Kirgizia

Kirgizia, (pia Kirgizstan, Kirigizistani au Kigistani; kwa Kikirgizi: Кыргызстан (Kyrghyzstan); kwa Kirusi: Киргизия (Kirgizia)) rasmi kama Jamhuri ya Wakirgizi, ni nchi isiyo na pwani iliyoko katika Asia ya Kati. Inapakana na Kazakhstan kaskazini, Uzbekistan magharibi, Tajikistan kusini, na China mashariki. Ina idadi ya watu takriban milioni 6.7, ikiwa ya 107 duniani. Mji mkuu na jiji kubwa zaidi ni Bishkek. Kirgizia imegawanyika katika mikoa 7 na jiji kuu moja. Inajulikana kwa milima ya Tian Shan, urithi wake wa maisha ya kuhamahama ya jadi, utamaduni wa Wakyrygyz unaojumuisha muziki wa jadi, mashairi ya simulizi kama Manas, na historia yake kama sehemu ya Njia ya Hariri (Silk Road).

Jamhuri ya Kirgizia Кыргыз Республикасы (Kikirigizi) Кыргызская Республика (Kirusi)
Bendera Nembo
Wimbo wa taifa: Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик гимни Wimbo wa Taifa wa Jamhuri ya Kirgizia
Mahali pa Kirgizia
Mji mkuu na mkubwa	Bishkek
Lugha rasmi	Kikirigizi (ya taifa), Kirusi (rasmi)
Lugha ya taifa	Kikirigizi, Kirusi
• Rais	Sadyr Japarov
• Mwenyekiti wa Baraza la Mawaziri	Adylbek Kasymaliev
Historia
• Uhuru kutoka USSR	31 Agosti 1991
• Uhuru watambuliwa	26 Desemba 1991
• Katiba ya sasa	11 Aprili 2021
Eneo
• Jumla	km2 200,105 (ya 85)
• Maji (asilimia)	3.6%
Idadi ya watu
• Kadirio la 2024	7,200,000
• Msongamano	37/km2
PLT (PPP)	Kadirio la 2024
• Jumla	▲ $55.2 bilioni
• Kwa kila mtu	▲ $7,744
PLT (Kawaida)	Kadirio la 2024
• Jumla	▲ $17.5 bilioni (ya 126)
• Kwa kila mtu	▲ $2,500
HDI (2022)	▲ 0.701 - juu
Gini (2022)	26.4
Sarafu	Som ya Kirgizia (KGS)
Majira ya saa	UTCUTC+6 (KGT)
Msimbo wa simu	+996
Jina la kikoa	.kg

Jina

Neno "Kirgizia" linamaanisha "nchi ya makabila 40" kwa lugha ya Kikirgizi. Ukweli ni kwamba kwa sasa yako 80 na zaidi.

Ramani ya Kirgizia

Historia

Hadi mwaka 1991 Kirgizia ilikuwa sehemu ya Umoja wa Kisovyet, ikijulikana kwa jina la "Jamhuri ya Kisovyeti ya Kikirgizi".

Ilipata uhuru wake katika mwendo wa kuporomoka kwa Umoja wa Kisovyeti.

Kabla ya uhuru yalitokea mabadiliko katika uongozi wa chama cha kikomunisti. Viongozi wapya waliotafuta njia bila udikteta mkali walishika uongozi na rais Askar Akayev alirudishwa madarakani katika uchaguzi wa kwanza na wa pili.

Lakini uchaguzi wa mwaka 2005 ulionekana haukuwa huru, hivyo hasira ya wananchi ikalipuka katika mapinduzi. Uchaguzi mpya ukamteua mpinzani wa awali Kurmanbek Bakiyev.

Utawala

Ramani ya mikoa ya Kirgizia

Hii ni orodha ya mikoa ya Kirgizia pamoja na makao makuu yake:

1. Bishkek (mji)
2. Mkoa wa Batken (Batken)
3. Mkoa wa Chuy (Bishkek)
4. Mkoa wa Jalal-Abad (Jalal-Abad)
5. Mkoa wa Naryn (Naryn)
6. Mkoa wa Osh (Osh)
7. Mkoa wa Osh Mjini (mji)
8. Mkoa wa Talas (Talas)
9. Mkoa wa Issyk Kul (Karakol)

Demografia

Idadi ya wakazi ilihesabiwa 2005 kuwa watu 5,264,000. Takriban 72.6 % kati yao ni Wakirgizi wenyewe, ambao ni jamii ya Waturuki halafu kuna Wauzbeki (14.4 %) hasa kusini na Warusi (6.4 %) hasa kaskazini, mbali na makundi madogo zaidi.

Lugha ya kawaida ni Kikirgizi, ambacho ni lugha rasmi pamoja na Kirusi. Angalia pia orodha ya lugha za Kirgizia.

Takriban 64% ni Waislamu, lakini kuna uhuru wa dini. Wakristo wako hasa katika ya wakazi wenye asili ya Ulaya, wakiwemo kwanza Waorthodoksi, halafu Waprotestanti na Wakatoliki wachache.

Tazama pia

• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi

Marejeo

Issyk Kul Lake

• Historical Dictionary of Kyrgyzstan by Rafis Abazov
• Kyrgyzstan: Central Asia's Island of Democracy? by John Anderson
• Kyrgyzstan: The Growth and Influence of Islam in the Nations of Asia and Central Asia by Daniel E. Harmon
• Lonely Planet Guide: Central Asia by Paul Clammer, Michael Kohn and Bradley Mayhew
• Odyssey Guide: Kyrgyz Republic by Ceri Fairclough, Rowan Stewart and Susie Weldon
• Politics of Language in the Ex-Soviet Muslim States: Azerbaijan, Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan and Tajikistan Ilihifadhiwa 19 Juni 2010 kwenye Wayback Machine. by Jacob M. Landau and Barbara Kellner-Heinkele. Ann Arbor, University of Michigan Press, 2001. ISBN 978-0-472-11226-5
• Kyrgyzstan: Traditions of Nomads by V. Kadyrov, Rarity Ltd., Bishkek, 2005. ISBN 9967-424-42-7

Viungo vya nje

WikiMedia Commons

Wikimedia Commons ina media kuhusu:

Kirgizia

Serikali

• President of Kyrgyzstan Ilihifadhiwa 2 Februari 2009 kwenye Wayback Machine. official site
• Tovuti rasmi ya serikali
• Parliament of Kyrgyzstan Ilihifadhiwa 29 Novemba 2020 kwenye Wayback Machine. official site
• Laws of the Kyrgyz Republic

General information

• Country Profile from BBC News
• Kyrgyzstan entry at The World Factbook
• Kyrgyzstan Ilihifadhiwa 7 Juni 2008 kwenye Wayback Machine. at UCB Libraries GovPubs
• Kirgizia travel guide from Wikivoyage
• Kyrgyz Publishing and Bibliography Ilihifadhiwa 5 Aprili 2010 kwenye Wayback Machine.
• Key Development Forecasts for Kyrgyzstan from International Futures

Ramani

• Wikimedia Atlas of Kyrgyzstan

Nchi na maeneo ya Asia

Afghanistan | Armenia2 | Azerbaijan | Bahrain | Bangladesh | Bhutan | Brunei | China | Falme za Kiarabu | Georgia2 | Hong Kong3 | Indonesia | Iran | Iraq | Israel | Jamhuri ya China (Taiwan) | Japani | Kamboja | Kazakhstan | Kirgizia | Korea Kaskazini | Korea Kusini | Kupro2 | Kuwait | Laos | Lebanoni | Macau3 | Malaysia | Maldivi | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omani | Pakistan | Palestina | Qatar | Saudia | Singapuri | Sri Lanka | Syria | Tajikistan | Timor ya Mashariki | Turkmenistan | Ufilipino | Uhindi | Urusi1 | Uthai | Uturuki1 | Uzbekistan | Vietnam | Yemen | Yordani

1. Nchi ina maeneo katika Asia na Ulaya. 2. Nchi iko Asia lakini inahesabiwa pia kati ya nchi za Ulaya kwa sababu za historia au utamaduni. 3. Eneo la pekee la China.

Makala hii kuhusu maeneo ya Asia bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Kirgizia kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.