Стаўпецкі раён

Стаўпе́цкі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на захадзе Менскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,9 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 39 216 чалавек^[2]. Адміністрацыйны цэнтар — места Стоўпцы.

Стаўпецкі раён

Стаўпецкі раён лац. Staŭpiecki rajon
(Стаўбцоўскі раён)
Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Беларусь
Статус	раён Беларусі
Уваходзіць у	Менская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар	Стоўпцы
Дата ўтварэньня	15 студзеня 1940
Кіраўнік	Дзяніс Калесень[d][1]
Насельніцтва (2018)	39 216[2]
Шчыльнасьць	21 чал./км²
Плошча	1881,96[3] км²
Вышыня па-над узр. м.  · сярэдняя вышыня	177 м[4]
Месцазнаходжаньне Стаўпецкага раёну
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	UTC +3
Тэлефонны код	+375-1717
Паштовыя індэксы	222 6хх, 222 7хх
Код аўтам. нумароў	5
Афіцыйны сайт
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Геаграфічнае становішча

Мяжуе з Валожынскім, Койданаўскім, Узьдзенскім, Нясьвіскім, Капыльскім раёнамі Менскай вобласьці і Карэліцкім, Наваградзкім і Івейскім раёнамі Гарадзенскай вобласьці.

Рэльеф і карысныя выкапні

Значную частку раёну займае Стаўпецкая раўніна, якая на паўночным захадзе пераходзіць у Верхнянёманскую нізіну, на паўночным усходзе разьмяшчаецца частка Менскага ўзвышша. Пераважаюць вышыні 180—200 м, максымальная 340 м (гара Дубовая каля вёскі Вірлавічы).

Клімат і расьліннасьць

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,4 °С, ліпеня 17,7 °С. Сярэдняя колькасьць ападкаў складае 635 мм. Вэгетацыйны пэрыяд — 190 дзён.

Лясы (44% тэрыторыі раёну) хваёвыя, яловыя, бярозавыя, чорнаалешнікавыя. На паўночным захадзе раёну частка Налібоцкай пушчы. Ляндшафтавы заказьнік дзяржаўнага значэньня «Налібоцкі» (частка).

Гідраграфія

Галоўная рака — Нёман з прытокамі Сулой і Вусай. Найбольшае возера — Кромань.

Насельніцтва

• XXI стагодзьдзе: 2009 год — 42 007 чал.^[5] (перапіс); 2016 год — 39 758 чал.^[6]; 2017 год — 39 514 чал.^[7]; 2018 год — 39 216 чал.^[2]

Гаспадарчая дзейнасьць

Сельская гаспадарка спэцыялізуецца на мяса-малочнай жывёлагадоўлі і вырошчваньні буракоў. Вырошчваюць зерневыя і кармавыя культуры, бульбу. Прадпрыемствы харчовай, дрэваапрацоўчай, паліўнай, машынабудаўнічай прамысловасьці.

Па тэрыторыі раёну праходзяць чыгунка і аўтамабільная дарога Менск — Берасьце, аўтадарога Валожын — Стоўпцы, газаправоды Таржок (Расея) — Менск —Івацэвічы з адгалінаваньнямі на Стоўпцы, Новы і Стары Сьвержань, Ямал (Расея) — Заходняя Эўропа.

Турыстычная інфармацыя

Захаваліся помнікі архітэктуры і садова-паркавага мастацтва: былая вуніяцкая Сьвята-Яна-Прадцечанская царква (XVIII ст.) у в. Гавязна, сядзібна-паркавы комплекс Брахоцкіх (XIX ст.) у в. Вялікі Двор, касьцёл Зьвеставаньня Паньне Марыі (1590) і каталіцкая капліца (XIX ст.) у в. Дзераўная, Сьвята-Георгіеўская царква (канец XIX ст. — пачатак XX ст.) у в. Залужжа, каталіцкая капліца (ХІХ ст.) у в. Куль, касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (пач. ХХ ст) у в. Налібакі, касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1588) і былая вуніяцкая Сьвята-Ўсьпенская царква (1590) і Сынагога (ХІХ ст.) у в. Новы Сьвержань, касьцёл Сьвятога Язэпа (пач. ХХ ст.) у в. Рубяжэвічы, Сьвята-Раства-Багародзіцкая царква (1770) у в. Стары Сьвержань, Сядзібна-паркавы комплекс Ленскіх (XIX ст.) у в. Сула.

Асобы

Вёска Мікалаеўшчына — радзіма беларускага дзяржаўнага дзеяча, навукоўцы, пісьменьніка Аляксандра Сянкевіча (1884—1938) і беларускага грамадзкага і палітычнага дзеяча, пісьменьніка, пэдагога Язэпа Лёсіка (1883—1940).

Язэп Фарботка (1893, м. Налібакі — 1956) — беларускі нацыянальны дзеяч, паэт, літаратуразнавец, перакладчык, фатограф, навуковец.

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

У склад раёну ўваходзяць 200 сельскіх населеных пунктаў. Адміністрацыйна падзяляецца на 11 сельсаветаў: Вішнявецкі, Дзераўнянскі, Заямнаўскі, Літвенскі, Мікалаеўшчынскі, Наваколасаўскі, Навасьвержанскі, Налібацкі, Рубяжэвіцкі, Старасьвержанскі, Шашкоўскі.