svetskim kod Darwina.
- 10. 11. - Henry Morton Stanley pronašao Davida Livingstonea blizu jezera Tanganyika (Dr. Livingstone, I presume?).
- 14. 11. - Mađarski premijer Gyula Andrássy postaje ministar inostranih poslova Austro-Ugarske (do 1879).
- 14. 11. - Novi mađarski premijer Menyhért Lónyay (do 1872).
- 17. 11. - U državi Njujork osnovana National Rifle Association, prvobitno za poboljšanje streljačkih veština.
- 28. 11. - Liberal Adolf von Auersperg novi predsednik vlade Austrije (do 1879).
Decembar/Prosinac
- 4. 12. - Pruski monetarni zakon uvodi marku sa zlatnom podlogom, kasnije nazvana zlatna marka (Goldmark).
- 10. 12. - Kulturkampf: u nemački krivični zakon ubačen "predikaonički paragraf" (Kanzelparagraph) kojim se sveštenicima zabranjuju političke izjave koje bi "ugrozile javni mir".
- 10. 12. - Počeo s radom prvi bordel u Beogradu (odn. ministar vnutrenih dela poslao raspis "javni rad bluda i bludionica").
- decembar - Srpski namesnik Blaznavac obavešten o planovima Svetozara Miletića i Ujedinjenje omladine da u vezi sa Crnom Gorom pokrenu ustanak u Bosni - traži odlaganje[18].
- 23. 12. - Diplomatska Iwakurina misija krenula iz Japana u SAD i Evropu.
- 24. 12. - Praizvedba Verdijeve opere Aida u Kairu.
- 26. 12. - U Novom Sadu objavljen prvi broj lista "Pozorište", urednik Antonije Hadžić.
- 28. 12. - 6. 1. 1872. - Pregovori ugarske vlade i Narodne stranke povodom spora oko Nagodbe - prekinuti bez rezultata[19].
Kroz godinu
- Krajišnici (krajiške imovne općine) zakonom dobili polovicu krajiških šuma, a druga polovica postala vlasništvo erara (državne blagajne).
- August Šenoa napisao roman "Zlatarovo zlato".
- U Ugarskoj zabranjena Ujedinjena omladina srpska, prelaze u Beograd.
- Vojna reforma u Crnoj Gori, koju pomažu i srpski oficiri[20].
- Crkveno-narodni sabor Srba u Ugarskoj - uredbe o školama, nesuglasice oko izbora mitropolita-patrijarha[21].
- Gründerzeit ("Osnivačko vreme"), doba ekonomskog procvata u Nemačkoj.
- Prva naftna bušotina u Bakuu.
- Nauka i tehnika:
- Tragajući za biblijskom zemljom Ofir, Nemac Karl Mauch otkrio Veliki Zimbabve.
- Pronađena zubarska bušilica, na nožni pogon.
- Richard Leach Maddox pronašao suvi želatinski proces fotografije - usavršen i omasovljen do kraja decenije.
Remove ads
Rođenja
Januar/Siječanj – Jun/Lipanj
- 7. 1. - Émile Borel, matematičar, političar († 1956)
- 17. 1. - David Beatty, britanski admiral († 1936)
- 17. 1. - Nicolae Iorga, rumunski istoričar, književnik, političar († 1940)
- 4. 2. - Friedrich Ebert, prvi predsednik Nemačke († 1925)
- 9. 2. - Franc Saleški Finžgar, slovenski književnik († 1962.)
- 17. 2. - Jovan Dučić, srpski književnik, diplomata, akademik († 1943)
- 18. 2. - Harry Brearley, pronalazač rostfraja († 1948)
- 25. 2. - Lesja Ukrajinka, književnica († 1913)
- 5. 3. - Rosa Luxemburg, njemačka političarka († 1919.)
- 13. 3. - Živko Pavlović, general i vojni pisac, akademik († 1938)
- 19. 3. - Marija Vetsera, ljubavnica krunskog princa Rudolfa († 1889)
- 27. 3. - Heinrich Mann, književnik († 1950)
- 5. 4. - Mirko Seljan, hrvatski istraživač († 1913.)
- 8. 4. - Clarence Hudson White, fotograf († 1925)
- 10. 4. - Eduard Slavoljub Penkala, hrvatski izumitelj († 1922.)
- 12. 4. - Ioannis Metaxas, grčki general i diktator († 1941)
- 6. 5. - Victor Grignard, hemičar, nobelovac († 1935)
- 11. 6. - Stjepan Radić, hrvatski političar († 1928.)
- 29. 6. - Danilo Petrović, prestolonaslednik Crne Gore († 1939)
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac
- 10. 7. - Marcel Proust, francuski književnik († 1922.)
- 11. 7. - Velimir Vukićević, premijer Kraljevine SHS († 1930)
- 17. 7. - Lyonel Feininger, slikar († 1956)
- 13. 8. - Karl Liebknecht, nemački političar († 1919)
- 14. 8. - Guangxu, kineski car († 1908)
- 19. 8. - Orville Wright, pionir letenja († 1948)
- 27. 8. - Theodore Dreiser, američki književnik († 1945)
- 29. 8. - Albert François Lebrun, predsednik Francuske († 1950)
- 30. 8. - Ernest Rutherford, fizičar, nobelovac († 1937.)
- 8. 9. - Ilarion Radonić, mitropolit zvorničko-tuzlanski pa vršački († 1932)
- 23. 9. - František Kupka, slikar, grafičar († 1957)
- 26. 9. - Petar Pešić, general, ministar vojni, načelnik generalštaba KJ († 1944)
- 27. 9. - Janko Vuković Podkapelski, hrvatski carski i kraljevski admiral († 1918.)
- 27. 9. - Ivan Šarić, nadbiskup vrhbosanski († 1960)
- 27. 9. - Grazia Deledda, talijanska književnica († 1936.)
- 28. 9. - Pietro Badoglio, italijanski general i premijer († 1956)
- 2. 10. - Cordell Hull, državni sekretar SAD, nobelovac za mir († 1955)
- 30. 10. - Paul Valéry, francuski književnik († 1945.)
- 30. 10. - Miloš Trifunović (političar) († 1957)
- 13. 11. - Vladislav F. Ribnikar, osnivač "Politike" († 1914)
Kroz godinu
- Šaban Poluža, balista († 1945)
Remove ads
Smrti
Januar/Siječanj – Jun/Lipanj
- 13. 1. - Kawakami Gensai, samuraj
- 4. 2. - Šamil, bivši severnokavkaski lider (* 1797)
- 19. 2. - Gavrilo Popović, bivši šabački vladika,
- 7. 4. - Wilhelm von Tegetthoff, austrijski admiral (* 1827)
- 18. 4. - Omer-paša Latas, osmanski vojskovođa i guverner (* 1806)
- 4. 5. - Maria Annunziata, majka Franza Ferdinanda (* 1843)
- 11. 5. - John Herschel, astronom, polimata (* 1792)
- 12. 5. - Daniel-François-Esprit Auber, francuski skladatelj (* 1782.)
- 23. 5. - Jarosław Dąbrowski, poljski general, komunar (* 1836)
- 24. 5. - Georges Darboy, pariski nadbiskup (* 1813)
- 25. 5. - Louis Charles Delescluze, novinar, komunar (* 1809)
- 28. 5. - Eugène Varlin, sindikalista, komunar (* 1839)
- 9. 6. - Anna Atkins, botaničarka, fotografkinja (* 1799)
- 10. 6. - Petar Karić, upravnik prve učiteljske škole u Srbiji (* 1838)
- 13. 6. - Jean Eugène Robert-Houdin, mađioničar (* 1805)
- 26. 6. - Draga Dimitrijević Dejanović, srpska književnica (* 1840)
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac
- 7. 9. - Mehmed Amin Ali-paša, osmanski reformator (* 1815)
- 11. 10. - Eugen Kvaternik, hrvatski političar, pisac i revolucionar (* 1825.)
- okt. - Josiah Harlan, američki avanturista u Afganistanu (* 1799)
- 18. 10. - Charles Babbage, matematičar, pronalazač (* 1791)
- 28. 11. - Théophile Ferré, komunar (* 1845)
- 28. 11. - Louis Rossel, francuski oficir na strani Komune (* 1844)
- 5. 12. - Ivan Matija Škarić, bibličar (* 1793)
- 14. 12. - George Hudson, finansijer železnica (* 1800)
Kroz godinu
- Mehmed Refik Hadžiabdić, šejh-ul-islam (* 1813)
Reference
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads