Силисий

Силитсий (англ. silicon) — унсури химиявӣ, рақами атомиаш 14 буда бо рамзи Si ишора карда мешавад^[8].

Силитсий, ₁₄Si

Силитсий
Талаффуз	/ˈsɪl[unsupported input]kən/ (SIL-ə-kən) /ˈsɪləkɒn/ (SIL-ə-kahn)
Номи дигар	silicon
Намуди зоҳирӣ	булӯрӣ
Вазни атомии муқаррарӣ Ar, std(Si)	[7001280840000000000♠28.084, 7001280860000000000♠28.086] conventional: 7001280850000000000♠28.085
Силитсий дар ҷадвали даврӣ
ҳидроген ҳелий литий бериллий бор (элемент) карбон натрий оксиген фтор неон натрий магний алюминий силитсий фосфор сулфур хлор аргон калий калсий скандий титан (элемент) ванадий хром манган оҳан кобалт никел мис руҳ галлий германий арсен селен бром криптон рубидий стронсий иттрий сирконий ниобий молибден технетсий рутений родий палладий нуқра кадмий индий қалъагӣ сурма теллур йод ксенон сезий барий лантан серий празеодим неодим прометий самарий европий гадолиний тербий диспрозий ҳолмий эрбий тулий иттербий лютесий ҳафний тантал волфрам рений осмий иридий платина тилло симоб таллий сурб висмут полоний астат радон франcий радий актиний торий протактиний уран (элемент) нептуний плутоний америcий кюрий берклий калифорний эйнштейний фермий менделевий нобелий лоуренсий резерфордий дубний сиборгий борий ҳассий мейтнерий дармштадтий рентгений коперниcий ниҳоний флеровий московиум ливерморий теннесин оганессон C ↑ Si ↓ Ge алюминий ← силитсий → фосфор
Рақами атомӣ (Z)	14
Гурӯҳ	гурӯҳи 14 (гурӯҳи карбон)
Давр	даври 3
Блок	p-блок
Категорияи элемент	Нимметалл
Конфигуратсияи электрон	[Ne] 3s2 3p2
Электронҳо аз рӯӣ ҷилд	2, 8, 4
Хосиятҳои физикӣ
Фаза дар ҲФМ	сахт
Нуқтаи гудозиш	1687 K ​(1414 °C, ​2577 °F)
Ҳарорати ҷӯшиш	3538 K ​(3265 °C, ​5909 °F)
Зичӣ (наздик ба ҳ.х.)	2.3290 гр/см3
ҳангоми моеъ будан (дар н.г.)	2.57 гр/см3
Ҳарорати гудозиши хос	50.21 кҶ/мол
Ҳарорати буғшавии хос	383 кҶ/мол
Гармигунҷоиши молярӣ	19.789 Ҷ/(мол·К)
Буғи сершуда P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1908 2102 2339 2636 3021 3537
Хосиятҳои атомӣ
Дараҷаҳои оксидшавӣ	−4, −3, −2, −1, +1,[1] +2, +3, +4 (an amphoteric oxide)
Электроманфиият	Ҷадвали Полинг: 1.90
Қувваҳои иондоршавӣ	1-ум: 786.5 кҶ/мол 2-юм: 1577.1 кҶ/мол 3-юм: 3231.6 кҶ/мол (бештар)
Радиуси атом	эмпирикӣ: 111 пм
Радиуси ковалентӣ	111 пм
Радиуси Ван дер Ваалс	210 пм
Color lines in a spectral range Хатҳои спектрии Силисий
Дигар хосиятҳо
Сохтори булӯрӣ	​face-centered diamond-cubic
Суръати овоз thin rod	8433 м/с (дар 20 °C)
Васеъшавии ҳароратӣ	2.6 µm/(m·K) (дар 25 °C)
Гармигузаронандагӣ	149 W/(m·K)
Муқобилияти нисбӣ	2.3×103 Ω·m (дар 20 °C)[2]
Минатақаи мамнӯъ	1.12 eV (дар 300 K)
Тартибории магнитӣ	диамагнетик[3]
Таъсирпазирии магнитӣ	−3.9·10−6 см3/мол (298 K)[4]
Модули Юнг	130–188 ГПа[5]
Модули ғеҷонидан	51–80 ГПа[5]
Модули чандирии ҳаҷмдор	97.6 ГПа[5]
Коэффисиенти Пуассон	0.064–0.28[5]
Сахтии Моос	6.5
Рақами CAS	7440-21-3
Таърих
Номгузорӣ	after Latin 'silex' or 'silicis', meaning flint
Пешгӯикунанда	Антуан Лавуазйе (1787)
Кашф ва ҷудогузории аввалин	Jöns Jacob Berzelius[6][7] (1823)Хатои ибора: Аломати нуқтагузории шинохтанашуда "ё"
Номгузорӣ аз тарафи	Thomas Thomson (1817)
Изотопҳои асосии силитсий
Изо­топ Мавҷу­дият Давраи ним­таҷзия (t1/2) Тарзи таҷзия Маҳ­сул 28Si 92.2% собит 29Si 4.7% собит 30Si 3.1% собит 31Si trace 2.62 h β− 31P 32Si trace 153 y β− 32P
дидан баҳс вироиш | пайвандҳо

Дар ҷадвали даврии ҳозира замон, Силитсий дар блоки p ва дар 14-ум гурӯҳи элементҳо ҷойгир мебошад.^[9]

Хосиятҳо

Физикӣ

Атомӣ

Изотопҳо

Мавҷудият дар табиат

Таърих

Кашф

Номгузорӣ

Пайвандҳо

• Ҷадвали даврии унсурҳои кимёӣ