Zimbabwe

Zimbabwe (jina rasmi: Jamhuri ya Zimbabwe) ni nchi inayopatikana Kusini mwa Afrika, bila pwani, inayopakana na Zambia kaskazini, Msumbiji mashariki, Afrika Kusini kusini, na Botswana magharibi. Ina idadi ya watu takriban milioni 16.7, ikiwa ya 73 duniani. Jiji lake kubwa zaidi na mji mkuu ni Harare. Zimbabwe imegawanyika katika majimbo 10. Inajulikana kwa historia yake ya ustaarabu wa kale, hasa mji wa mawe wa Zimbabwe Kuu, maporomoko maarufu ya Victoria Falls, na historia yake ya kisiasa, ikiwemo utawala wa muda mrefu wa Robert Mugabe na changamoto za kiuchumi zilizoshuhudiwa katika karne ya 21.

Jamhuri ya Zimbabwe Republic of Zimbabwe
Bendera Nembo
Kaulimbiu: "Unity, Freedom, Work" (Kiingereza kwa "Umoja, Uhuru, Kazi")
Wimbo wa taifa: "Blessed be the Land of Zimbabwe"
Eneo la Zimbabwe
Mji mkuu na mkubwa	Harare
Lugha rasmi	Kiingereza, Kishona, Sindebele
Kabila (2023)	99.4% Waafrika 0.2% Wazungu 0.4% Wengine
• Rais	Emmerson Mnangagwa
• Makamu wa Rais	Constantino Chiwenga
Uhuru kutoka Uingereza
• Uhuru kutoka Uingereza	18 Aprili 1980
• Tangazo la Jamhuri	18 Aprili 1980
Eneo
• Jumla	km2 390,757 km² (ya 60)
• Maji (asilimia)	1%
Idadi ya watu
• Kadirio la 2024	16,868,409
• Msongamano	39/km2
PLT (PPP)	Kadirio la 2023
• Jumla	▲ $44.448 bilioni (ya 131)
• Kwa kila mtu	▲ $2,749(ya )
PLT (Kawaida)	Kadirio la 2023
• Jumla	▲ $32.424 bilioni
• Kwa kila mtu	▲ $2,005
HDI (2022)	0.550 kati
Gini (2019)	▲ 50.3
Sarafu	Dola ya Zimbabwe (ZWL), Dola ya Marekani (USD)
Majira ya saa	UTC+2 CAT
Upande wa magari	Kushoto
Msimbo wa simu	+263
Jina la kikoa	.zw

Jina

Jina Zimbabwe linatokana na neno "dzimba dzamabwe" linalomaanisha "nyumba ya mawe" kwa lugha ya Kishona. Nyumba hiyo ya mawe, ambayo imehifadhiwa kama eneo la kihistoria, ilikuwa makao ya Ufalme wa Mutapa ambaye mfalme wake aliongoza eneo hilo miaka ya kale.

Mikoa ya Zimbabwe.

Pesa ya Zimbabwe hadi 2015, dollar ya Zimbabwe ilipofutwa, na Dolar ya Marekani kufanywa pesa rasmi.

Eneo

Zimbabwe imegawiwa katika mikoa 8 na miji 2 yenye hadhi ya mikoa. Imegawiwa zaidi katika wilaya 59 na kata 1,200.

Mikoa ya Zimbabwe ni:

• Bulawayo (mji),
• Harare (mji),
• Manicaland,
• Mashonaland ya Kati,
• Mashonaland Mashariki,
• Mashonaland Magharibi,
• Masvingo,
• Matabeleland Kaskazini,
• Matabeleland Kusini na
• Midlands.

Miji minne mikubwa ya Zimbabwe ni:

• • Bulawayo, mji wa pili kwa ukubwa
  • Harare, mji mkuu
  • Chitungwiza
  • Mutare

Maporomoko ya maji (Bridal Vei), paa za mashariki

Duka, Paa za mashariki, 1989

Historia

Makala kuu: Historia ya Zimbabwe, Ufalme wa Mutapa, na Rhodesia ya Kusini

Historia ya awali

Wakazi wa kwanza huaminiwa kuwa wawindaji wa jamii ya Wasani.

Katika karne za kwanza BK walifika wahamiaji Wabantu wenye ujuzi wa kilimo na uhunzi.

Tangu karne ya 11, Zimbabwe ya leo imekuwa na falme imara kwenye njia muhimu ya biashara, hasa ufalme wa Mutapa.

Ukoloni

Kampuni ya British South Africa ya Cecil Rhodes iliweka mipaka ya sasa katika miaka ya 1890.

Koloni la Uingereza lilianzishwa mwaka 1923 kwa jina la Southern Rhodesia.

Mwaka 1965, serikali ya walowezi Wazungu ilijitangazia uhuru kwa jina la Rhodesia tu.

Baada ya miaka 14 ya kutengwa kimataifa na kupigana na raia Waafrika katika miaka ya 1970, mapatano ya mwaka 1979 yalikubali wakazi wote wawe na haki ya kupiga kura na nchi ikawa huru kweli kwa jina la Zimbabwe mwaka 1980.

Baada ya uhuru

Rais Robert Mugabe alipata umaarufu katika siasa kama mpiganaji dhidi ya ukoloni lakini pia kama aina ya dikteta aliyerudisha nyuma uchumi wa nchi.

Baada ya yeye kulazimishwa na wanajeshi kujiuzulu, tarehe 24 Novemba 2017 Emmerson Mnangagwa amekuwa rais mpya wa Zimbabwe.

Demografia

Kabila

Wakazi wengi (82%) ni wa kabila la Washona, 14% ni Wandebele, 2% ni wa makabila mengine ya Kiafrika, 1% ni machotara, Wahindi, Wazungu n.k.

Lugha

Kwa sasa lugha rasmi ni 16. Lugha kubwa ni Kishona (70%) na Kindebele (20%). Kiingereza ni lugha ya kwanza ya chini ya asilimia 2.5% za wakazi.

Dini

Upande wa dini, 84.1% ni Wakristo (hasa Waanglikana, Wakatoliki 8%, Wasabato na Wamethodisti). Waliobaki ni wafuasi wa dini asilia za Kiafrika (4.5%), ni Waislamu (0.7%), au hawana dini (10.2%) .

Tazama pia

• Wilaya za Zimbabwe
• Kata za Zimbabwe
• Orodha ya miji ya Zimbabwe
• Mawasiliano Zimbabwe
• Utamaduni wa Zimbabwe
• Orodha ya lugha za Zimbabwe
• Muziki wa Zimbabwe
• Waandishi wa Zimbabwe
• Mambo ya kigeni Zimbabwe
• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi
• Orodha ya nchi za Afrika kulingana na idadi ya watu
• Orodha ya nchi za Afrika kulingana na msongamano wa watu
• Orodha ya nchi za Afrika kulingana na pato la taifa
• Demografia ya Afrika