Sílíkọ́nù

Sílíkọ́nù, tí èdè ìperí rẹ̀ ń jẹ́ tetravalent metalloid, ni ó jẹ́ kẹ́míkà tí ó bí àmì Si tí atomic number rẹ̀ jẹ́ mẹ́rìnlá. Sílíkọ́nù kìí sábà á gbéra tó àwọn èròjà inú rẹ̀ bíi analog carbon. Wọ́n ṣàwárí sílíkọ́nù fún ìgbà àkọ́kọ́ ní ọdún 1823, wọ́n sì fun ní orúkọ rẹ̀ Sílíkọ́nù ní ọdún 1808 láti ara (flang Látìnì: silicis, flints), àti -ium , ọ̀rọ̀ tí gbẹ̀yìn yí ninú orúkọ rẹ̀ ni ó ń túmọ̀ wípé ẹ̀yà irin ni. Lẹ́yìn èyí, wọ́n fun ní orúkọ Gẹ̀ẹ́sì rẹ̀ ní ọdún 1817. Sílíkọ́nù yí ni ó ṣìkẹ́jọ nínú àwọn ohun àmúṣọrọ̀ àlùmọ́nì jùlọ lágbàáyé, amọ́ kò wọ́pọ̀ láti rí. Àwọn ayè tí a ti lè ṣe alábala-pàdé rẹ̀ ni àwọn bíi: eruku, iyẹ̀pẹ̀ ,planetoid àti inú àwọn ìgbàjà ahòho sánmọ̀ (planets). Ó ma ń wà gẹ́gẹ́ bí silixon dioxide tàbí silicates, nígbà tí ó jẹ́ wípé ìdá àádọ́rùn orí ilẹ̀ àgbáyé ni ó ní èròjà silicates minerals tí ó sì mú kí sílíkọ́nù ó ya mùrá ní orí-ilẹ̀ ayé lẹ́yìn afẹ́fẹ́ oxygen.^[8]

Sílíkọ́nù, ₁₄Si

Sílíkọ́nù
Pípè	/ˈsɪlᵻkən/ (SIL-ə-kən) /ˈsɪləkɒn/ (SIL-ə-kahn)
Ìhànsójú	crystalline, reflective with bluish-tinged faces
Ìwúwo átọ̀mù Ar, std(Si)	[28.084, 28.086] conventional: 28.085
Sílíkọ́nù ní orí tábìlì àyè
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson C ↑ Si ↓ Ge aluminium ← sílíkọ́nù → phosphorus
Nọ́mbà átọ̀mù (Z)	14
Ẹgbẹ́	group 14 (carbon group)
Àyè	àyè 3
Àdìpọ̀	Àdìpọ̀-p
Ẹ̀ka ẹ́límẹ́ntì	Metalloid
Ìtò ẹ̀lẹ́ktrọ́nù	[Ne] 3s2 3p2
Iye ẹ̀lẹ́ktrọ́nù lórí ìpele kọ̀ọ̀kan	2, 8, 4
Àwọn ohun ìní ara
Ìfarahàn at STP	solid
Ìgbà ìyọ́	1687 K ​(1414 °C, ​2577 °F)
Ígbà ìhó	3538 K ​(3265 °C, ​5909 °F)
Kíki (near r.t.)	2.3290 g/cm3
when liquid (at m.p.)	2.57 g/cm3
Heat of fusion	50.21 kJ/mol
Heat of	359 kJ/mol
Molar heat capacity	19.789 J/(mol·K)
pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1908 2102 2339 2636 3021 3537
Atomic properties
Oxidation states	−4, −3, −2, −1, 0,[1] +1,[2] +2, +3, +4 Àdàkọ:Infobox element/symbol-to-oxidation-state/comment
Electronegativity	Pauling scale: 1.90
energies	(more)
Atomic radius	empirical: 111 pm
Covalent radius	111 pm
Van der Waals radius	210 pm
Color lines in a spectral range Spectral lines of sílíkọ́nù
Other properties
Natural occurrence	primordial
Crystal structure	​
Speed of sound thin rod	8433 m/s (at 20 °C)
Thermal expansion	2.6 µm/(m·K) (at 25 °C)
Thermal conductivity	149 W/(m·K)
Electrical resistivity	103[3] Ω·m (at 20 °C)
Magnetic ordering	diamagnetic[4]
Young's modulus	130-188[5] GPa
Shear modulus	51-80[5] GPa
Bulk modulus	97.6[5] GPa
Poisson ratio	0.064 - 0.28[5]
Mohs hardness	7
CAS Number	7440-21-3
History
Prediction	Antoine Lavoisier (1787)
Discovery	Jöns Jacob Berzelius[6][7] (1824)
First isolation	Jöns Jacob Berzelius (1824)
Named by	Thomas Thomson (1831)
Main isotopes of sílíkọ́nù
Iso­tope Abun­dance Half-life (t1/2) Decay mode Pro­duct 28Si 92.23% 28Si is stable with 14 neutrons 29Si 4.67% 29Si is stable with 15 neutrons 30Si 3.1% 30Si is stable with 16 neutrons 32Si trace 153 y β− 13.020 32P
Àdàkọ:Category-inline wo ọ̀rọ̀ àtúnṣe | references

Ìlò Sílíkọ́nù

Púpọ̀ nínú àwọn tí wọ́n ń ṣe àmúlò sílíkọ́nù ni wọn kìí sábà ń yàá-sọ́tọ̀ kúrò lára àwọn èròjà ilẹ̀ tí ó ba wá ṣáájú kí wọ́n tó lòó, . Lára àwọn ohun tí wọ́n ma ń lo sílíkọ́nù fún ni pípèsè ohun ìkọ́lé bíi amọ̀, iyẹ̀fun sílíkọ́nù fún bíríkì ìkọ́lé. Wọ́n tún ma ń po èròjà sílíkọ́nù mọ́ iyẹ̀fun símẹ́ntì láti fi ṣe kọnkéré ilé. Sílíkọ́nù tún ma ń ní àwọ̀ funfun bíi ceramic. Àwọn èròjà inú sílíkọ́nù ayé òde-òní ni silicon carbide tí ó ní agbára láti di sẹ̀rámíìkì tí ó nípọn gidi.

Sílíkọ́nù ṣe pàtàkì nínú ìsesí ilẹ̀ àti ewéko, bí ó tilẹ̀ jẹ́ wípé ìwọ̀nba diẹ̀ nínú èròjà sílíkọ́nù ni àwọn ẹranko nílò. ^[9] Bákan náà ni ìgbì àti ìdì omi bí omi òkun nílò sílíkọ́nù láti lara jọ, pàá pàá jùlọ àwọ ewéko orí omi.