Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы

музэй у Менску (Беларусь) From Wikipedia, the free encyclopedia

Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы
Remove ads

Установа культуры «Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы» Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь — літаратурны і мэмарыяльны музэй, прысьвечаны жыцьцю і творчасьці клясыка беларускае літаратуры, народнага паэта БССР Янкі Купалы. Музэй месьціцца ў Менску, мае філіі ў вёсках Харужынцы (філія «Акопы»), Вязынка, Ляўкі і Яхімоўшчына.

Хуткія факты Філіі, Месцазнаходжаньне ...
Remove ads

Гісторыя

Заснаваньне музэю адбылося 19 траўня 1944 году пры Акадэміі навук згодна з пастановай № 268 СНК БССР[1]. Яго стваральніцай і першым дырэктарам была жонка Янкі Купалы — заслужаная дзяячка культуры Беларусі Ўладзіслава Луцэвіч. Спачатку для патрэбаў музэю адводзіўся трэці паверх Дома прафсаюзаў у Менску, на плошчы Свабоды, 23. 20 верасьня 1945 году адкрылася першая выстава пра жыцьцё і творчасьць паэта.

Стварэньне пастаяннай экспазыцыі ўскладнялася тым, што дом Янкі Купалы згарэў у першыя дні вайны, а разам зь ім загінулі багаты архіў і бібліятэка паэта. У часы вайны загінуў і той архіў Янкі Купалы, які ён перадаў дзяржаўнай бібліятэцы ў даваенныя гады.

Летам 1949 г. Савет Міністраў БССР прыняў пастанову аб пераводзе музэю ў асобны будынак на вул. Энгельса, 27. Пасьля рамонту ў гэтым будынку ў траўні 1951 г. утварылася першая стацыянарная музэйная экспазыцыя. Яна прадэманстравала нешматлікія матэрыялы, што адлюстроўвалі толькі дзьве асноўныя тэмы ў творчасьці Янкі Купалы: «Янка Купала — паэт і драматург» і «Янка Купала ў выяўленчым мастацтве».

9 лістапада 1959 г. музэй пераехаў у спэцыяльна пабудаваны для яго будынак на вуліцы Янкі Купалы. У новым будынку была створана новая экспазыцыя, прысьвечаная жыцьцю і творчасьці паэта. Яна праіснавала да пачатку 1970-х гг.

У выніку рэарганізацыі Акадэміі навук БССР у 1962 г. музэй перайшоў у падпарадкаваньне Міністэрства культуры БССР.

У 1973 г. супрацоўнікі музэю пачалі працу над новым экспазыцыйным праектам. Яго адметнай рысай было тое, што ў экспазыцыі, акрамя літаратурнай, прадугледжвалася значная мэмарыяльная частка: фрагмэнт пецярбурскай кватэры Янкі Купалы, гасьцёўня ў доме паэта, яго кабінэт, куток маскоўскай кватэры мастака Елісеева і іншае.

Новая экспазыцыя стваралася цягам двух гадоў. 5 траўня 1976 г. яе ўрачыста адкрылі для наведвальнікаў. У 1990-я гг. праводзілася мадэрнізацыя экспазыцыі, больш шырока было адлюстравана жыцьцё і дзейнасьць Янкі Купалы ў 1920—1930 гг. У 2007 г., да 125-годзьдзя паэта, былі адноўленыя залі, прысьвечаныя тэмам: «Жыцьцё і дзейнасьць Янкі Купалы ў час Вялікай Айчыннай вайны. Таямніца яго сьмерці» і «Пецярбурскі пэрыяд ў жыцьці паэта».

Remove ads

Экспазыцыя

Музэй мае 8 экспазыцыйных заляў. Рукапісы Янкі Купалы і выданьні яго твораў розных гадоў, асабістыя рэчы паэта, шматлікія фатаздымкі, творы жывапісу, графікі, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва распавядаюць пра жыцьцё і творчасьць паэта, культурна-грамадзкае і літаратурнае жыцьцё краіны. Мэмарыяльныя куткі, інтэр’еры рабочага кабінэта, гасьцёўні, ствараныя паводле ўспамінаў, фатаздымкаў, архіўных матэрыялаў, знаёмяць наведвальніка зь Вільняй, Пецярбургам, Масквой, перадваенным Менскам.

Залі

Больш інфармацыі Заля, Апісаньне ...

Інфармацыя для турыстаў

Адрас: Менск, вул. Янкі Купалы 4 (месца былога дома паэта)
Часы працы: 9.45—17.45 кожны дзень, акрамя нядзелі[2]
Тэлефон: +375 17 227-79-43 (фкс), 227-78-66[2]
Экскурсіі: Пры наведваньні музэю можна скарыстацца паслугамі яго супрацоўнікаў для правядзеньня аглядавай, тэматычных, тэатралізаваных экскурсіяў, лекцыяў і мультымэдыйных прэзэнтацыяў, а таксама музэйна-пэдагагічных праграмаў
Remove ads

Фотаархіў і кінафотаархіў

У фотаархіве музэю (налічвае 3278 адзінак) захоўваюцца фатаздымкі Янкі Купалы (1888—1942), ягоных родных, групавыя здымкі зь пісьменьнікамі, дзяржаўнымі і грамадзкімі дзеячамі, знаёмымі сябрамі і іншыя фотаматэрыялы.

У кінафонаархіве музэю (налічвае каля 200 адзінак) захоўваюцца фоназапісы выступленьняў, успамінаў родных і блізкіх, пісьменьнікаў, артыстаў, дзеячоў мастацтва, запісы песень і рамансаў на словы паэта, кадры кінахронікі пра жыцьцё і творчасьць, пахаваньне Янкі Купалы ў 1942 годзе ў Маскве, перапахаваньне ў 1962 годзе ў Менску[3].

Філіі

Вязынка

Вёска Вязынка — малая радзіма Янкі Купалы. Зьяўляецца найбольш вядомай з усіх філіяў музэю. Утварылася згодна з пастановай СНК БССР № 1139—292 ад 4 жніўня 1945 г.[4] Адкрылася для наведвальнікаў 20 чэрвеня 1948 г. Уяўляе сабой поўнасьцю адноўлены дом бацькоў паэта канца 19 ст., у якім ён нарадзіўся ў 1882 г. У доме разьмяшчаецца літаратурна-мэмарыяльная экспазыцыя, прысьвечаная дзяцінству і юнацтву Янкі Купалы.

У адноўленым будынку сьвірана з 1992 г. дзейнічае этнаграфічная экспазыцыя, прысьвечаная народным сьвятам і абрадам, якія знайшлі ўвасабленьне ў творчасьці паэта.

Агульная плошча музэйных будынкаў складае 232,2 м², у тым ліку экспазыцыйна-выстаўная плошча — 143 м²[5].

У красавіку 1972 г. у сувязі з 90-гадовым юбілеем Янкі Купалы на тэрыторыі філіі «Вязынка» створаны Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік з плошчай 21 га. Апрача дома Янкі Купалы і гаспадарчых збудаваньняў, на тэрыторыі запаведніка знаходзіцца помнік паэту, валуны з высечанымі на іх радкамі ягоных вершаў, сажалка, крыніца, частка старога саду колішняга фальварку, дубовы гай, высаджаны да 100-годзьдзя з дня нараджэньня паэта, канцэртная эстрада[6].

Штогод у дзень нараджэньня народнага паэта Беларусі (7 ліпеня) тут праводзіцца сьвята паэзіі, працы і песьні.

Інфармацыя для турыстаў
Адрас: 222322, в. Вязынка, Радашкавіцкі сельсавет, Маладэчанскі раён, Менская вобласьць[7]
Праезд: электрычкай МенскМаладэчна да станцыі «Вязынка»[7]
Часы працы: 10:00—17:00 кожны дзень, акрамя панядзелка[7]
Тэлефон: +375 1767[8] 503-03-40

Акопы

Заснаваная 5 верасьня 1989 г. згодна з загадам № 141 Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь. Адкрылася для наведвальнікаў 29 жніўня 1992 г. у гонар 110-й гадавіны з дня нараджэньня паэта. Месьціцца ў вёсцы Харужынцы, каля якой маці паэта Б. І. Луцэвіч арандавала хутар Акопы. Цягам 15 гадоў Янка Купала прыяжджаў і жыў на гэтым хутары і напісаў тут больш за 80 вершаў, п’есы «Паўлінка», «Тутэйшыя», «Раскіданае гняздо», паэмы «Магіла льва», «Бандароўна» і іншыя. Ад хаты Луцэвічаў захаваўся адно фундамэнт, студня і альтанка. Менавіта з жыхароў Харужынцаў Янка Купала пісаў пэрсанажаў «Паўлінкі». У гэтых мясьцінах нарадзіўся вядомы выраз «тудэма-сюдэма»[9].

Пад музэй у 1989 г. быў узьведзены тыпавы будынак канца 19 — пачатку 20 ст. Асаблівасьць экспазыцыі філіі — наяўнасьць тэатральнай залі, таму што менавіта ў Акопах праявіўся талент Янкі Купалы — драматурга. На падыходзе да будынка музэю скульптары А. Засьпіцкі і Г. Мурамцаў стварыў скульптурную кампазыцыю «Малады Купала»[10].

Агульная плошча тэрыторыі філіі скаладае 6,3 га, агульная плошча музэйных будынкаў — 308 м², у тым ліку экспазыцыйна-выстаўная плошча — 238 м²[11].

Інфармацыя для турыстаў
Адрас: 223124, в. Харужынцы, Янушкавіцкі сельсавет, Лагойскі раён, Менская вобласьць[10]
Праезд: аўтобусам МенскЯнушкавічы да прыпынку «Харужынцы»[10]
Часы працы: 10:00—17:00 кожны дзень, акрамя панядзелка[10]
Тэлефон: +375 1774 5-23-69[10]

Ляўкі

«Ляўкі» — адна з найбольш маляўнічых філіяў музэю, разьмешчаная на беразе Дняпра, на былым лецішчы паэта. Заснаваная 4 жніўня 1945 г. згодна з пастановай № 1139—292 СНК БССР[12]. Знаходзіцца ў аднайменнай вёсцы Аршанскага раёну. Плошча філіі складае 19 га[13].

У 1981 г. паводле праекту мастакоў Я. Раманоўскага і Ф. Анісовіча было адноўленае лецішча Янкі Купалы, якое згарэла ў Другую сусьветную вайну. Цяпер тут разьмяшчаецца мэмарыяльная экспазыцыя, прысьвечаная жыцьцю паэта ў Ляўках у 1930—1940-я гады. У склад комплексу ўваходзяць: гаспадарчыя пабудовы, дом шафёра, гараж, у якім экспануецца машына Купалы «Шэўрале», падараваная яму ўрадам БССР у 1935 г.

Скульптурная кампазыцыя А. Анікейчыка зьяўляецца адным з найлепшых помнікаў паэту.

Асноўная літаратурна-дакумэнтальная экспазыцыя месьціцца ў доме былога лясьніцтва, каторы ацалеў падчас вайны і ў ім у 1935 г. спыняўся Янка Купала, калі прыяжджаў сюды для ўдзелу ў творчых сустрэчах пісьменьнікаў[13].

Аўтамабіль Янкі Купалы

Thumb
Аўтамабіль Янкі Купалы Chevrolet Master Deluxe GA 1937 году выпуску

У філіі музэю ў Ляўках экспануецца аўтамабіль Янкі Купалы Chevrolet Master Deluxe GA, якім паэт карыстаўся з 1939 да 1942 г. У 2009—2010 гг. аўтамабіль быў адрэстаўраваны і ў красавіку 2010 г. на працягу трох дзён быў выстаўлены ў Дзяржаўным літаратурным музэі Янкі Купалы ў Менску, пасьля чаго быў перавезены ў філію музэю ў вёсцы Ляўкі, дзе захоўваецца цяпер. На бягучы момант кошт аўтамабіля перавышае 100 тысячаў эўра.[14]

Інфармацыя для турыстаў
Адрас: 211038, в. Ляўкі, Зубаўскі сельсавет, Аршанскі раён, Віцебская вобласьць[13]
Часы працы: 10:00—17:00 кожны дзень, акрамя панядзелка[13]
Тэлефон: +375 216 27-16-46[13]

Яхімоўшчына

Заснаваная 24 студзеня 1997 г. з ініцыятывы тагачаснага дырэктара музэю Жанны Дапкюнас. Адкрылася для наведвальнікаў 30 траўня 2001 г. Месьціцца ў аднайменнай вёсцы Маладэчанскага раёну.

У Яхімоўшчыне ў 1906—1907 гг. паэт працаваў памочнікам вінакура на бровары. У той час ён напісаў свае выдатныя вершы, сярод якіх «А хто там ідзе?», «Зь песень нядолі», «Дайце мне волю», і інш., якія склалі яго першы зборнік «Жалейка».

Агульная плошча музэйных будынкаў складае 225 м², у тым ліку экспазыцыйна-выстаўная плошча — 196,9 мм². Экспазыцыя распавядае пра гісторыю купалаўскіх мясьцінаў з канца XIX ст., пэрыяд станаўленьня маладога паэта і першы ягоны зборнік «Жалейка»[15].

Інфармацыя для турыстаў
Адрас: 211038, в. Яхімоўшчына, Палачанскі сельсавет, Маладэчанскі раён, Менская вобласьць[16]
Праезд: электрычкай «Менск-Маладэчна», далей — на цягніку ці аўтобусе Лідзкага кірунку да станцыі «Палачаны»[16]
Часы працы: 10.00—17.00 кожны дзень, акрамя панядзелка[16]
Тэлефон: +375-17 732-15-66[16]
Remove ads

Дзейнасьць музэю

Супрацоўнікі музэю праводзяць сьвяты паэзіі, выставы, дні музэю ў вёсках, навуковыя нацыянальныя (з 1995 г. — міжнародныя) канфэрэнцыі «Купалаўскія чытаньні».

З ініцыятывы музэю ўтварыўся Міжнародны фонд Янкі Купалы, які аб’ядноўвае дасьледнікаў спадчыны паэта зь Беларусі, Расеі, Украіны, Летувы, Латвіі, Польшчы, Чэхіі, Вялікабрытаніі, ЗША.

Музэй падрыхтаваў і выдаў зборнікі матэрыялаў пра жыцьцё і дзейнасьць Янкі Купалы, бібліяграфіі твораў, успаміны, буклеты пра народнага паэта[3].

Remove ads

Глядзіце таксама

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads