Гліняны Вялес

«Гліня́ны Вя́лес» — штогадовая літаратурная прэмія, заснаваная ў 1993 годзе сябрамі Таварыства вольных літаратараў. Старшыня арганізацыйнага камітэту Алесь Аркуш. Прысуджаецца за найлепшую мастацкую беларускамоўную кнігу году. Ляўрэат атрымлівае сымбалічную ўзнагароду — гліняны стод апекуна мастацтва.

Гліняны Вялес
Апісаньне	За найлепшую беларускую мастацкую кнігу году
Арганізатар	Таварыства вольных літаратараў
Краіна	Беларусь
Узнагарода	Гліняны стод апекуна мастацтва
Першае прысуджэньне	1993
Афіцыйны сайт	alesarkush.livejournal.com

Гісторыя

У 1993 годзе маладыя й апантаныя літаратары сабраліся й заснавалі «Таварыства вольных літаратараў». На устаноўчым сходзе зьявіліся думкі пра свой друкаваны орган — заснавалі часопіс «Калосьсе», выдавецкую ўстанову «Полацкая ляда»^[1].

	Сярод тых прапаноў, якія прагучалі на нашым устаноўчым сходзе, была прапанова заснаваць сваю літаратурную прэмію. І яна была заснаваная. Я асабіста доўга разважаў, як бы яе назваць. Так як ТВЛ паўставала на глебе нонканфармізму, мы не маглі прызнаваць розныя “татэмныя знакі” канфармізму. Мы шукалі вобраз, які б адпавядаў нам. Нам не пасавала ні залатая, ні срэбная, ні крыштальная ўзнагарода… Падумалася: а калі гліняная. Бог стварыў чалавека з гліны, да таго ж гэта ўлюблёны матэрыял народных майстроў…
—Алесь Аркуш, Інтэрвію выданьню «ARCHE»// «ARCHE», 24 красавіка 2009

Літаратарам хацелася працягнуць нацыянальныя беларускія традыцыі, знайсьці сымбаль, які б адпавядаў крыўскай зямлі, працягваў ідэі Ластоўскага. Алесь Аркуш прагартаў шмат энцыкляпэдый, даведнікаў і ў адным зь іх натрапіў на артыкул пра Вялеса: «У яго шырокае поле дзейнасьці: пачынаючы ад падземнага сьвету й заканчваючы жывёлагадоўляй, але акрамя таго ён апекаваўся людзьмі культуры. У жывёлагадоўлі пастухі спрадвеку гралі на жалейках, дудах. І гэта нам вельмі пасавала.» — распавядаў Алесь Аркуш.

Вось так і нарадзіўся сымбаль таленавітай беларускай літаратуры «Гліняны Вялес».

Ляўрэаты прэміі

Год	Аўтар	Назва	Жанр
1993	Ігар Бабкоў	«Solus Rex»	зборнік паэзіі
1994	Людміла Сільнова	«Рысасловы»	зборнік малюнкаў-вершаў
1995	Алесь Разанаў	«Паляваньне ў райскай даліне»	кніга вершаў
1996	Славамір Адамовіч	«Каханьне пад акупацыяй»	зборнік
1997	Лявон Вашко	«Паэты-цары»	зборнік апавяданьняў
1998	Уладзімер Арлоў	«Божая кароўка зь Пятай авэню»	зборнік эсэ
1999	Мікола Папека	«Чарнавікі…»	паэтычны зборнік
2000	Сяргей Астравец	«Цэнзарскія нажніцы»	зборнік прозы
2001	Віктар Сьлінко	«Штольні вясны»	зборнік паэзіі
2002	Альгерд Бахарэвіч	«Практычны дапаможнік па руйнаваньні гарадоў»	зборнік прозы
2003	Пятро Васючэнка	«Жылі-былі паны Кульбіцкі ды Заблоцкі»	зборнік казак
2004	Алена Брава	«Камэнданцкі час для ластавак»	зборнік прозы
2005	Сяргей Дубавец	«Вострая Брама»	зборнік эсэ
2006	Валянцін Акудовіч	«Код адсутнасьці»	кніга прозы
2007	Алег Мінкін	«Пэнаты»[2]	зборнік вершаў
2008	Барыс Пятровіч	«Жыць не страшна»[3]	зборнік прозы
2009	Віктар Казько	«Бунт незапатрабаванага праху»[4]	кніга прозы
2010	Уладзімер Някляеў	«Кон. Вершы двух стагоддзяў»[5]	кніга вершаў
2011	Аляксандр Лукашук	«Сьлед матылька. Освальд у Менску»[6]	зборнік эсэ і мініяцюр
2012	Сяргей Рублеўскі	«Паспець надыхацца»[7]	зборнік эсэ і мініяцюр
2013	Эдуард Акулін	«Святая ноч»[8]	кніга паэзіі
2014	Андрэй Федарэнка	«Ціша»[9]	кніга прозы
2015	Франц Сіўко	«Плебейскія гульні»[10]	кніга прозы

Шорт-лісты

2001

• Віктар Жыбуль «Прыкры крык» (паэзія)
• Алесь Пашкевіч «Пляц волі» (проза)
• Франц Сіўко «Удог» (проза)
• Міхась Скобла «Нашэсьце поўні» (паэзія)
• Віктар Сьлінко «Штольні вясны» (паэзія)

2002

• Зьміцер Бартосік «Чорны пісталет» (проза), сэрыя «Vostraja Brama», выдавецтва “Наша Ніва”, Вільня — Менск
• Альгерд Бахарэвіч «Практычны дапаможнік па руйнаваньні гарадоў» (проза), сэрыя «Schmerzwerk», выдавец Ігар Логвінаў, Менск
• Леанід Дранько-Майсюк «Паэтаграфічны раман» (паэзія-проза), Беларускае Таварыства “Кніга”, Менск
• Людміла Рублеўская «Старасвецкія міфы горада Б’» (проза), "Бібліятэчка часопіса «Куфэрак Віленшчыны», Маладэчна
• Ільля Сін «Нуль»(проза), сэрыя “Schmerzwerk”, выдавец Ігар Логвінаў, Менск

2005

• Сяргей Дубавец «Вострая Брама» (эсэістыка)
• Югася Каляда «Галоўная памылка Афанасія» (проза)
• Натальля Кучмель «Імгненні» (паэзія)
• Вінцэсь Мудроў «Ператвораныя ў попел» (эсэістыка)
• Алесь Наварыч «Літоўскі воўк» (проза)

2006

• Міхась Андрасюк «Белы конь»^[11]
• Сяргей Балахонаў «Імя грушы»
• Зьміцер Вішнёў «Фараон у заапарку»
• Андрэй Хадановіч «100 лі100ў на tut.by»

2007

• «Янкі, альбо Астатні наезд на Літве» Ўладзіслава Ахроменкі ды Максіма Клімковіча
• «Рыбін горад» Наталкі Бабінай
• «Фрашкі да пляшкі» Севярына Квяткоўскага
• «Пэнаты» Алега Мінкіна
• «Лісты зь лесу» Паўла Севярынца^[12].

2008

• Галіна Дубянецкая з паэтычным зборнікам «Анадыямэна»
• Андрэй Хадановіч з кнігай «Бэрлібры»
• Аляксей Талстоў з раманам «Бег»
• Юры Станкевіч са зборнікам прозы «Мільярд удараў».

2009

• Уладзімер Някляеў кніга «Цэнтр Еўропы»
• Андрэй Федарэнка «Нічые»
• Міхась Скобла «Акно для матылькоў»
• Уладзіслаў Ахроменка і Максім Клімковіч «Праўдзівая гісторыя Кацапа, Хахла і Бульбаша»^[13].

2010

• Міхась Андрасюк. «Вуліца Добрай Надзеі» («Медысонт»)
• Леанід Галубовіч. «Сыс і кулуары: літаратурна-крытычныя эсэ» («Літаратура і мастацтва»)
• Уладзімер Някляеў. «Кон: вершы двух стагоддзяў» («Лімарыус»)
• Юры Станкевіч. «П’яўка» («Галіяфы»)
• Андрэй Хадановіч. «Несымэтрычныя сны». Выдавец Ігар Логвінаў^[14]

2011

• Уладзіслаў Ахроменка. «Тэорыя змовы: кінараман-фарс» («Логвінаў»)
• Лявон Вольскі. «Міларусь». («Медысонт»)
• Сяргей Календа. «Іржавы пакой з белымі шпалерамі»
• Аляксандр Лукашук. «След матылька. Освальд у Мінску» («Радыё Свабодная Еўропа / Радыё Свабода»)
• Ян Максімюк. «Словы ў голым полі» («Логвінаў»)^[15]

2012

• Эдуард Акулін. «Малітва воч»
• Леанід Галубовіч. «З гэтага свету»
• Юрка Станкевіч. «Шал»
• Андрэй Федарэнка. «Ланцуг»
• Сяргей Рублеўскі. «Паспець надыхацца» ^[16]

2014

• Тацьцяна Барысік «Жанчына і леапард»
• Аляксандра І. Бацкель «Маёнтак Рыбы»
• Віктар Марціновіч «Мова»
• Тацьцяна Нядбай «Сырэны сьпяваюць джаз»
• Аляксеq Палачанскі «Цьвік»
• Сяржук Сыс «Павук»
• Андрэй Федарэнка «Ціша»^[17]

Дадатковыя зьвесткі

• Удзел у конкурсе можа ажыцьцяўляцца толькі пасьля падачы кнігі арганізацыйнаму камітэту
• Лёс прэміі вырашае журы з 12 нэўтральных экспэртаў
• З 1998 году ўручэньне прэміі адбываецца ў Полацкім музэі беларускага кнігадрукаваньня
• Стаць ляўрэатам прэміі можна толькі аднойчы ў жыцьці^[1]
• Па традыцыі падчас атрыманьня прэміі ляўрэат абавязкова павінен выступіць зь інаўгурацыйнаю прамоваю^[18]