Багданава

Багда́нава^[1], Багданаў — вёска ў Беларусі, на рацэ Альшанцы. Уваходзіць у склад Вішнеўскага сельсавету Валожынскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 120 чалавек. Знаходзіцца за 36 км на паўночны захад ад Валожына, за З км ад чыгуначнай станцыі Багданаў (лінія Маладэчна — Ліда); на шашы Валожын — Ашмяны.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Багданава (неадназначнасьць).

Багданава лац. Bahdanava
Новыя званіца і касьцёл
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Валожынскі
Сельсавет:	Вішнеўскі
Насельніцтва:	120 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1772
Паштовы індэкс:	222344
СААТА:	2244820006
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°10′35″ пн. ш. 26°6′26″ у. д.
Багданава на мапе Беларусі ± Багданава Багданава
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Багданаў — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны), радзіма і месца пахаваньня мастака Фэрдынанда Рушчыца. Да нашага часу тут захаваўся парк і руіны лядоўні пры сядзібе Рушчыцаў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла ў стылі драўлянага клясыцызму, помнік арітэктуры^[2] XIX ст., адлюстраваны на карціне Ф. Рушчыца «Ля касьцёла».

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Ф. Рушчыц. Ля касьцёла

Упершыню Багданаў упамінаецца ў XVI ст. як маёнтак Галыпаны^[3]. У 1558 годзе пры падзеле спадчыны князя С. Ю. Галыпанскага, гаспадарскага стольніка вялікага літоўскага, маёнтак перайшоў у валоданьне ваяводзічаў Мікалая і Багдана Сапегаў і іхнай сястры Фядоры. У 1561 годзе трэцюю частку маёнтку Багдан Сапега запісаў сваёй жонцы княгіні Марыі Капусьцянцы, а ў 1566 годзе перайменаваў у Багданаў — у гонар свайго імя. Тут ён атрымаў дазвол вялікага князя Жыгімонта Аўгуста заснаваць мястэчка і трымаць у ім вольныя корчмы, праводзіць штотыднёвыя таргі ў чацвяргі і штогадовыя кірмашы ў дзень Сьвятога Духа.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багданаў увайшоў у склад Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. На 1602 год існавалі аднайменныя мястэчка і двор, уладаньне сына Багдана Сапегі, канюшага вялікага літоскага, старосты ашмянскага Паўла Стэфана Сапегі. У 1653 годзе Багданаў перайшоў у валоданьне Пацаў, з 1696 году мястэчкам валодалі Данілевічы.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Багданаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Вішнеўскай воласьці Ашмянскага павету^[4] Менскай губэрні. Маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Чаховічаў, якія заклалі тут батанічны сад з гадавальнікам баброў, а ў 1836 годзе перайшоў да Рушчыцаў. У 1844 годзе ў мястэчку збудавалі касьцёл Сьвятога Міхаіла Арханёла.

У другой палове XIX ст. статус Багданава панізілі да вёскі. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у вёсцы быў 31 двор, дзеяў касьцёл, працавала карчма, штогод (у верасьні) праводзіўся кірмаш. Побач знаходзілася аднайменная мыза, у якой было 4 двары. У 1905 годзе за 3 км ад вёскі пачалося будаваньне чыгуначнай станцыі і паселішча.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Багданаў занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

• Старая графіка Багданава
• 
  Сядзіба, 1896 г.
• 
  Касьцёл, 1896 г.
• 
  Млын. Ф. Рушчыц, 1897 г.
• 
  Сядзіба. Ф. Рушчыц, 1898 г.

• 
  Сядзіба. Ф. Рушчыц, 1898 г.
• 
  Касьцёл. Ф. Рушчыц, 1900 г.
• 
  Хата. Ф. Рушчыц, 1902 г.
• 
  Сядзіба. Ф. Рушчыц, 1905 г.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Багданаў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР^[5]. У ліпені 1919 — ліпені 1920 году мястэчка займалі польскія войскі. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Багданаў апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У гэты час у вёсцы было 39 двароў, у аднайменным фальварку — 17^[6].

У 1939 годзе Багданаў увайшоў у БССР, з 12 кастрычніка 1940 году ў Ігнатаўскім сельсавеце Валожынскага раёну Баранавіцкай вобласьці (з 20 верасьня 1944 году ў Маладэчанскай вобласьці). На 1940 год у вёсцы было 43 двары, у маёнтку — 7, на чыгуначнай станцыі — 22. У Другую сусьветную вайну з 25 чэрвеня 1941 году да 9 ліпеня 1944 году Багданаў знаходзіўся пад акупацыяй Трэцяга Райху.

З 16 ліпеня 1954 году да 6 студзеня 1965 году Багданава было цэнтрам Багданаўскага сельсавету, створанага ў выніку аб’яднаньня Ігнатаўскага і Войштавіцкага сельсаветаў. З 20 студзеня 1960 году вёска ўвайшла ў Іўеўскі, з 13 лютага 1960 году — у Ашмянскі, з 25 сьнежня 1962 году да 6 студзеня 1965 году — зноў у Іўеўскі раёны Гарадзенскай вобласьці, з 6 студзеня 1965 году — у Валожынскім раёне Менскай вобласьці.

На 1994 год у Багданаве было 72 двары, на 1993 год — 71, на 1995 год — 76, на 2008 год — 52. У 1999 годзе ў вёсцы збудавалі новы касьцёл Сьвятога Міхала Архангела на месцы спаленага ў Другую сусьветную вайну. Да 28 траўня 2013 году вёска ўваходзіла ў склад Багданаўскага сельсавету^[7].

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Вуліца, да 1918 г.
• 
  Касьцёл, 1930 г.
• 
  Касьцёл, 1930 г.
• 
  Касьцёл. Ю. Клос, 1930 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1897 год — 190 чал. у вёсцы Багданаве, 42 чал. у мызе Багданаве
• XX стагодзьдзе: 1904 год — 163 чал. у вёсцы Багданаве, 9 чал. у маёнтку Багданаве (Рушніцы), 9 чал. у былой карчме Багданаве; 1908 год — 185 чал.; 1921 год — 180 чал. у вёсцы Багданаве, 81 чал. у фальварку Багданаве; 1940 год — 280 чал. у вёсцы Багданаве, 78 чал. у маёнтку Багданаве; 1959 год — 277 чал.; 1993 год — 176 чал.^[8]; 1994 год — 178 чал.; 1995 год — 192 чал.; 1999 год — 169 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2008 год — 129 чал.; 2010 год — 120 чал.

Інфраструктура

У Багданаве працуюць дашкольная ўстанова, сярэдняя школа, амбуляторыя, бібліятэка, комплексны прыёмны пункт, пошта, 2 крамы.

Забудова

Плян Багданава Г-падобны: ад галоўнай простай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад, адыходзіць вуліца, арыентаваная з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. Забудова — традыцыйныя драўляныя дамы сядзібнага тыпу, шчыльна разьмешчаныя з абодвух бакоў вуліцаў. Вытворчы сэктар знаходзіцца на паўночна-ўсходняй ускраіне.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Месца пахаваньня Фэрдынанда Рушчыца
• Сядзіба Рушчыцаў (захаваліся фрагмэнты парку, рэшткі кароўніка і лядоўні 1783 году)
• Тэрыторыя былога касьцёла

Страчаная спадчына

• Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (1844 год, згарэў у Другую сусьветную вайну; 1944 год, разабраны разам з званіцай у 1980-я гады)

Галерэя

• 
  Магіла Ф. Рушчыца
• 
  Рэшткі лядоўні
• 
  Рэшткі лядоўні
• 
  Новы касьцёл

Асобы

• Фэрдынанд Рушчыц (1870—1936) — маляр, графік, тэатральны дэкаратар і пэдагог