Карыят

Карыят Гедзімінавіч (у праваслаўі Міхайла; 1306 — паміж 1358 і 1366) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, князь наваградзкі.

Карыят лац. Karyjat
Карыят (уяўны партрэт), 1578 г.
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	1306(1306)
Памёр	паміж 1358 і 1366
Бацька	Гедзімін

Атрымаў ад бацькі Наваградак і Наваградзкую зямлю.

Імя

Асноўны артыкул: Карыят (імя)

Карыят (уяўны партрэт). А. Тарасевіч, 1675 г.

Карыята або Карыета (Cariatto, Carietto) — імя германскага паходжаньня^[1]. Іменная аснова -кар- (-кор-) (імёны ліцьвінаў Каргоўт, Караман, Карымунт; германскія імёны Caragolt, Caroman, Karmunt) паходзіць ад гоцкага kaurus 'цяжкі, важкі'^[2] або гоцкага^[3] і бургундзкага kara 'турбота, клопат'^[4], а аснова -ют- (-ят-) (імёны ліцьвінаў Ютэль, Вілят, Даўят; германскія імёны Jutilo, Wiliatus, Dowyatt) — ад гоцкага iuþa, старагерманскага joþ 'дзіцё, народзінец, нашчадак'^[5]. Такім парадкам, імя Карыят азначае «цяжкі народзінец»^[6].

Адпаведнасьць імя Карыят германскаму імю Cariatto (Carietto, Charietto) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў^[7].

Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: а за великого князя Олькерта и за Корьята^[8] (1352 год)^[9]; князя великого Михаіла Кедиминовича (1340-я або 1350-я гады^[10])^[11]; Кориата князя новогородского (па 1350-х гадох)^[10]; ducis Koryati (14 жніўня 1358 году)^[12]; Koriath^[a] або Коріать^[b] (Летапісец вялікіх князёў літоўскіх); Коріядъ^[13][14] (Наўгародзкі чацьверты летапіс і Сафійскі першы летапіс); Коріадъ^[15], Коріядъ^[16], брату своему Каріаду Гедимановичю^[17] (Ніканаўскі летапіс).

Жыцьцяпіс

Паводле Раўданскага рукапісу Карыят нарадзіўся ў 1306 годзе і быў трэцім сынам Гедзіміна ад трэцяй жонкі Еўны Полацкай. У прыпісцы 1329 году ў Лаўрышаўскім эвангельлі называецца вялікім князем. Па сьмерці бацькі і захопе ўлады Альгердам і Кейстутам (1345 год) прысягнуў Альгерду як вялікаму князю літоўскаму.

У 1349 годзе ачоліў няўдалае пасольства ў Арду да хана Джанібека зладзіць кааліцыю супраць Маскоўскага княства. Ардынскі гаспадар перадаў Карыята маскоўскаму князю Сямёну. У 1350 годзе па пасылцы Альгердам падарункаў у Маскву атрымаў дазвол вярнуцца ў Літву.

За Карыятам у Наваградку вялося актыўнае будаваньне, места было цэнтрам Літоўскай мітраполіі^[18].

Меў сыноў Аляксандра, Юрыя, Канстантына, Фёдара.

Заўвагі

1. Паводле Origo regis Jagyelo et Wytholdi ducum Lithuanie
2. Паводле Віленскага сьпісу