Osmio

O osmio é un elemento químico de número atómico 76 que se atopa no grupo 8 da táboa periódica dos elementos. O seu símbolo é Os.

Osmio
Ru     76 Os                                                                                                                                                                                                                                           Os Hs Renio ← Osmio → Iridio Táboa periódica dos elementos
[[Ficheiro:{{{espectro}}}|300px|center]]
Liñas espectrais do Osmio
Información xeral
Nome, símbolo, número	Osmio, Os, 76
Serie química	Metal de transición
Grupo, período, bloque	8, 6, d
Densidade	22610 kg/m3
Dureza	7
Aparencia	Azul agrisado
N° CAS	7440-04-2
N° EINECS	231-114-0
Propiedades atómicas
Masa atómica	190,23(3)[1] u
Raio medio	130 pm
Raio atómico (calc)	185 pm
Raio covalente	128 pm
Raio de van der Waals	pm
Configuración electrónica	[Xe]4f145d66s2
Electróns por nivel de enerxía	2, 8, 18, 32, 14, 2
Estado(s) de oxidación	8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, 0, -1, -2
Óxido	Levemente ácido
Estrutura cristalina	hexagonal
Propiedades físicas
Estado ordinario	Sólido
Punto de fusión	3306 K
Punto de ebulición	5285 K
Punto de inflamabilidade	{{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización	627,6 kJ/mol
Entalpía de fusión	31,8 kJ/mol
Presión de vapor	2,52 Pa a 3300 K
Temperatura crítica	K
Presión crítica	Pa
Volume molar	8,42·10-6 m3/mol
Velocidade do son	4940 m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling)	2,2
Calor específica	130 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica	10,9·106 S/m
Condutividade térmica	87,6 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización	840 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización	1600 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización3}}} kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización4}}} kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización5}}} kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización	{{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
iso AN Período MD Ed PD MeV 184Os 0,02% >5,6·1013 a α 1,671 180W 185Os Sintético 93,6 d ε 1,013 185Re 186Os 1,59% >2·1015 a α 2,/22 182W 187Os 1,96 estable con 111 neutróns 188Os 13,24 estable con 112 neutróns 189Os 16,15 estable con 113 neutróns 190Os 26,26 estable con 114 neutróns 191Os Sintético 15,4 d β- 0,314 191Ir 192Os 40,78% estable con 116 neutróns 193Os Sintético 30,11 d β- 1,141 193Ir 194Os Sintético 6 a β- 0,097 194Ir
Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

Trátase dun metal de transición branco agrisado, fráxil e duro. Clasifícase dentro do grupo do platino, e emprégase nalgúns aliaxes con platino e iridio. Atópase aliado en minas de platino e o seu tetraóxido, OsO₄.

Emprégase tamén en síntese orgánica (como oxidante) e no proceso de coloración de tecidos (para a súa fixación), para a súa observación mediante microscopia electrónica, e noutras técnicas biomédicas. As aliaxes de osmio empréganse en contactos eléctricos, puntas de bolígrafos e outras aplicacións nas que é necesaria unha gran dureza e durabilidade.

Características principais

Características físicas

O osmio ten un ton gris azulado e é o elemento estábel máis denso: ten aproximadamente o dobre de densidade que o chumbo e é lixeiramente máis denso que o iridio.^[2]

Características químicas

O osmio forma compostos con estados de oxidación que varían de −2 a +8, dos que os máis comúns son +2, +3, +4 e +8. O estado de oxidación +8 salienta porque, por non ser do +9 do iridio^[3], é o estado de oxidación máis alto que alcanza calquera outro elemento, alcanzado só polo xenon,^[4] rutenio,^[5] hassio^[6] e iridio.

O composto máis común que presenta o estado de oxidación +8 é o tetróxido de osmio. Este composto tóxico fórmase cando o osmio en po exponse ao ar. É un sólido cristalino moi volátil, solúbel na auga, de cor amarela pálida e cun forte cheiro.

Aplicacións

Só dous compostos de osmio teñen aplicacións importantes: tetróxido de osmio para a coloración de tecidos en microscopia electrónica e para a oxidación de alquenos na síntese orgánica e os osmatos non volátiles para reaccións de oxidación orgánica.^[7]