Шаркоўшчынскі раён

Шарко́ўшчынскі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на захадзе Віцебскай вобласьці Беларусі. Мяжуе з Браслаўскім, Мёрскім, Глыбоцкім, Пастаўскім раёнамі. Плошча раёну складае 1189,18^[3] км². Насельніцтва на 2018 год — 14 781 чалавек^[2]. Адміністрацыйны цэнтар — мястэчка Шаркоўшчына.

Шаркоўшчынскі раён
Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Беларусь
Статус	раён Беларусі
Уваходзіць у	Віцебская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар	Шаркоўшчына
Дата ўтварэньня	15 студзеня 1940
Кіраўнік	Дзьмітры Ламака[d][1]
Насельніцтва (2018)	14 781[2]
Шчыльнасьць	12,4 чал./км²
Плошча	1189,18[3] км²
Вышыня па-над узр. м.  · сярэдняя вышыня	130 м[4]
Месцазнаходжаньне Шаркоўшчынскага раёну
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	UTC +3
Тэлефонны код	+375-21-54
Паштовыя індэксы	211 9хх
Афіцыйны сайт
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Утвораны 15 студзеня 1940 году. У 1962 годзе быў рэарганізаваны, у 1966 — адноўлены. Раённы цэнтар — гарадзкі пасёлак Шаркоўшчына, разьмешчаны за 210 км ад Віцебску і 195 км ад Менску. Працягласьць тэрыторыі з захаду на ўсход 60 км, з поўдня на поўнач — 30 км.

У раёне 7 сельсаветаў: Більдзюскі, Валожынскі, Германавіцкі, Ёдзкі, Лужкоўскі, Радзюкоўскі, Станіславоўскі.

Геаграфія

Паверхня раёну плоскаўвагнутая, знаходзіцца ў межах Дзісненскай нізіны, якая ўтварылася на месцы былога Дзісенска-Полацкага прыледавіковага вадаёму. З поўначы і паўночнага захаду ўкліньваецца Браслаўская града. Рэльеф тэрыторыі пераважна раўнінны, што ўскладняе адток атмасфэрных ападкаў і стварае вялікія плошчы пераўвільготненых зямель. Пераважаюць дзярнова-падзолістыя забалочаныя глебы.

Сярэдняя тэмпэратура ў студзені −7, ліпені +17,8 °C. Ападкаў 564 мм за год. Вэгетацыйны пэрыяд 185 сутак.

Найбольшая рака Дзісна з прытокамі Янкай, Маціцай, Бярэжай (зьлева) і Бярозаўкай, Паловіцай, Мнютай (справа). На тэрыторыі раёну разьмешчана 9 азёр: Аласкае, Асьвята, Валозева, Даўбенішкі, Ілава, Карцэя, Княж, Рапсінак, Скно.

На землях Шаркоўшчынскага раёну месьцілася 4 заказьнікі: «Ельня», «Жада», «Лясное» і «Янка».

Эканоміка

Прамысловасьць

Прамысловасьць раёну прэзэнтаваная УКП ЖКГ Шаркоўшчынскага раёну, асноўным відам дзейнасьці якога зьяўляецца цеплаэнэргетыка.

Акрамя таго, на тэрыторыі раёну маецца філіял «Шаркоўшчынскі кансэрвавы завод» ПУП «Полацкая ўнівэрсальная база»

Сельская гаспадарка

Аграпрамысловы комплекс раёну прэзэнтаваны 9 сельскагаспадарчымі арганізацыямі, 17 сялянскімі (фэрмэрскімі) гаспадаркамі.

Плошча сельскагаспадарчых угодзьдзяў складае 59,8 тыс. га, ворыва — 39,8 тыс. га.

Насельніцтва

• XX стагодзьдзе: 1999 год — 23 800 чалавек
• XXI стагодзьдзе: 2005 год — 21 000 чалавек; 2006 год — 20 500 чалавек; 2009 год — 18 620 чалавек^[5] (перапіс); 2016 год — 16 316 чалавек^[6]; 2016 год — 15 453 чалавекі^[7]; 2017 год — 15 113 чалавек^[8]; 2018 год — 14 781 чалавек^[2]

Асобы

Ураджэнцы

• Міхась Машара (1902—1976, хутар Падсосна) — беларускі паэт, празаік, драматург, перакладчык
• Кастусь Козак (1925? — 2008, Германавічы) — беларускі вязень ГУЛАГу, адзін з кіраўнікоў паўстаньня палітычных вязьняў у СССР
• Рыгор Якубёнак (1882—1944, в. Зелясінкі) — беларускі грамадзкі дзеяч міжваеннага часу, пэдагог.
• Іван Сікора (1885—1966, в. Малыя Алашкі) — беларускі сэлекцыянэр-аматар, заслужаны аграном БССР. Вывеў каля 500 гатункаў яблыні, каля 100 — ігруш, а таксама гатункі сьліваў, бэзу, ружаў і іншыя.
• Эліэзэр Бэн-Егуда (1858—1922, в. Лужкі) — «бацька сучаснага іўрыту», заснавальнік гэбраізму, піянэр сучаснага сіянізму. Стварыў першы штотыднёвік на іўрыце, заснаваў камітэт мовы іўрыт, пасьля — акадэмію іўрыту, пачаў публікацыю першага поўнага слоўніку іўрыту.
• Вінцэнт Ключынскі (1847—1917) — рымска-каталіцкі сьвятар, з 1910 па 1914 — магілёўскі арцыбіскуп
• Павал Дубашынскі (1931—2000, в. Гарбуны) — беларускі актор. Народны артыст Беларусі
• Вячаслаў Бука (нар. 1942, в. Маркі) — прафэсар, доктар біялягічных навук
• Алена Міхалюк (нар. 15 мая 1930, в. Лонскія), дзяяч беларускай эміграцыі
• Алег Табола (1929, в. Заазерцы — 2003) — беларускі грамадскі дзяяч, сябра глыбоцкай групы беларускай моладзевай падпольнай паваеннай арганізацыі Саюз беларускіх патрыётаў (СБП)

Жыхары

• Ільдэфонс Бобіч (1890—1944) — каталіцкі сьвятар, пісьменьнік, прыхільнік беларускай мовы ў касьцёле. З 1923 па 1930 — пробашч касьцёла ў Германавічы.
• Станіслаў Булак-Балаховіч (1883—1940) — беларускі вайсковы дзяяч. З 1904 па 1914 адміністратар маёнтку Гарадзец-Лужкі (цяпер вёска Лужкі Шаркоўшчынскага раёну) графа Плятэр-Зіберґа.