Malaysia

Malaysia, rasmi kama Shirikisho la Malaysia, ni nchi katika Asia ya Kusini-mashariki, inayojumuisha Rasi ya Malay na sehemu ya kaskazini ya kisiwa cha Borneo, pamoja na visiwa vichache vidogo.Inapakana na Uthai kaskazini, Singapore kusini, Brunei na Indonesia mashariki. Mnamo 2024 Malaysia ina idadi ya watu takriban milioni 34, ikiwa ya 44 duniani. Jiji lake kubwa zaidi ni Kuala Lumpur, ambalo pia ni mji mkuu. Malaysia inajulikana kwa utofauti wake wa kitamaduni, rasilimali asili tajiri, na maendeleo ya haraka ya uchumi, ikifanya kuwa nchi muhimu katika Asia ya Kusini-mashariki. Kisiasa Malaysia ni shirikisho la majimbo 13 na maeneo ya shirikisho 3.

Shirikisho la Malaysia Malaysia مليسيا (Jawi)
Bendera Nembo
Kaulimbiu: Bersekutu Bertambah Mutu ("Umoja Huongeza Ubora")
Wimbo wa taifa: Negaraku ("Nchi Yangu")
Mahali pa Malaysia
Mji mkuu na mkubwa	Kuala Lumpur
Lugha rasmi	Kimalay (Melayu)
Lugha ya taifa	Kiingereza
Kabila (2023)	70.5% Wabumiputera 22.9% Wachina 6.6% Wahindi
Dini (2020)	63.5% Uislamu 18.7% Ubudha 9.1% Ukristo 6.1% Uhindu
• Mfalme	Ibrahim Iskandar
• Waziri Mkuu	Anwar Ibrahim
Historia
• Uhuru wa Malaya	31 Agosti 1957
• Utawala wa Sarawak	22 Julai 1963
• Muungano wa Malaysia	16 Septemba 1963
Eneo
• Jumla	km2 330,803 (ya 67)
• Maji (asilimia)	0.3%
Idadi ya watu
• Kadirio la 2024	34,564,810
• Msongamano	101/km2
PLT (PPP)	Kadirio la 2025
• Jumla	▲ $1.470 trilioni
• Kwa kila mtu	▲ $43,470
PLT (Kawaida)	Kadirio la 2025
• Jumla	▲ $444.98 bilioni (ya 35)
• Kwa kila mtu	▲ $13,140
HDI (2023)	▲ 0.819 - juu sana
Gini (2021)	40.7
Sarafu	Ringgit ya Malaysia (RM) (MYR)
Majira ya saa	UTCUTC+8 (MST)
Msimbo wa simu	+60
Jina la kikoa	.my

Ramani ya Malaysia.

Historia

Makala kuu: Historia ya Malaysia

Nchi ilianzishwa mwaka 1963 wakati Shirikisho la Kimalay (kwa Kimalay: Persekutuan Tanah Melayu) liliungana na Singapur, Sabah na Sarawak ambazo awali zilikuwa chini ya Uingereza.

Hata hivyo Singapur iliondoka mwaka 1965 ikawa nchi ya pekee.

Utawala

Majimbo ya Shirikisho

Malaysia ni Shirikisho la Kifalme. Tisa kati ya majimbo yake 13 ni sultani chini ya utaratibu wa kifalme na manne hufuata muundo wa jamhuri.

Majimbo ya shirikisho ni kama yafuatavyoː

Sultani tisa zinazoongozwa na Sultani pamoja na waziri mkuu anayechaguliwa na bunge la jimbo:

• Johor,
• Kedah,
• Kelantan,
• Negeri Sembilan,
• Pahang,
• Perak,
• Perlis,
• Selangor
• Terengganu

Majimbo manne chini ya gavana anayeteuliwa na serikali kuu na waziri mkuu anayechaguliwa na bunge la jimbo:

• Melaka (bara)
• Penang (bara)
• Sabah (Borneo)
• Sarawak (Borneo)

Maeneo matatu ya shirikisho:

• Putrajaya
• Kuala Lumpur
• Labuan.

Demografia

Wakazi ni mchanganyiko mkubwa, lakini Wamalay (50.1%) na wakazi asili wengine walio Waislamu wanapewa na katiba ya nchi nafasi ya pekee. Wachina ni 22.6%. Wahindi ni 7.3%

Lugha rasmi ni Kimalay, lakini zinatumika pia lugha nyingine 136.

Dini rasmi ni Uislamu unaofuatwa na 61.3% za wakazi (wengi wakiwa Wasuni), wakati 19.8% ni Wabuddha, 9.2% ni Wakristo, 6.3% ni Wahindu, 1.3% ni wafuasi wa dini za Kichina (Ukonfusio na Utao).

Tazama pia

• Orodha ya lugha za Malaysia
• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi
• Mahathir Mohamad
• P. Ramlee

Viungo vya Nje

Wikimedia Commons ina media kuhusu:

Malaysia

• (Kiingereza) Tovuti rasmi
• (Kiingereza) Ramani ya Malaysia
• Malaysia at Encyclopædia Britannica
• Malaysia entry at The World Factbook
• Malaysia Ilihifadhiwa 23 Januari 2009 kwenye Wayback Machine. from UCB Libraries GovPubs
• Malaysia katika Open Directory Project
• Malaysia profile from the BBC News
• Wikimedia Atlas of Malaysia
• Key Development Forecasts for Malaysia from International Futures

Nchi na maeneo ya Asia

Afghanistan | Armenia2 | Azerbaijan | Bahrain | Bangladesh | Bhutan | Brunei | China | Falme za Kiarabu | Georgia2 | Hong Kong3 | Indonesia | Iran | Iraq | Israel | Jamhuri ya China (Taiwan) | Japani | Kamboja | Kazakhstan | Kirgizia | Korea Kaskazini | Korea Kusini | Kupro2 | Kuwait | Laos | Lebanoni | Macau3 | Malaysia | Maldivi | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omani | Pakistan | Palestina | Qatar | Saudia | Singapuri | Sri Lanka | Syria | Tajikistan | Timor ya Mashariki | Turkmenistan | Ufilipino | Uhindi | Urusi1 | Uthai | Uturuki1 | Uzbekistan | Vietnam | Yemen | Yordani

1. Nchi ina maeneo katika Asia na Ulaya. 2. Nchi iko Asia lakini inahesabiwa pia kati ya nchi za Ulaya kwa sababu za historia au utamaduni. 3. Eneo la pekee la China.

Makala hii kuhusu maeneo ya Asia bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Malaysia kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.