Сьвятлана Акружная

Сьвятла́на Арцё́маўна Акружна́я (нар. 26 студзеня 1947, Чарнаўцы, цяпер Украіна) — беларуская акторка тэатру і кіно.

Сьвятлана Акружная
Род дзейнасьці	акторка
Дата нараджэньня	26 студзеня 1947(1947-01-26) (78 гадоў)
Месца нараджэньня	Чарнаўцы, УССР, СССР
Грамадзянства	Беларусь
Месца вучобы	Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў
Занятак	акторка
Месца працы	Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Якуба Коласа
Гады дзейнасьці	з 1969-га
Пасада	сяброўка Савету Рэспублікі Нацсходу Беларусі
Тэрмін	2000—2008
Сябра ў	Беларускі саюз кінэматаграфістаў і Беларускі саюз тэатральных дзеячоў[d]
Бацька	Арцём
Дзеці	сын Зьміцер[1]
Узнагароды	Ганаровая грамата Адміністрацыі прэзыдэнта Рэспублікі Беларусі[d] (2007) За духоўнае адраджэньне[d] (2005) прэмія імя Героя Савецкага Саюза З. М. Тусналобавай-Марчанка[d] Крыштальная Паўлінка (2002)
Сьвятлана Акружная ў Вікісховішчы

Народная артыстка Беларусі (1991). Узнагароджаная ордэнам Францішка Скарыны (2007). Ляўрэатка тэатральнай узнагароды «Крыштальная Паўлінка» (2002), прэзыдэнцкай прэміі «За духоўнае адраджэньне» (2006), Віцебскай абласной прэміі «За мацярынскую мужнасьць» (1996) і міжнароднай прэміі сьвету (2005) Амэрыканскага біяграфічнага інстытуту^[2].

Жыцьцяпіс

У 6-гадовым узросьце патрапіла з бацькамі на прагляд фільму «Ўзрост каханьня» з Лялітай Торэс, пасьля чаго вырашыла стаць артысткай. Мела старэйшую сястру, якая памерла ў дзяцінстве праз хваробу. У 1964 годзе вярнулася з Украіны на Радзіму бацькі-вайскоўца ў Беларусь, дзе паступіла ў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Навучалася ў народнага артыста Зьмітра Арлова. На 3-й курсе інстытуту кіраўніцтва Беларускага тэатру імя Якуба Коласа ў Віцебску падало заяўку, каб узяць яе на працу^[2].

У 1969 годзе скончыла Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Паступіла на працу акторкай у Беларускі тэатар імя Якуба Коласа ў Віцебску. Выконвала лірыка-драматычныя, востракамэдыйныя і характарныя ролі: Дачка (Андрэй Макаёнак «Зацюканы апостал»), Люська (Аляксей Дудараў «Радавыя», Анютка (Леў Талстой «Улада цемры», Галя Чацьвяртак (Барыс Васільеў «А сьвітаньні тут ціхія»), Катрын (Бэртальд Брэхт «Матухна Кураж і яе дзеці»), Люсі Мэрыкур (П. Шэно «Будзьце здаровы!») і Франка (Эліза Ажэшка «Хам»)^[3]. Некалькі разоў прыпыняла сваю кар’еру. Некалькі гадоў лекавалася пасьля атрыманьня траўмы, калі аўтобус тэатральнай трупы перавярнуўся пры вяртаньні з выязнога спэктаклю ў Воршы. Перанесла нэўрахірургічную апэрацыю^[2].

У 1976 годзе атрымала ганаровую годнасьць заслужанай артысткі Беларускай ССР^[4]. Пры гэтым, адмовілася ад пераходу на працу ў Маскву. У 1978 годзе на гастролях у Менску атрымала траўму, калі актор упусьціў яе з рук у аркестровую яму. У 1986 годзе прыпыніла працу яшчэ на 3 гады, калі сын Зьміцер атрымаў цяжкае кулявое раненьне ў войску. Стала сузаснавальніцай таварыства інвалідаў-калясачнікаў у Віцебску, старшынёй якога цягам 10 гадоў быў яе сын. Займалася стварэньнем рэабілітацыйнага аддзяленьня ў Доме вэтэранаў і інвалідаў у Віцебску, дзеля чаго закупілі трэнажоры і вырабілі станок на мясцовым заводзе. Прывезла ў Віцебск трэнажорны станок Дыкуля з Масквы. Па настаяньні сына вярнулася да выступаў у тэатры і сыграла ролю Эміліі Марці ў п’есе «Рэцэпт Макропуласа» на прапанову Мікалая Пінігіна. У хуткім часе сыграла ўлюбёную ролю Жанны д’Арк^[2]. У 1990 годзе атрымала дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Славянскія тэатральныя сустрэчы» ў Бранску з нагоды ролі Франкі ў спэктаклі «Хам» паводле твораў Элаізы Ажэшкі^[4].

У 2000—2008 гадох была сяброўкай Савету Рэспублікі Нацсходу Беларусі ад Віцебскай вобласьці^[2]. У 2003 годзе ў Гомлі на тым самы фэстывалі атрымала паўторна дыплём за галоўную ролю ў п’есе «Кацярыны Іванаўна» Леаніда Андрэева. У 2004 годзе атрымала на міжнародным фэстывалі «Белая вежа» ў Берасьці дыплём «За найлепшую жаночую ролю» з нагоды ролі Ляўры ў спэктаклі «Бацька» Аўгуста Стрындбэрга^[4]. Таксама выпусьціла кнігу ўспамінаў «Усё пражыць і каб сэрца не разьбілася». Да 2016 году сыграла звыш 60 роляў на памостках Коласаўскага тэатру ў Віцебску, у тым ліку Шарлоту ў «Вішнёвым садзе». Таксама выканала ролю Ганны Карпілавай у тэлефільме «Плач перапёлкі»^[2].

Ролі

Коласаўскі тэатар

• «Улада цемры» (Леў Талстой) — Анютка (1969, дэбют)
• «А сьвітанкі тут ціхія» (Барыс Васільеў) — Галя Чацьвяртак (1971)
• «Салаўіная ноч» (В.Яжоў) — Інга
• «Зацюканы апостал» (Андрэй Макаёнак) — Дачка (1971)
• «Прыніжаныя і зьняважаныя» (Фёдар Дастаеўскі) — Нэлі (1973)
• «Маскоўскія канікулы» (А. Кузьняцоў) — Каця
• «Прахадны бал» (Б. Рацэр, У. Канстанцінаў) — Паліна
• «Алавяныя пярсьцёнкі Альманзора» (Т. Габэ) — Алелія
• «Лёнушка» (Л. Лявонаў) — Лёнушка
• «Сьнежная каралева» (Я. Шварц) — Герда
• «Матухна Кураж і яе дзеці» (Бэртальд Брэхт) — Катрын (1976)
• «Восем закаханых жанчынаў» (Р. Тама) — Катрын
• «Пяты дзясятак» (А. Бялінскі) — Ася
• «Хуткія цягнікі» (А. Папова) — Ніка
• «Клемэнс» (К. Саі) — Данута (1980)
• «Апошняя просьба» (А. Лаўрынчукас) — С’юзэн
• «Стары дом» (Аляксей Казанцаў) — Вольга (1980)
• «Радавыя» (Аляксей Дудараў) — Люська
• «Востраў Алены» (Я. Шабан) — Алена
• «Плюшавая малпачка ў дзіцячым ложку» (М. Яблонская) — Аліса Фларынская
• «Беласьнежка і сем гномаў» (Л. Усьцінаў і А. Табакоў) — Каралева (1985)
• «Генры VI» (Ўільям Шэкспір) — Маргарыта
• «Будзьце здаровы!» (П. Шэно) — Люся Мэрыкур (1986)
• «Гэты жарсна каханы» (Ніл Сайман) — Бобі Мітчэл (1987)
• «Хам» (Элаіза Ажэшка) — Франка (1989)
• «Маскоўскі хор» (Л. Петрушэўская) — Люба
• «Любоўнікі з Каліфорніі» (Б. Слэйда) — Дорыс
• «Рэцэпт Макропуласа» (К. Чапека) — Эмілія Макропулас
• «Жанна» (Ж. Ануя) — Жанна д’Арк (1997)^[5]
• «Марлен, Марлен» (Д. Мінчонак) — Марлен Дытрых
• «Любоўны карагод» (А. Шніцлер) — Актрыса
• «Пад сонцам» (В. Масьлюк) — Ганна
• «Зямля» (Якуб Колас) — Тэкля
• «Кацярына Іванаўна» (Леанід Андрэеў) — Кацярына Іванаўна
• «Вішнёвы сад» (А. Чэхаў) — Шарлота
• «Бацька» (А. Стрындбэрг) — Ляўра
• «Лекар мімаволі» (Жан-Батыст Мальер) — Марціна
• «Васа» (Максім Горкі) — Васа
• «Апошнія сьведкі» (Сьвятлана Алексіевіч) — Зоя Мажарава
• «Квартэт» (Р. Харвуд) — Сэсілія Робсан
• «Візыт дамы» (Ф. Дзюрэнмат) — Клара Цаханасьян^[6]

Беларусьфільм

• «Запыт» (рэжысэр С.А. Нілаў) — Алена (1971)
• «Зацюканы апостал» (Барыс Луцэнка) — Дачка (1983)
• «Плач перапёлкі» (Ігар Дабралюбаў) — Ганна Карпілава (1990)
• «Падзеньне ўгору» (рэжысэр Алена Трафіменка) — Маці (1998)^[5]

Узнагароды

• Дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Славянскія тэатральныя сустрэчы» ў Бранску (1990) і прэмія Фэдэрацыі прафсаюзаў Беларусі (1991) за ролю Франкі ў спэктаклі «Хам» Элаізы Ажэшкі.
• Узнагарода Беларускага саюзу тэатральных дзеячаў «Крыштальная Паўлінка» (2002)^[7]
• Дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Славянскія тэатральныя сустрэчы» ў Гомлі (2003) за галоўную ролю ў спэктаклі «Кацярына Іванаўна» Леаніда Андрэева.
• Дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Белая вежа» ў Берасьці (2004) за ролю Ляўры ў спэктаклі «Бацька» Аўгуста Стрындбэрга^[5]