Івейскі раён

Іве́йскі раён (І́ўеўскі раён) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на ўсходзе Гарадзенскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,9 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 23 003 чалавекі^[2]. Сярэдняя шчыльнасьць — 13 чалавек на 1 км². Адміністрацыйны цэнтар — места Іўе.

Івейскі раён
Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Беларусь
Статус	раён Беларусі
Уваходзіць у	Гарадзенская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар	Іўе
Дата ўтварэньня	15 студзеня 1940
Кіраўнік	Аляксандар Булак[d][1]
Насельніцтва (2018)	23 003[2]
Шчыльнасьць	12,5 чал./км²
Плошча	1845,5[3] км²
Вышыня па-над узр. м.  · сярэдняя вышыня	145 м[4]
Месцазнаходжаньне Івейскага раёну
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	UTC +3
Тэлефонны код	+375-15-95
Паштовыя індэксы	231 3хх
Афіцыйны сайт
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Геаграфічнае становішча

Івейскі раён мяжуе з Вярэнаўскім, Лідзкім, Наваградзкім і Ашмянскім раёнамі Гарадзенскай вобласьці, Валожынскі і Стаўпецкім раёнамі Менскай вобласьці і Летувай на паўночным захадзе.

Рэльеф і карысныя выкапні

Тэрыторыя раёну знаходзіцца ў межах Лідзкай раўніны на поўначы і Нёманскай нізіны на поўдні. Рэльеф раўнінны. На 50% тэрыторыі вышыня рэльефу складае 150—200 мэтраў над узроўнем мора, 50% — ніжэй за 150 м. Найвышэйшы пункт — 243,4 мэтру (8 км на паўднёвы захад ад вёскі Трабы).

Карысныя выкапні: торф, пяскова-жвіровы матэрыял, будаўнічыя пяскі, крэйда, гліны.

Клімат і расьліннасьць

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня −6,2 °C, ліпеня 17,6 °C. Сярэднярочная колькасьць ападкаў складае 610 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду — 191 дзень.

Лясы пераважаюць іглічныя, яны займаюць 44,7% тэрыторыі раёну, зь іх 22,3% — штучныя насаджэньні. Найвялікшая лясістасьць — на паўднёвым усходзе і паўдночным захадзе раёну, на ўсходзе знаходзіцца частка (20 тыс. га) лясоў Налібоцкай пушчы. Балоты займаюць каля 4,7% тэрыторыі раёну. Найбуйнейшыя балотныя масівы — Сіма, Жыжма, Чырвонае балота.

Глебы дзярнова-падзолістыя (40%), дзярнова-падзолістыя забалочаныя (29,4%), тарфяна-балотныя (11,6%), дзярновыя і дзярнова-карбанатавыя забалочаныя (12,3%).

Нацыянальны парк Налібоцкая пушча, заказьнікі мясцовага значэньня: біялягічны — Урочышча Чырвонае, ляндшафтны — Разлады.

Гідраграфія

Найбуйнейшыя рэкі — Нёман з прытокамі Гаўя (з Жыжмай, Клявой, Апітай і Іўнянкай) і Бярэзіна (зь Іслаччу й Чапунькай). На тэрыторыі раёну разьмяшчаецца Лаздунскае вадасховішча.

Насельніцтва

• XXI стагодзьдзе: 2009 год — 28 891 чалавек^[5] (перапіс; зь іх 13 508 мужчын (46,76%) і 15 383 жанчыны (53,24%); гарадзкога насельніцтва 9675 чалавек (33,38%)^[5]); 2016 год — 24 036 чал.^[6]; 2017 год — 23 457 чал.^[7]; 2018 год — 23 003 чалавекі^[2]

Гаспадарчая дзейнасьць

Агульная плошча сельскагаспадарчых земляў складае 79,2 тыс. га, зь іх асушаных — 25,7 тыс. га. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі: сьвінагадоўля, мяса-малочная жывёлагадоўля і конегадоўля, вырошчваюць збожжавыя, алейныя і кармавыя культуры, цукровыя буракі, лён, бульбу.

Прадпрыемствы: харчовай прамысловасьці, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай прамысловасьці.

Па тэрыторыі раёну праходзіць чыгуначная лінія Ліда — Маладэчна, аўтамабільная дарога Горадня — Менск. Аўтамабільныя дарогі зьвязваюць раённы цэнтар зь местамі Наваградак і Ашмяны.

Турыстычная інфармацыя

Захаваліся помнікі архітэктуры: касьцёл Сьвятога Мікалая (XVI ст.) і руіны вялікалітоўскага замка (XV ст.) у в. Геранёны, касьцёл Раства Найсьвяцейшай Панны Марыі (XVIII ст.) у в. Дуды, сядзіба Ўмястоўскіх (XVIII — пач. ХІХ стагодзьдзя) у в. Жамыслаўль, касьцёл Сьвятых Пятра і Паўла з кляштарам бэрнардынцаў (XV—XVIII стагодзьдзі) у мястэчку Іўе, касьцёл Сьвятых Сымона і Тадэвуша (пач. ХХ ст.) у в. Лаздуны, касьцёл Сьвятога Казімера (пач. ХХ ст.) і капліца (кан. ХІХ ст.) у в. Ліпнішкі, Сьвята-Пакроўская царква ў в. Мікалаева (2-я палова ХІХ ст.), Сьвята-Траецкая царква (пач. ХХ ст.) у в. Морына, касьцёл сьвятога Ўладыслава (пач. ХХ ст.) у в. Суботнікі, касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (ХІХ ст.) у в. Сурвілішкі, касьцёл Раства Найсьвяцейшай Панны Марыі (пач. ХХ ст.) і былая вуніякая Сьвята-Петра-Паўлаўская царква (XVIII ст) у в. Трабы, Сьвята-Варварынская царква (ХІХ ст.) у в. Чапунь, Сьвята-Мікалаеўская царква (1840) у в. Юрацішкі.

Асобы

• Уладзіслаў Брахоцкі (1810—1896) — грамадзкі дзяяч
• Янка Пазьняк (1887—1939) — беларускі грамадзка-культурны дзяяч, выдавец, публіцыст, палітык
• Зянон Пазьняк — беларускі палітык і грамадзкі дзяяч, адзін з заснавальнікаў Беларускага Народнага Фронту «Адраджэньне»

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

У складзе раёну гарадзкі пасёлак Юрацішкі, 373 сельскія населеныя пункты (1999), Юрацішкаўскі пасялковы савет і 10 сельсаветаў: Бакштаўскі, Геранёнскі, Івейскі, Лаздунскі, Лелюкінскі, Ліпнішкаўскі, Морынскі, Суботніцкі, Трабскі, Эйгердаўскі.