Исфрлена согласка

From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Исфрлени согласки (ејективи) се безвучни согласки што се изговараат со истовремено затворање на гласилката (глотис). Во фонологијата на даден јазик, исфрлените согласки може да се во противполоожба (контраст) со приздивните или простите согласки. Покрај ова, некои јазици имаат гласници (сонанти) со чкрипав глас наспоредни на исфрлените, додека пак други имаат исфрлени согласки што се наспоредни на уфрлените. Оваа појава довела до утврдување на фонолошката класа на „глотализирани“ согласки.

Кратки факти Начини на творба ...
Кратки факти Табела на небелодробни согласки по МФА, Онаму кајшто симболите се спарени, лев—десен престравува звучна—безвучна согласка ...
Remove ads

Правопис

Во Меѓународната фонетска азбука (МФА), исфрлените согласки се означуваат со избувна согласка со „придружен апостроф“ ⟨ʼ⟩. Понекогаш се користи и обратен апостроф, кога се претставува приздив, како во ерменската лингвистика ⟨p‘ t‘ k‘⟩, но ова е застарено во МФА.

Во латиничните азбуки честопати се среќава апострофот како во МФА, но постојат и други начини. Во зулу и коса, каде исфрлањето се разликува кај разни говорници, се користат обични согласни букви: p t k ts tsh kr за /pʼ tʼ kʼ tsʼ tʃʼ kxʼ/. Кај хајда и хаѕа, исфрлените се означуваат со удвојување на буквата: tt kk qq ttl tts за /tʼ kʼ qʼ tɬʼ tsʼ/ (хајда) и zz jj dl gg за /tsʼ tʃʼ cʼ kxʼ/ (хаѕа).

Remove ads

Список на исфрлени согласки

Избувни
  • двоуснена исфрлена согласка [pʼ] (присутна во апхаскиот, амхарскиот, арчинскиот, хаѕа, кабардинскиот, лакота, не персе, кечуанскиот, тигриња, зулу)
  • забна исфрлена согласка [t̪ʼ] (присутна во амхарскиот, дахало, лакота, тигриња)
  • венечна исфрлена согласка [tʼ] (присутна во апхаскиот, арчинскиот, аварскиот, батскиот, кабардинскиот, гвичинскиот, не персе, кечуанскиот, тлинглитскиот, зулу)
  • свиена исфрлена согласка [ʈʼ] (присутна во гвичинскиот)
  • преднонепчена исфрлена согласка [cʼ] (присутна во батскиот, хауса, не персе, гǀви)
  • заднонепчена исфрлена согласка [kʼ] (присутна во апхаскиот, амхарскиот, арчинскиот, аварскиот, гвичинскиот, хауса, кабардинскиот, лакота, не персе, кечуанскиот, сандавскиот, тигриња, тлинглитскиот, зулу)
  • ресична исфрлена согласка [qʼ] (присутна во апхаскиот, арчинскиот, батскиот, кабардинскиот, не персе, кечуанскиот, тлинглитскиот)
Слеани
  • венечна исфрлена слеана согласка [t͡sʼ] (присутна во апхаскиот, аљмхарскиот, арчинскиот, аварскиот, гвичинскиот, хаѕа, хауса, кабардинскиот, сандавскиот, тлинглитскиот)
  • преднонепчено-венечна исфрлена слеана согласка [t͡ʃʼ] (присутна во апхаскиот, амхарскиот, арчинскиот, аварскиот, чипевјанскиот, гвичинскиот, хаѕа, хауса, кабардинскиот, лакота, кечуанскиот, тигриња, тлинглитскиот, зулу)
  • свиена исфрлена слеана согласка [ʈ͡ʂʼ] (присутна во апхаскиот)
  • венечно-преднонепчена исфрлена слеана согласка [t͡ɕʼ] (присутна во апхаскиот)
  • преднонепчена странична исфрлена слеана согласка [c͡ʎ̝̥ʼ] (присутна во дахало, хаѕа)
  • преднонепчена исфрлена слеана согласка [c͡çʼ] (присутна во кабардинскиот)
  • забна исфрлена слеана согласка [tθʼ] (присутна во чипевјанскиот, гвичинскиот)
  • заднонепчена исфрлена слеана согласка [k͡xʼ] (присутна во хаѕа, зулу)
  • ресична исфрлена слеана согласка [qχʼ] (присутна во лилует, аварскиот)
  • венечна странична исфрлена слеана согласка [t͡ɬʼ] (присутна во чипевјанскиот, дахало, гвичинскиот, хајда, лилует, не персе, сандавскиот, тлинглитскиот, цескиот)
  • заднонепчена странична исфрлена слеана согласка [k͡ʟ̝̊ʼ] (присутна во арчинскиот, гǀви)
Струјни
  • двоуснена исфрлена струјна согласка [ɸʼ]
  • усненозабна исфрлена струјна согласка [fʼ] (присутна во кабардинскиот)
  • забна исфрлена струјна согласка [θʼ] (присутна во чивере)
  • венечна исфрлена струјна согласка [sʼ] (присутна во чивере, лакота, тигриња, тлинглитскиот)
  • венечна странична исфрлена струјна согласка [ɬʼ] (присутна во кабардинскиот, тлинглитскиот)
  • преднонепчено-венечна исфрлена струјна согласка [ ʃʼ] (присутна во кабардинскиот, лакота)
  • свиена исфрлена струјна согласка [ʂʼ]
  • венечно-преднонепчена исфрлена струјна согласка [ɕʼ] (присутна во кабардинскиот)
  • преднонепчена исфрлена струјна согласка [çʼ]
  • заднонепчена исфрлена струјна согласка [xʼ] (присутна во чивере, лилует, тигриња, тлинглитскиот)
  • ресична исфрлена струјна согласка [χʼ] (присутна во лакота, лилует, тлинглитскиот)
Remove ads

Поврзано

Надворешни врски


Табела на белодробни согласки по МФА аудио
По место → Уснени Преднојазични Среднојазични Заднојазични Гласилни
↓ По начин Дво​уснени Уснено-​забни Заб​ни Венеч​ни Задно-​венеч. Свие​ни Предно-​непчени Задно​непчени Ресич​ни Голтни​чки Надгла​сил​ни Гласил​ни
Носни m̥ m ɱ n̪ n̥ n n̠ ɳ ɲ̥ ɲ ŋ̊ ŋ ɴ
Избувни p b p̪ b̪ t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ
Струјни ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ
Приближни ʋ ɹ ɻ j ɰ
Трепетни ʙ r ɽ͡r ʀ я *
Едноударни ⱱ̟ ⱱ ɾ ɽ ɢ̆ ʡ̯
Стран. струј. ɬ ɮ ɭ˔̊ ʎ̥˔ ʎ˔ ʟ̝̊ ʟ̝
Стран. прибл. l ɭ ʎ ʟ
Стран. едноуд. ɺ ɺ̠ ʎ̯
Небелодробни согласки
Чкрапави ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ
ʘ̃ ʘ̃ˀ ʘ͡q ʘ͡qʼ
Уфрлени ɓ ɗ ʄ ᶑ ɠ ʛ
Исфрлени pʼ tʼ cʼ ʈʼ kʼ qʼ
fʼ θʼ sʼ ɬʼ xʼ χʼ
tsʼ tɬʼ cʎ̝̥ʼ tʃʼ ʈʂʼ kxʼ kʟ̝̊ʼ
Слеани согласки
p̪f b̪v ts dz tʃ dʒ tɕ dʑ ʈʂ ɖʐ
tɬ dɮ cç ɟʝ cʎ̥˔ ɟʎ˔ kʟ̝̊ ɡʟ̝
Сложени согласки
Незаградни ʍ w ɥ ɧ
Заградни k͡p ɡ͡b ŋ͡m
Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]
Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.
Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.
* Симболот го нема во МФА.
Remove ads
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads