Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքական, ֆուտբոլի ազգային հավաքական, որը ներկայացնում է Հայաստանը ֆուտբոլի միջազգային մրցաշարերում և առանձին հանդիպումներում։ Խորհրդային Միության անկումից հետո հավաքականը իր առաջին միջազգային խաղն անցկացրել է Մոլդովայի դեմ՝ 1992 թվականի հոկտեմբերի 12-ին։
Remove ads
Պատմություն
Հայաստանի անկախացումից հետո՝ 1992 թվականի հունվարի 18-ին, հիմնադրվել է Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան, որը նույն թվականին կապ է հաստատել ՖԻՖԱ-ի, իսկ 1993 թվականին՝ ՈՒԵՖԱ-ի հետ[3]։ Հայաստանի ազգային հավաքականի պատմությունն սկսվում է 1992 թվականի հոկտեմբերի 14-ին, երբ Հայաստանը խաղում է Մոլդովայի հավաքականի դեմ։ Հանդիպման ընթացքում ոչ մի գոլ չի արձնագրվում, և խաղն ավարտվում է ոչ-ոքի։ 1996 թվականին Հայաստանի հավաքականը դառնում է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնությունների որակավորման փուլերի մասնակից[4]։ 1994 թվականից սկսած Հայաստանը մասնակցել է ՈՒԵՖԱ Եվրոպայի Լիգայի ու ՖԻՖԱ Աշխարհի առաջնության բոլոր որակավորման փուլերին[5]։
Հայաստանի ազգային հավաքականի առաջին գլխավոր մարզիչն է եղել Խորհրդային Հայաստանի ֆուտբոլի աստղ Էդուարդ Մարգարովը։ ՈՒԵՖԱ-ի հոբելյանական մրցանակի դափնեկիր և նախկին ֆուտբոլիստ Խորեն Հովհաննիսյանը նույնպես եղել է Հայաստանի հավաքականի մարզիչ։ Սկզբնական շրջանում հավաքականի մարզիչներից շատերն այդ պաշտոնում մնում էին երկու տարուց ոչ ավելի։ 2006 թվականին Հայաստանի հավաքականի մարզիչ է դառնում շոտլանդացի Իան Պորտերֆիլդը, ում շնորհիվ թիմը հասնում է իր առաջին հաջողություններին։ Հայաստանի հավաքականն անցկացնում է հաղթական խաղեր Ղազախստանի (2:1) և Լեհաստանի (1:0) հավաքականների դեմ, իսկ Պորտուգալիայի հավաքականի դեմ խաղը, որին մասնակցում էր նաև Կրիշտիանու Ռոնալդուն, ավարտվոմ է 1:1 հաշվով։
Սակայն 62-ամյա Պորտերֆիլդը մահանում է քաղցկեղից՝ կիսատ թողնելով գործը։ Պորտերֆիլդից հետո հավաքականի մարզչի պաշտոնակատար է դառնում նրա օգնականը՝ Վարդան Մինասյանը, ով շատ բան էր սովորել Պորտերֆիլդից ու Սամվել Դարբինյանից[6]։ 2009 թվականի փետրվարի 10-ին Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի նախագահ Ռուբեն Հայրապետյանի հրամանով Վարդան Մինասյանը նշանակվում է հավաքականի մարզիչ[7][8][9]։ ՈՒԵՖԱ Եվրո 2012 ընտրական փուլի ընթացքում Մինասյանի գլխավորությամբ Հայաստանի հավաքականը B խմբում հանդիպում է Ռուսաստանի, Սլովակիայի, Իռլանդիայի, Մակեդոնիայի ու Անդորրայի հավաքականների դեմ։ Հայաստանի հավաքականը երկու հանդիպումներում էլ հաղթում է Սլովակիայի (4:0 և 3:1) ու Անդորրայի (4:0 և 3:0) հավաքականներին։ Մակեդոնիայի հավաքականի հետ խաղերն ավարտվում են 2:2 և 4:1, իսկ Ռուսաստանի հետ հանդիպումը՝ 0:0 հաշվով։ B խմբում ամենաշատ գոլերը խփել էր Հայաստանի հավաքականը (22 գոլ), իսկ Հենրիխ Մխիթարյանը փխել էր 6 գոլ՝ դառնալով B խմբի՝ ամենաշատ գոլ խփած ֆուտբոլիստը[10][11]։
ՈւԵՖԱ-ի Եվրո-2012-ի անհավատալի խաղարկությունից հետո 2014-ի Աշխարհի Առաջնության և Եվրո-2016-ի ընտրական մրցաշարերը հաջող չէին, իսկ 2014 -ի Աշխարհի Առաջնության մրցաշարում հայկական հավաքականը կանգնած էր վերջին հորիզոնականում՝ առանց որևէ հաղթանակի։ Հայաստանը փրկվեց 2018-ի Աշխարհի Առաջնության որակավորման փուլում, երբ հայերը կարողացան տնային խաղում ցնցող 3-2 հաշվով հաղթանակ տոնել Չեռնոգորիայի նկատմամբ, ինչը նպաստեց, որ Չեռնոգորիան չկարողացավ նվաճել 2018-ի Աշխարհի Առաջնության ուղեգիր։ Այս հիասթափություններից հետո Վարդան Մինասյանը վերադարձավ գլխավորելու Հայաստանը ՈւԵՖԱ-ի 2018-19 մրցաշրջանի ՈՒԵՖԱ-ի Ազգերի լիգայի D մրցաշարում, բայց ավարտեց Մակեդոնիայից ցածր դեղում, այդ թվում `Ջիբրալթարից կրեց 0։ 1 հաշվով տնային պարտություն։ Այս նվաստացման պատճառով Մինասյանը պաշտոնանկ արվեց, իսկ Արմեն Գյուլբուդաղյանցը նշանակվեց նոր մարզիչ։ Հայերը մասնակցեցին ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020-ի ընտրական փուլին՝ Իտալիայի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Եվրոպայի նախկին չեմպիոն Հունաստանի, Ֆինլանդիայի և Լիխտենշտեյնի հետ միասին։ Հայաստանը սեփական հարկի տակ պարտվեց Բոսնիային 1–2 հաշվով և Ֆինլանդիային 0–2 հաշվով, և ենթադրվում էր, որ հավաքականը շատ շուտ դուրս կգա մրցաշարից։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանն իր վերածնունդը սկսեց այս կորուստներից հետո, սեփական հարկի տակ 3։ 0 հաշվով հաղթելով Լիխտենշտեյնին, մինչ այդ կարողանալով արտագնա խաղում ցնցող 3-2 հաշվով հաղթանակ տոնել ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո-2004-ի նախկին չեմպիոն Հունաստանի նկատմամբ։ Հայաստանն աննշան հետընթաց ունեցավ Իտալիայի հավաքականից 1։ 3 հաշվով պարտվելուց հետո, սակայն որակավորման մեկ այլ փուլում 4-2 հաշվով համոզիչ հաղթանակ տարավ Բոսնիայի և Հերցեգովինայի նկատմամբ։ Ցավոք, Հայաստանը անհաջողություններ ունեցավ, երբ իրենց խաղերում նրանք դիմակայեցին Հունաստանին, Ֆինլանդիային և Իտալիային, երկու խաղում էլ Հայաստանը պարտվեց և, ի վերջո, զբաղեցնելով 5-րդ տեղը իրենց խմբում, չկարողացավ նվաճել ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020 ուղեգիր։
2020–21 ՈՒԵՖԱ-ի Ազգերի լիգայի C խմբում Հայաստանի հավաքականը չէր դիտվում որպես ֆավորիտ՝ Հյուսիսային Մակեդոնիայի, Վրաստանի և Էստոնիայի հետ միասին։ Հավաքականը սկսեց մրցաշարը 1-2 հաշվով Հյուսիսային Մակեդոնիայի հետ արտագնա խաղում պարտությամբ, բայց Էստոնիայի ընտրանու հետ խաղում կարողանում է խրախուսական 2։ 0 հաշվով հաղթանակ կորզել։ Հոկտեմբերին Հայաստանը ստիպված էր անցկացնել իրենց նշանակված «տնային խաղը» Լեհաստանում՝ Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի պատճառով, և խաղաց Վրաստանի հետ ոչ ոքի 2-2 և Էստոնիայի հետ ոչ ոքի 1–1 տպավորություն թողնելով, որ հավաքականը կխուսափի բարձրացում ստանալու հնարավորությունից։ Սակայն նույն տարվա նոյեմբերին, առանց հավաքականի ավագ Հենրիխ Մխիթարյանի, Հայաստանը կարողացավ Թբիլիսիում 2-1 հաշվով հաղթանակ տանել Վրաստանի նկատմամբ, մինչ այդ Կիպրոսում 1-0 հաշվով հաղթանակ տանելով Հյուսիսային Մակեդոնիայի նկատմամբ, որը արդեն որակավորվել էր ՈՒԵՖԱ-ի Եվրո -2020-ին։ Այս հաղթանակները ոչ միայն ապահովեցին Հայաստանի բարձրացումը ՈւԵՖԱ-ի Ազգերի Բ լիգա 2022–23, այլ նաև նշանակում է, որ Հայաստանը կարող է լինել Կովկասի առաջին երկիրը, որը կստանա 2022 ՖԻՖԱ-ի Աշխարհի գավաթի փլեյ-օֆֆի ուղեգիր։
Remove ads
Մարզադաշտեր

«Հրազդան» մարզադաշտը կառուցվել է Գալուստ Գյուլբենկյանի ֆինանսական աջակցությամբ 1970-1971 թվականներին՝ 11 ամսվա ընթացքում։ Գտնվում է Հրազդան գետի ափին, որի անունով էլ կոչվել է։ Բացման արարողությունը տեղի է ունեցել 1971 թվականի մայիսի 19-ին[12]։ Խորհրդային տարիներին եղել է ԽՍՀՄ ամենամեծ մարզադաշտերից մեկը և քիչ թվով երկհարկանի մարզադաշտերից մեկը։ 1978 թվականին ԽՍՀՄ հավաքականն այս մարզադաշտում անցկացրել է երկու խաղ. դրանցից մեկն ապրիլին անցկացված ընկերական խաղն է Ֆինլանդիայի հավաքականի դեմ (10:2 հօգուտ ԽՍՀՄ), իսկ կես տարի անց Եվրոպայի առաջնության նախընտրական փուլի շրջանակներում ԽՍՀՄ հավաքականը խաղացել է Հունաստանի դեմ (2:0 հօգուտ ԽՍՀՄ հավաքականի)։ Ֆինլանդիայի հավաքականի դեմ խաղին ներկա է եղել 12 000, իսկ Հունաստանի հավաքականի դեմ խաղին՝ 40 հազար հանդիսական։
Remove ads
Մարզիչներ
2025 թվականի Փետրվարի 23-ի դրությամբ
Խ = Խաղեր; Հ = Հաղթանակներ; Ո = Ոչ-ոքիներ; Պ = Պարտություններ; ԽԳ = Խփած գնդակներ; ԲԳ = Բաց թողած գնդակներ
1. Գլխավոր մարզչի պաշտոնակատար
Remove ads
Հավաքականի կազմ
2025թ․ - ի Հունիսի 11- ի դրությամբ
- Գլխավոր մարզիչ՝ Ջոն Նիկոլաս Վան՛ տ Սխիպ
Ներկա կազմ
Remove ads
Հավաքականը ՖԻՖԱ-ի դասակարգման աղյուսակում
Remove ads
Վերջին խաղեր
Remove ads
Հայաստանը այլ ազգային հավաքականների դեմ

Remove ads
Միջազգային պաշտոնական հանդիպումների վիճակագրություն
Եվրոպայի առաջնություն
Վիճակագրություն
Հունիսի 11 2025թ․ դրությամբ
Թավ տառերով նշված են այն ֆուտբոլիստները, որոնք դեռևս հանդես են գալիս հավաքականում
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads