Спіс візантыйскіх імператараў

спіс артыкулаў у адным з праектаў Вікімедыя From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Ніжэй прадстаўлены спіс імператараў Візантыі ў храналагічным парадку.

Курсівам пазначаны ўзурпатары. Тлустым шрыфтам у табліцах вылучаны даты перыядаў з пераважным палітычным уплывам апісванага твару (важна пры наяўнасці яго суправіцеляў).

Першым імператарам Рыма стаў Актавіян Аўгуст 13 студзеня 27 гады да н.э.[1]

У 395 годзе імперыя была канчаткова падзелена на Заходнюю Рымскую імперыю і Усходнюю Рымскую імперыю[2].

У 476 годзе быў зрынуты апошні Заходне-рымскі імператар Ромул Аўгуст. Заходняя Рымская імперыя пала, а Усходняя Рымская імперыя, якая пазней стала звацца гісторыкамі Візантыяй, працягвала існаваць яшчэ каля тысячы гадоў, да 1453 года, калі Канстанцінопаль быў захоплены туркамі-асманамі[3], з перапынкам з 1204 па 1261 год, калі Канстанцінопаль быў захоплены крыжакамі[4].

Кіраўнікі Візантыі лічылі сябе спадчыннікамі Рыма, «рамеямі», і насілі тытулы, якія ўзыходзілі да яго.

Па-грэчаску імператараў часцей за ўсё называлі аўтакратарамі (грэч. Αὐτοκράτωρ-самодержец).

Remove ads

Імперыя да 1204 года

Вылучэнне ўсходніх абласцей Рымскай імперыі ў самастойную дзяржаву пачалося ў перыяд «тэтра́рхіі» (грэч. τετραρχία — «кіраванне чатырох»), сістэмы кіравання, якая была ўведзена імператарам Дыяклетыянам у 293 г. і доўжылася да 313 г. У 285 г. Дыяклетыян прызначыў военачальніка Максіміяна малодшым суправіцелем («цэзарам»), а ў 286 г. — «аўгустам», пры гэтым Дыяклетыян кіраваў усходняй паловай імперыі, а Максіміян — заходняй. У 293 годзе, палічыўшы, што ваенныя і грамадзянскія праблемы патрабуюць спецыялізацыі, дадаткова былі прызначаны двое цэзараў у памочнікі аўгустам: Галерый і Канстанцый Хлор. Меркавалася, што аўгусты будуць адракацца пасля 20-гадовага кіравання, а ўлада будзе пераходзіць да цэзараў. Чатырма сталіцамі тэтрархаў былі:

Дынастыя Канстанціна (2-я Флавіяў)

Уключаны імператары пачынаючы з 330 г. (заснаванне Канстанцінопаля), якія кіравалі прэфектурамі Усход і Ілірык, што сталі асновай тэрыторыі Візантыі. Таксама ўключаны Ганібаліян Малодшы, які не насіў фармальнага імператарскага тытула, але быў узвышаны Канстанцінам I і атрымаў унікальны для Рыма тытул «цара цароў» (найзнатны уладар — rex nobilissimus). Уключаны таксама Ветраніён і Іавіян, якія не належалі да дынастыі.

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Валентыніяна-Феадосія

Феадосій I, прызначаны Грацыянам суправіцелем, быў звязаны з папярэдняй дынастыяй шлюбам на Гале, дачцэ Валентыніяна I, таму часта кажуць пра адзіную дынастыю Валентыніяна-Феадосія, не падзяляючы яе.

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Львоў

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Юстыніяна

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Іраклія

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Ісаўрыйская дынастыя

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Нікіфара

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Амарыйская (Фрыгійская) дынастыя

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Македонская дынастыя

Чырванаватым фонам у гэтым раздзеле вылучаны прадстаўнікі роду Лакапінаў, якія былі суправіцелямі Канстанціна VII Багранароднага з 920 па 945 гады і фактычна кіравалі дзяржавай. Завяршаюць гэты раздзел Міхаіл VI Стратыётык і Ісак I Камнін, якія да членаў дынастыі не адносяцца і з’яўляюцца пераходнымі фігурамі да дынастыі Дука.

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Дукаў

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Камнінаў

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Ангелаў

Завяршальны даны раздзел Аляксей V Дука да дынастыі Ангелаў не адносіцца, але, прыняўшы ўладу пасля яе падзення, стаў пераходнай фігурай перад захопам крыжакамі Канстанцінопаля і часовага распаду Візантыйскай імперыі.

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...
Remove ads

Асколкі імперыі

Thumb
Асколкі Візантыйскай імперыі, якія ўзніклі пасля Чацвёртага крыжовага паходу

Нікейская імперыя

«Нікейская імперыя» (грэч. Βασίλειον τῆς Νίκαιας) — дзяржава са сталіцай у Нікеі, якая ўтварылася на тэрыторыі Азіі пасля захопу Канстанцінопаля крыжакамі ў 1204 годзе і праіснавала да 1261 года. Нікейская імперыя была найбуйнейшым з падобных утварэнняў, яе імператары працягвалі лічыць сябе сапраўднымі кіраўнікамі Візантыі.

Дынастыя Ласкарысаў

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Дынастыя Ватаца

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Апошнім імператарам Нікейскай імперыі з 1259 года быў Міхаіл VIII Палеалог. Паколькі 15 жніўня 1261, узяўшы Канстанцінопаль, ён быў другі раз каранаваны як імператар Візантыі, чым рэстаўраваў адзіную дзяржаву, то звесткі пра яго прыведзены ў раздзеле Імперыя пасля 1261 года.

Лацінская імперыя

«Лацінская імперыя» (грэч.Ρωμανία, лац.:

Imperium Romaniae) — дзяржава, якая ўтварылася пасля чацвёртага крыжовага паходу са сталіцай у Канстанцінопалі і кіравалася франкамі. Існавала ў перыяд з 1204 па 1261 год, ліквідавана пры рэстаўрацыі Візантыйскай імперыі.

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Трапезундская імперыя (да 1282 года)

«Трапезундская імперыя» (грэч.Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας) — грэчаская дзяржава са сталіцай у Трапезундзе, якая ўтварылася ў 1204 годзе на анаталійскім узбярэжжы Чорнага мора ў выніку адасаблення ўсходніх візантыйскіх правінцый пасля захопу Канстанцінопаля крыжакамі. Дынастыя Вялікіх Камнінаў, якая зацвердзілася ў ёй, кіравала імперыяй на працягу дзвюх з паловай стагоддзяў. Толькі Іаан II Вялікі Камнін, ажаніўшыся з дачкой візантыйскага імператара Міхаіла VIII Палеалога, адмовіўся ад прэтэнзій на канстанцінопальскі прастол і склаў з сябе ў 1282 годзе тытул «імператара рамееў». З тых часоў кіраўнікі імперыі да яе знікнення ў 1461[заўв 4] годзе насілі тытул «імператара Усходу, Іверыі і Ператыі».

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...

Эпірскае царства (да 1318 года)

«Эпірскае царства» (грэч. Δεσποτάτο της Ηπείρου) — сярэднявечная грэчаская дзяржава, якая ўтварылася на землях былой Візантыйскай імперыі. З’яўлялася асколкам Візантыйскай імперыі, нароўні з Нікейскай і Трапезундскай імперыямі.

Па-сапараўднаму грэчаскай дзяржава была ў 12051318 гадах, калі кіравала візантыйская дынастыя Дука, якая канкуравала з іншай грэчаскай дзяржавай — Нікейскай імперыяй за права аднавіць Візантыю і заняць яе сталіцу — горад Канстанцінопаль.

Пасля 1318 года ўлада ў Эпіры пераходзіць у рукі італьянскай дынастыі Арсіні, затым да сербаў, французаў, італьянцаў, а да 1479 годзе практычна на ўсёй тэрыторыі Эпіра (за выключэннем некалькіх прыбярэжных венецыянскіх гарадоў) усталёўваецца ўлада Асманскай імперыі.

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...
Remove ads

Імперыя пасля 1261 года

Дынастыі Палеалогаў і Кантакузінаў

Thumb
Візантыйская імперыя і суседнія дзяржавы ў часы кіравання Міхаіла VIII Палеалога

Прадстаўнікі дынастыі Кантакузінаў вылучаны ў табліцы чырванаватым фонам.


Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...
Remove ads

Тытулярныя імператары (Палеалогі) (дэспаты Марэі)

Пасля падзення Канстанцінопаля яшчэ некалькі прадстаўнікоў дынастыі Палеалогаў насілі тытул імператараў, хоць, валодалі толькі Марэяй, і фактычна імі ўжо не з’яўляліся.

Больш інфармацыі Імя, Імя на беларускай мове ...
Remove ads

Генеалагічная схема

Thumb


Гл. таксама

Заўвагі

  1. Перадача імя «Бадуэн» (фр.), якая адпавядае правілам, хоць традыцыйна для крыжакоў перадаецца як «Балдуін».
  2. Перадача імя «Анры» (фр.), якая адпавядае правілам, хоць традыцыйна для крыжакоў перадаецца як «Генрых».
  3. Перадача імя «Рабер» (фр.), якая адпавядае правілам, хоць традыцыйна для крыжакоў перадаецца як «Роберт».
  4. У 1461 годзе Трапезундская імперыя была заваявана туркамі-асманамі
Remove ads

Крыніцы

Літаратура

Спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads