Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Molibden

42. pierwiastek chemiczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Molibden
Remove ads

Molibden (Mo, łac. molybdenum) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych. Nazwa pochodzi od greckiego μόλυβδος molybdos ‘ołów’, dosłownie oznaczając „podobny do ołowiu”.

Szybkie fakty Nazwa, symbol, l.a., Grupa, okres, blok ...
Remove ads

Właściwości

Thumb
Płytki molibdenu

Czysty molibden jest srebrzystobiały, bardzo twardy i ma jedną z najwyższych temperatur topnienia spośród pierwiastków[4][5]. W małych ilościach nadaje stali odporność chemiczną i twardość, zmniejszając przy tym jej kruchość[6].

Podobnie jak inne chromowce jest mało aktywny chemicznie. W temperaturze pokojowej jest odporny na warunki atmosferyczne, po podgrzaniu reaguje z wieloma niemetalami[7]. Na zimno reaguje z fluorem i niektórymi kwasami, np. ze stężonym kwasem siarkowym, wodą królewską[6] i rozcieńczonym kwasem azotowym[8], natomiast w stężonym kwasie azotowym ulega pasywacji[6]. W związkach występuje na stopniach utlenienia od −IV do VI, z wyjątkiem −III[7], przy czym związki MoVI
są najtrwalsze[5]. Z tlenem tworzy fioletowy MoO
2
, biały MoO
3
i kilka tlenków, w których jego formalny stopień utlenienia przyjmuje wartości pośrednie między V a VI, np. Mo
4
O
11
i Mo
9
O
26
[7]. MoO
3
jest bezwodnikiem kwasu molibdenowego H
2
MoO
4
i szeregu kwasów polimolibdenowych, tworzących sole – molibdeniany[6].

Remove ads

Zastosowanie

Podsumowanie
Perspektywa

Ponad 2/3 produkcji molibdenu jest używane jako dodatek w stopach (w połączeniu z chromem stanowi materiał lekki i bardzo mocny). Zużycie molibdenu wzrosło w czasie II wojny światowej, z powodu niedostatku wolframu. Molibdenu używa się w stalach wysokoodpornych i wysokotemperaturowych. Niektóre stopy (np. stopy marki Hastelloy[potrzebny przypis]) są szczególnie odporne na wysoką temperaturę i korozję[9].

Molibden jest też używany w przemyśle lotniczym, zbrojeniowym, a także do produkcji elementów lamp żarowych, jako wspornik wolframowego żarnika. Kompleksy molibdenu są stosowane jako katalizator w przemyśle naftowym, szczególnie przy usuwaniu siarki z produktów naftowych.

Izotop molibdenu 99 znajduje zastosowanie w przemyśle nuklearnym.[potrzebny przypis]

Wiele kompleksów molibdenu jest stosowane jako barwniki o różnych odcieniach koloru pomarańczowego, używane do produkcji farb, tuszów, tworzyw sztucznych i produktów gumowych.

Szersze zastosowanie znalazły m.in. tlenek Mo
5
O
14
(błękit molibdenowy), wykorzystywany jako barwnik w przemyśle włókienniczym, MoO
3
katalizator[10][11][12], disiarczek molibdenu (MoS
2
) do produkcji smarów i heptamolibdenian amonu ((NH
4
)
6
Mo
7
O
24
) stosowany w chemii analitycznej do strącania fosforanów[6].Ponadto wykorzystuje się go do produkcji powłok, baterii[13], specjalnych luster[14] i ogniw słonecznych[15].

Rudy molibdenu stosuje się do produkcji węglików spiekanych.[potrzebny przypis]

Remove ads

Występowanie

W skorupie ziemskiej molibden występuje w ilości 1,5 ppm. Podstawowym źródłem tego pierwiastka jest molibdenit (MoS
2
), w mniejszym stopniu wulfenit (PbMoO
4
) i powellit (CaMoO
4
).

Molibden jest mikroelementem, odgrywa ważną rolę w metabolizmie roślin; również w enzymach[8].

Światowe wydobycie

Thumb
Wydobycie molibdenu na świecie w 2005 roku

W światowym wydobyciu rud molibdenu w przeliczeniu na czysty składnik, wynoszącym w 2002 roku ok. 135 tys. ton przodowały: Chiny (39 tys. ton), USA (32 tys. ton) i Chile (30 tys. ton). Pozostałe kraje w których wydobywa się molibden to: Kanada, Meksyk, Peru, Rosja, Iran, Mongolia, Namibia, Demokratyczna Republika Konga, Maroko, Algieria, Australia, Austria, Słowenia, Rumunia, Niemcy, Turcja, Norwegia.

Występowanie w organizmie

Molibden wchodzi w skład niektórych metaloflawoproteinoksydazy ksantynowej uczestniczącej w metabolizmie puryn oraz (obok żelaza) dehydrogenazy aldehydowej[16], katalizującej m.in. utlenianie aldehydu octowego do kwasu octowego[17].

Historia

Ζwiązki molibdenu do końca XVIII wieku były mylone ze związkami innych pierwiastków, przede wszystkim węgla i ołowiu. W 1778 roku Carlowi Wilhelmowi Scheele udało się oddzielić molibden od grafitu i ołowiu oraz otrzymać tlenek z molibdenitu. W 1781 roku Peter Jacob Hjelm wyodrębnił metal, redukując jego tlenek węglem. Molibden nie znalazł zastosowania poza laboratoriami do końca XIX wieku, gdy właściwości jego stopów zostały dostrzeżone przez Francuzów.

Remove ads

Uwagi

  1. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność. Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.

Przypisy

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads