Вярэнаўскі раён

Вярэ́наўскі раён (афіцыйная назва — Во́ранаўскі раён) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на поўначы Гарадзенскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,4 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 24 911 чалавек^[2]. Сярэдняя шчыльнасьць — 21 чалавек на 1 км². Адміністрацыйны цэнтар — мястэчка Вярэнаў.

Вярэнаўскі раён
(Воранаўскі раён)
Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Беларусь
Статус	раён Беларусі
Уваходзіць у	Гарадзенская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар	Вярэнаў
Дата ўтварэньня	15 студзеня 1940
Кіраўнік	Дзмітрый Захарчук[d][1]
Насельніцтва (2018)	24 911[2]
Шчыльнасьць	17,6 чал./км²
Плошча	1418,39[3] км²
Вышыня па-над узр. м.  · найвышэйшы пункт  · сярэдняя вышыня	215 м  177 м[4]
Месцазнаходжаньне Вярэнаўскага раёну
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	UTC +3
Тэлефонны код	+375-15-94
Паштовыя індэксы	231 3хх
Код аўтам. нумароў	4
Афіцыйны сайт
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Геаграфічнае становішча

Вярэнаўскі раён мяжуе зь Івейскім, Лідзкім і Шчучынскім раёнамі Гарадзенскай вобласьці і Летувой на поўначы.

Рэльеф і карысныя выкапні

Паверхня пераважна раўнінная, разьмяшчаецца ў межах Лідзкай раўніны. Пераважаюць вышыні 160—180 м, максымальная — 215 м (каля в. Тракелі).

Карысныя выкапні: торф, цагляныя гліны, пяскова-жвіровы матэрыял.

Клімат і расьліннасьць

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -5,8 °С, ліпеня 17,4 °С. Сярэднярочная колькасьць ападкаў складае 645 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду 193 дні.

Лясы пераважаюць іглічныя і яловыя, у далінах рэчак дзялянкі з насаджэньнямі бярозы і алешыны. Лясы займаюць 26% тэрыторыі раёну.

Гідраграфія

Тэрыторыя раёну зь яго рэкамі належыць Нёманскаму басэйну. Асноўнымі прытокамі ракі Нёман зьяўляюцца рэкі Дзітва і Жыжма.

Насельніцтва

• XXI стагодзьдзе: 2009 год — 30 477 чалавек (паводле перапісу^[5]; зь іх: мескае насельніцтва — 9005 чалавек; сельскае насельніцтва — 21 472 чалавекі); 2016 год — 26 290 чал.^[6]; 2017 год — 25 551 чал.^[7]; 2018 год — 24 911 чалавек^[2]

У 2007 року ў раёне нарадзілася 342 чалавекі (у 2006 року — 317), памерла — 565 чалавек (у 2006 року — 660). У раёне зарэгістраваныя 229 шлюбаў (у 2006 року — 202), разводаў — 38 (у 2006 року — 54).

Нацыянальны склад

У раёне пражываюць людзі 23 нацыянальнасьцяў. Зь іх^[8]:

• палякі — 80,8%;
• беларусы — 13%;
• расейцы — 3%;
• летувісы — 1,6% і іншыя

Канфэсійны склад

У Вараноўскім раёне зарэгістраваныя і дзейнічаюць 16 рэлігійных абшчынаў 3-х канфэсіяў:

• Рымска-каталіцкія абшчыны — 13;
• Праваслаўныя абшчыны — 2;
• Хрысьціяне веры Эвангельскай — 1.

Набажэнствы, рэлігійныя абрады і цырымоніі праводзяцца ў 13 касьцёлах, 1 праваслаўнай царкве, 3 капліцах і 1 малітоўным доме.

Гаспадарчая дзейнасьць

Агульная плошча сельскагаспадарчых земляў складае 86,3 тыс. га, зь іх асушаных 23,4 тыс. га. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі: мяса-малочная жывёлагадоўля, вырошчваньне льну. Пасевы збожжавых, кармавых культураў, бульбы.

Прадпрыемствы: па перапрацоўцы сельскагаспадарчай сыравіны, вытворчасьці будаўнічых матэрыялаў.

Па тэрыторыі раёну праходзіць чыгунка Вільня — Ліда; аўтамабільныя дарогі Вільня — Ліда, Вільня — Радунь — Горадня. На мяжы зь Летувай — дзяржаўныя памежныя пункты пропуску Беняконі — Салечнікі, Беняконі — Стасілы, Доцішкі — Эйшышкі.

Турыстычная інфармацыя

Захаваліся помнікі архітэктуры: касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля (пач. ХХ ст.) у в. Беняконі, сядзібна-паркавы комплекс Путкамераў (XVIII—XIX стст.) у в. Бальценікі, касьцёл Сьвятога Юр’я (пач. ХХ ст.) у в. Восава, дом-фартэцыя Нонхартаў (1611—1613) і капліца (XVII ст.) у в. Гайцюнішкі, касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (кан. ХІХ — пач. ХХ стст.) у в. Германішкі, парк пры былой сядзібе Тышкевічаў і касьцёл (1750) у в. Гародна, касьцёл Адшуканьня Сьвятога Крыжа (1789) у в. Жырмуны, касьцёл сьвятых Апосталаў Пятра й Паўла (1803—1812) ў в. Забалаць, касьцёл Найсьвяцейшага Сэрца Езуса (пач. ХХ ст.) у в. Канвелішкі, касьцёл Беззаганага Пачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (пач. ХХ ст.) і каталіцкая капліца (пач. ХХ ст.) у в. Нача, касьцёл Сьвятога Лінуса (пач. ХХ ст.) у в. Пеляса, касьцёл Маці Божай Ружанцовой (пач. ХХ ст.) у мястэчку Радунь, касьцёл Зьвеставаньня Паньны Марыі (1809) у в. Тракелі.

Асобы

• Пятро Бітэль (1912—1991) — беларускі паэт, перакладнік, краязнавец, настаўнік, сьвятар
• Ян Карловіч (1836—1903) — беларускі лінгвіст, этнограф і музыказнаўца
• Людвік Нарбут (1832—1863) — паплечнік Кастуся Каліноўскага
• Тэадор Нарбут (1784—1864) — гісторык, археоляг, вайсковец і інжынэр
• Караль Падчашынскі (1790—1860) — архітэктар
• Мацей Сулькевіч (1865—1920) — расейскі, крымскататарскі й азэрбайджанскі генэрал беларуска-татарскага паходжаньня
• Хаім Хафэц (1838—1933) — рэлігійны дзяяч габрэйскага народу
• Вандалін Шукевіч (1852—1919) — чалец-карэспандэнт Кракаўскай Акадэміі навук, археоляг, этнограф, краязнаўца і фальклярыст
• Станіслаў Юндзіл (1761—1847) — доктар філязофіі і багаслоўя, прафэсар батанікі і заалёгіі
• Кіпрыян Кандратовіч (1859—1932) — расейскі і беларускі вайсковы дзяяч, сябра Народнага Сакратарыяту БНР
• Сяргей Уладзімеравіч Абламейка (1956) — акадэмік, доктар тэхнічных навук, прафесар, рэктар БДУ (з 2008)

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

У складзе раёну гарадзкі пасёлак Радунь, 336 сельскіх населеных пунктаў і 12 сельсаветаў: Бастунскі, Беняконскі, Больціскі, Гіркаўскі, Доціскі, Жырмунскі, Забалацкі, Канвеліскі, Місявіцкі, Пагародзенскі, Пераганцаўскі, Радунскі^[9].