မကွေးတိုင်းဒေသကြီး

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး (အင်္ဂလိပ်: Magway Region သို့မဟုတ် Magwe Region၊ ယခင် အမည် - မကွေးတိုင်း)သည် ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာ နိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းရှိ အုပ်ချုပ်ရေး နယ်မြေ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းဒေသကြီး ခုနစ်ခုအနက် ဒုတိယအကြီးဆုံးဖြစ်ကာ ၄၄,၈၂၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၁၇,၃၀၆ စတုရန်းမိုင်) ကျယ်ဝန်းသည်။ မြို့တော်မှာ မကွေးမြို့ ဖြစ်သည်။ ပခုက္ကူမြို့သည် တိုင်းဒေသကြီး၏ အကြီးဆုံးနှင့် အစည်ကားဆုံးမြို့ ဖြစ်သည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ ဧရာဝတီတံတား (ပခုက္ကူ) သည် မြန်မာပြည်တွင် အရှည်ဆုံးတံတား ဖြစ်သည်။မြန်မာနိုင်ငံ၏ အဓိကဆီအိုးကြီးလည်း ဖြစ်ပါသည်။^{[ကိုးကားချက်လိုသည်]}

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး
တိုင်းဒေသကြီး
မကွေးတိုင်းဒေသကြီး နယ်နမိတ်အဝင်
အလံတော် စည်းတံဆိပ်
မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တည်နေရာ
ကိုဩဒိနိတ်: 20°15′N 94°45′E
နိုင်ငံ	မြန်မာ
တိုင်းဒေသကြီး	အလယ်ပိုင်း
မြို့တော်	မကွေးမြို့
အစိုးရ
• ​ဝန်ကြီးချုပ်	ဦးတင့်လွင်
• အစိုးရအဖွဲ့	မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့
• ဥပဒေပြုလွှတ်တော်	မကွေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်
• တရားလွှတ်တော်	မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်
ဧရိယာ
• စုစုပေါင်း	၄၄၈၂၀.၆ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၁၇၃၀၅.၃ စတုရန်းမိုင်)
ဧရိယာအဆင့်	စတုတ္ထ
လူဦးရေ (၂၀၁၄)[1]
• စုစုပေါင်း	၃,၉၁၇,၀၅၅
• အဆင့်	သတ္တမ
• သိပ်သည်းမှု	၈၇/km၂ (၂၃၀/sq mi)
Demographics
• လူမျိုးစုများ	ဗမာ၊ ချင်း၊ ရခိုင်၊ ရှမ်း၊ ကရင်
• ကိုးကွယ်မှု	ဗုဒ္ဓ ၉၈.၈% ခရစ်ယာန် ၀.၇% အစ္စလာမ် ၀.၃% ဟိန္ဒူ ၀.၁% animism ၀.၁%
အချိန်ဇုန်	မြန်မာစံတော်ချိန် (UTC+06:30)
HDI (၂၀၁၇)	၀.၅၆၀[2] အလယ်အလတ် · ဆဋ္ဌမ

တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း၊ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၈ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ် နှင့် ၂၂ ဒီဂရီ ၄၇ မိနစ်ကြား၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၄၇ မိနစ် နှင့် ၉၅ ဒီဂရီ ၅၅ မိနစ် ကြားတွင် တည်ရှိပြီး ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်တို့ဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးသည် ၁၇,၃၀၅ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းသည်။

သမိုင်းကြောင်း

မြန်မာဘုရင်များလက်ထက်က ယခုမကွေးတိုင်းဒေသကြီးကို ပုခန်းနယ်စား၊ ရေနံချောင်းနယ်စားနှင့် မင်းဘူးနယ်စားဟူ၍ နယ်စားမင်းများခန့်ထား အုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်။ ကိုလိုနီခေတ်- ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက် (၁၈၉၆) ခုနှစ်တွင် ပြည်နယ် (၂) ခုအဖြစ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ မင်းဘူးပြည်နယ်နှင့် ပခုက္ကူပြည်နယ်တို့ဖြစ်သည်။ မင်းဘူးပြည်နယ်ကို မင်းဘူးခရိုင်နှင့် သရက်ခရိုင်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး မြို့တော်မှာ ရေနံချောင်းမြို့ဖြစ်သည်။ ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို ပခုက္ကူခရိုင်နှင့် ကန်ပက်လက်ခရိုင်တို့ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားပြီး မြို့တော်မှာ ပခုက္ကူမြို့ဖြစ်သည်။

၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို မြောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်း၊ ကာရိုတောင်တန်း၊ လူရှိုင်းတောင်တန်း၊ ကချာနှင့်ဂျိန်းတိယတောင်တန်း၊ အက္ကပတ်တောင်တန်း၊ မဏိပူရတောင်တန်းတို့ဖြင့် တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်း၍ ပခုက္ကူတောင်တန်းဒေသများပြည်နယ်အဖြစ် အမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်လိုက်သည်။ ပြည်နယ်မြို့တော်မှာ ပခုက္ကူမြို့ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၆ခုနှစ်တွင် ပခုက္ကူပြည်နယ်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်အဖြစ်ပူပေါင်းရေးနှင့် ဗမာပြည်မနဲ့ပူးပေါင်းရေး တွဲရေး၊ ခွဲရေးမဲခွဲရာ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့်တွဲရန်ဘက်က မဲအသာစီးရခဲ့သော်လည်း ပခုက္ကူခရိုင်နှင့် ချင်းတောင်တန်းမှခေါင်းဆောင်များက ဗမာပြည်မနှင့်သာတွဲရန်တောင်းဆိုသဖြင့် ပခုက္ကူခရိုင်နှင့် ချင်းတောင်တန်းများကို ဗြိတိသျှဗမာပြည်၏ အစိတ်အပိုင်းများအဖြစ် ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် ပါဝင်ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။ သို့သော် လူရှိုင်းတောင်တန်းဒေသမှ ချင်းခေါင်းဆောင်များကမူ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့်သာပူးပေါင်းရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သဖြင့် နောင်အခါ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဟူ၍ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကချာ၊ ဂျိန်းတိယ၊ မဏိပူရနှင့် အက္ကပတ်အပါအဝင် ကျန်ဒေသများမှာမူ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းများသာဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို ပခုက္ကူခရိုင်၊ ဖလမ်းခရိုင်နှင့် ကန်ပက်လက်ခရိုင်တို့ဖြင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းသည်။

၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင် မင်းဘူးခရိုင်တွင်ပါဝင်သော တောင်တွင်းကြီးစီရင်စုနှင့် ရေနံချောင်းစီရင်စုတို့ကို မကွေးခရိုင်အဖြစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီး မင်းဘူးပြည်နယ်ကို ခရိုင် (၃) ခုဖြင့် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။ ဗြိတိသျှအစိုးရမှ အမိန့်ဒီဂရီထုတ်ပြန်ပြီး မကွေးတိုင်းဟု အမည်ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်သည်။ တိုင်းမြို့တော်မှာမူ ရေနံချောင်းမြို့အဖြစ်သာ ဆက်လက်တည်ရှိသည်။

လွတ်လပ်ရေးခေတ်- ၁၉၄၉ခုနှစ်တွင် ပခုက္ကူပြည်နယ်မှ ဖလမ်းခရိုင်ကိုရခိုင်တောင်တန်းဒေသမှ ပလက်ဝမြို့နှင့်တွဲဖက်၍ ချင်းဝိသေသတိုင်းအဖြစ်ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းရာ ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို ပခုက္ကူခရိုင်နှင့် ကန်ပက်လက်ခရိုင် (၂) ခုဖြင့်သာ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၂၂.၃.၁၉၄၉ တွင် မတူပီမြို့ကိုကန်ပက်လက်ခရိုင်၌ တည်ထောင်လိုက်သောအခါ ပခုက္ကူပြည်နယ်တွင် မြို့နယ် (၁၁) ခု ပါဝင်လာခဲ့သည်။

၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ချောက်မြို့ကို နောင်အခါ မန္တလေးတိုင်းတွင်ပါဝင်လာမည့် မိတ္ထီလာပြည်နယ်၊ မြင်းခြံခရိုင်၊ ညောင်ဦးစီရင်စုမှ မကွေးတိုင်း၊ မကွေးခရိုင်၊ ရေနံချောင်းစီရင်စုလက်အောက်သို့ ပြောင်းရွှေ့လိုက်သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် ကန်ပက်လက်ခရိုင်ရုံးများကို မင်းတပ်မြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့လိုက်ပြီး မင်းတပ်ခရိုင်အဖြစ် အမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်သည်။ ယင်းနှစ်တွင်ပင် သရက်ခရိုင်မှ မြေထဲမြို့ကို အောင်လံမြို့ဟု အမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်လိုက်သည်။

၁၉၇၄ခုနှစ်တွင် ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံအရ နိုင်ငံတဝန်းရှိ ခရိုင်များနှင့်စီရင်စုများအားလုံးကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သည်။မင်းတပ်မြို့၊ ကန်ပက်လက်မြို့နှင့် မတူပီမြို့တို့ကို ချင်းဝိသေသတိုင်းကို ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းသော ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။ ပခုက္ကူပြည်နယ်ကိုဖျက်သိမ်းပြီး ပခုက္ကူခရိုင်အတွင်းမှ မြို့နယ် (၈) ခုကို မကွေးတိုင်းအတွင်း ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။ ရေနံချောင်းမြို့မှ တိုင်းရုံးများကို မကွေးမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့စေသည်။ နဝတအစိုးရလက်ထက်တွင် မကွေးတိုင်းကို ပခုက္ကူခရိုင်၊ မကွေးခရိုင်၊ မင်းဘူးခရိုင်နှင့် သရက်ခရိုင်ဟူ၍ ခရိုင်(၄)ခု၊ မြို့နယ် (၂၅) ခုဖြင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ မကွေးခရိုင်ရုံးများသည် ရေနံချောင်းမြို့မှ မကွေးမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့သွားသည်။ တိုင်းမြို့တော်မှာမကွေးမြို့ဖြစ်သည်။

၁၉၉၈ခုနှစ်တွင် နအဖအစိုးရမှ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ ဆောမြို့နယ်နှင့် ထီးလင်းမြို့နယ်တို့ကို ပခုက္ကူခရိုင်မှဆွဲထုတ်၍ ဂန့်ဂေါခရိုင်အဖြစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်သောအခါ မကွေးတိုင်းတွင်ခရိုင်(၅)ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၆ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံရှိအခြားတိုင်းမြို့များကဲ့သို့ မကွေးမြို့ရှိတိုင်းရုံးများကို တိုင်းအတွင်းရှိအခြားမြို့တစ်ခုသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန်စီစဉ်ခဲ့သော်လည်း အကောင်အထည်မဖော်ဖြစ်ခဲ့ပေ။ ၂၀၁၀ခုနှစ်တွင် (၂၀၀၈)ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ မကွေးတိုင်းဟူသောအမည်ကို မကွေးတိုင်းဒေသကြီးဟူ၍ အမည်ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်လိုက်သည်။

ပထဝီဝင်အ​နေအထား

မြေမျက်နှာသွင်ပြင်

ဧရာဝတီမြစ်၏ အရှေ့ဘက်ခြမ်းဒေသများသည် မြေပြန့်များဖြစ်ပြီး အနောက်ဘက်ခြမ်းဒေသများသည် ရခိုင်ရိုးမ၏ အရှေ့ဘက် ရေဝေကြောဖြစ်သည်။ မင်းဘူးမြို့သည် လွင်ပြင်ဒေသဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီမြစ်သည် တိုင်း၏အလယ်ဗဟိုကိုဖြတ်၍ မြောက်မှတောင်သို့စီးဆင်းသည်။ ဧရာဝတီမြစ်သို့ အရှေ့ဘက်ခြမ်းမှ စီးဝင်သော ချောင်းကြီးများမှာ ပင်းချောင်း၊ ယင်းချောင်း၊ ဒေါင်းသေချောင်းတို့ဖြစ်ကြပြီး၊ အနောက်ဘက်မှ စီးဝင်ကြသော မြစ်ချောင်းများမှာ ချင်းတွင်းမြစ်၊ ဆင်ဖြူကျွန်းချောင်းခေါ် စလင်းချောင်း ၊ မုန်းချောင်း၊ မန်းချောင်း၊ ပနီချောင်း၊ မင်းတုန်းချောင်းတို့ဖြစ်ကြသည်။

ရာသီဥတု

မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်း ချိုင့်ဝှမ်းဒေသဖြစ်၍၊ မိုးအလွန်နည်းပြီး ပူပြင်းသောရာသီဥတုရှိသည်။

အုပ်ချုပ်ရေး

မြို့တော်

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၏ မြို့တော်မှာ မကွေးမြို့ဖြစ်သည်။ ပခုက္ကူမြို့၊ အောင်လံမြို့၊ ရေနံချောင်းမြို့၊ တောင်တွင်းကြီးမြို့၊ ချောက်မြို့ များမှာ အဓိကအရေးပါသောမြို့များ ဖြစ်ကြသည်။

အုပ်ချုပ်ရေး

အခြားကြည့်ရန်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့

၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ဝန်ကြီးချုပ်အမှူးပြုသော တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။ တိုင်းအစိုးရရုံးသည် မကွေးမြို့တွင်တည်ရှိသည်။၂၀၂၁ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီးတွင် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးစီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီမှ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည်။

ဥပဒေပြုရေး

အခြားကြည့်ရန်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်

၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။

တရားစီရင်ရေး

အခြားကြည့်ရန်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံး (၅)ရုံး၊ မြို့နယ်တရားရုံး (၂၅)ရုံးရှိသည်။

ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများ

ခရိုင်များ

မကွေးတိုင်း၏ ခရိုင်များ

မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် ခရိုင်(၇)ခု ရှိသည်။

1. မကွေးခရိုင်
2. ချောက်ခရိုင်
3. သရက်ခရိုင်
4. အောင်လံခရိုင်
5. မင်းဘူးခရိုင်
6. ပခုက္ကူခရိုင်
7. ဂန့်ဂေါခရိုင်

ခရိုင်ရှိမြို့နယ်

မကွေးခရိုင်	မကွေးမြို့နယ်  • တောင်တွင်းကြီးမြို့နယ် • မြို့သစ်မြို့နယ် • နတ်မောက်မြို့နယ်
ချောက်ခရိုင်	ချောက်မြို့နယ်  • ရေနံချောင်းမြို့နယ်
သရက်ခရိုင်	သရက်မြို့နယ်  • ကံမမြို့နယ် • မင်းတုန်းမြို့နယ် • မင်းလှမြို့နယ်
အောင်လံခရိုင်	အောင်လံမြို့နယ်  • ဆင်ပေါင်ဝဲမြို့နယ်
မင်းဘူးခရိုင်	မင်းဘူးမြို့နယ် • ပွင့်ဖြူမြို့နယ် • စလင်းမြို့နယ် • ငဖဲမြို့နယ် • စေတုတ္တရာမြို့နယ်
ပခုက္ကူခရိုင်	ပခုက္ကူမြို့နယ် • ဆိပ်ဖြူမြို့နယ် • ရေစကြိုမြို့နယ် • မြိုင်မြို့နယ် • ပေါက်မြို့နယ်
ဂန့်ဂေါခရိုင်	ဂန့်ဂေါမြို့နယ် • ထီးလင်းမြို့နယ် • ဆောမြို့နယ်

အခြားထင်ရှားသောမြို့နှင့် ရွာကြီးများ

• ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့
• အိုင်းမ
• အိုင်ကြီး
• အုန်းတွဲ
• ချောင်းနက်
• ဂွေးချို
• ကုက္ကိုကုန်း(တိုက်နယ်)
• ကမျင်းကန်
• ကန်
• ကျောင်းတော်ရာ
• ကျောက်ထု
• ကျော
• ကြေးနီ
• ကျွန်းချောင်း
• လမ်းရွာ
• လယ်ကိုင်း
• လက်ပံတံခါး
• လင်းကတော
• မလွန်
• မဲဇလီ
• မိကျောင်းရဲ
• မင်းတဲကြီး
• မင်းရွာ
• မိုးနတ်ကုန်း
• မြင်ကွန်း
• မြစ်ခြေ
• နဂါးအိုင်
• ညံကန်
• ညောင်လှ
• ပဒါန်း
• ပခန်းကြီး
• ပြလို့
• ပျော်ဘွယ်
• ပြရည်
• စပါးတန်း
• စလေ
• ဆတ်သွား
• ဆည်တော်
• ကိုင်းငယ်ကြီး
• ရှမ်းတပ်ကြီး
• ရွှေပန်းတော
• တိုင်တား
• တက်ပုအောင်း
• သမ္ဗူလ
• ဝက်မစွပ်
• ဝက္ကသေး (စံပြကျေးရွာ)
• ယော
• ရေမျက်နီ
• ရေနံချပ်
• ရေနံမ
• ရေနံ့သာ
• ရွာမွန်
• ကိုးပင် (ဆင်ပေါင်ဝဲ လမ်းဆုံ)

မကွေးတိုင်းဒေသကြီးကို ခရိုင် ၇ ခရိုင်နှင့် မြို့နယ်ပေါင်း ၂၅မြို့နယ်

လူဦး​ရေ

ခုနှစ်	လူဦးရေ	±%
၁၉၇၃	၂၆၃၄၇၅၇	—
၁၉၈၃	၃၂၄၃၁၁၆	+23.1%
၂၀၁၄	၃၉၁၇၀၅၅	+20.8%
Source: ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်း[1]

၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းအရ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် လူဦးရေ ၃.၉သန်း နေထိုင်ကြသည်။ မကွေးတိုင်းတွင် မဦးရေသည် ကျားဦးရေထက် အနည်းငယ် ပိုများသည်။ လူဦးရေသိပ်သည်းဆမှာ တစ်စတုရန်းကီလိုမီတာတွင် ၇၆ ဦး ဖြစ်သည်။ မကွေးတိုင်းတွင် လူ ၁၀၀လျှင် ၈၅ ဦးသည် ကျေးလက်တွင် နေထိုင်ကြသည်။

မြို့နေလူဦးရေ

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်ခန့်မှန်းလူဦးရေစာရင်းအရ ပခုက္ကူမြို့သည် တိုင်းဒေသကြီး၏ မြို့နေလူဦးရေအထူထပ်ဆုံးမြို့ဖြစ်ပြီး ငဖဲမြို့သည် မြို့နေလူဦးရေအနည်းပါးဆုံးမြို့ဖြစ်သည်။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့နယ်များ၏ မြို့နေလူဦးရေစာရင်းမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

ပညာ​ရေး

1. မကွေးတက္ကသိုလ်
2. မကွေးဆေးတက္ကသိုလ်
3. မကွေးပြည်သူ့ကျန်းမာရေးတက္ကသိုလ်
4. နည်းပညာတက္ကသိုလ်(မကွေး)
5. ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်(မကွေး)
6. မကွေးပညာရေးကောလိပ်
7. ပခုက္ကူတက္ကသိုလ်
8. ပခုက္ကူပညာရေးဒီဂရီကောလိပ်
9. နည်းပညာတက္ကသိုလ်(ပခုက္ကူ)
10. ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်(ပခုက္ကူ)
11. ရေနံချောင်းတက္ကသိုလ်
12. အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ(ရေနံချောင်း)
13. အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ(မကွေး)
14. အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ (ချောက်)
15. အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ (သရက်)
16. အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ (ဂန့်ဂေါ)
17. အစိုးရစက်မှုလက်မှုသိပ္ပံ (ပခုက္ကူ)

တွင်းထွက်များ

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး ရေနံချောင်းနှင့် ချောက်မြို့နယ်တို့တွင် ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့တို့ ထွက်ရှိသည်။

1. ချောက်ရေနံမြေ
2. ရေနံချောင်းရေနံမြေ
3. ထောက်ရှာပင်ရေနံမြေ
4. မင်းဘူးရေနံမြေ
5. မန်းရေနံမြေ
6. ကျောက်ခွက်လက်ပံတိုရေနံမြေ

ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာတို့အထွဋ်အမြတ်ထားရာနေရာများ

• ကံ့ကော်တစ်ထောင်ဘုရား(မကွေး)
• ငါးမျက်နှာစေတီနှင့်ငါးမျက်နှာကန် ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့
• စလေ ရုပ်စုံကျောင်း
• မန်းရွှေစက်တော်ရာဘုရား
• စန္ဒကူးနံ့သာကျောင်းတော်ရာဘုရား
• ဆုတောင်းပြည့်ဘုရားဆင်ဖြူကျွန်းမြို့
• တိပိဋကတ်စုံကျောက်စာရုံတော်ကြီး(ရေနံချောင်းမြို့)
• တန့်ကြည့်တောင်စေတီ
• မင်းဘူးနဂါးပွက်တောင်
• ပခုက္ကူမြို့ မဟာဝိသုတာရာမပါဠိတက္ကသိုလ်(မြန်မာတစ်ပြည်လုံးတွင် စာသင်သားသံဃာ အများဆုံးစာသင်တိုက်ကြီး)
• ပင်းစက္ကလံပစေတီတော်(ရေနံချောင်းမြို့)
• ပဉ္စလောဟာပြ​ည်တော်ပြန်ဘုရားကြီးဆင်ဖြူကျွန်းမြို့
• ဖောင်တော်ဦးဘုရားဆင်ဖြူကျွန်းမြို့
• မြသလွန်စေတီ
• ရွှေကူမြတ်စွာဘုရားနှင့် တံကဲတော်(ပခုက္ကူမြို့)
• ရှင်ပင်မုနိမဟာရံသီဘုရားကြီးဆင်ဖြူကျွန်း
• သီဟိုဠ်ရှင်ဘုရား(ပခုက္ကူမြို့)

စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့

မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အနောက်ခြမ်းဒေသများဖြစ်သော မင်းတုန်း၊ ငဖဲ၊ စေတုတ္တရာ၊ ဆော၊ ထီးလင်း၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်များတွင် မြေပြန့်ချင်းလူမျိုးများ နေထိုင်ကြသောကြောင့် ချင်းတိုင်းရင်းသား ယဉ်ကျေးမှု၊ ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံများကို တွေ့ရှိရသည်။ ထို့ပြင် ပခုက္ကူတောင်တန်းဒေသ၏ ထီးလင်း၊ ဂန့်ဂေါ၊ ဆော စသည့် မြို့ ၃ မြို့သည် ဗမာမျိုးနွယ်စုတွင်ပါဝင်သော ယောလူမျိုးများ နေထိုင်ရာ အရပ်ဖြစ်ပြီး ယောဒေသဟု ခေါ်တွင်သည်။ စံမြန်မာစကားနှင့် အသံထွက် အနည်းငယ်ကွဲလွဲသည်။ ထိုယောဒေသမှထွက်သော ယောလုံချည်ကို ကိုလိုနီခေတ်က မြန်မာလူမျိုးတို့၏ ရိုးရာဝတ်စုံအဖြစ် ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ဆင်ဖြူကျွန်းဒေသ ကျပင်းမြို့ဟောင်းရှိ ပျူခေတ် ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ် မြေအိုးဆေးရိုးများတွေ့ရသည်။ ယင်းရှေးဟောင်းပစ္စည်းများအား ဆင်ဖြူကျွန်းပြတိုက်တွင် ပြသထားသည်။

ကိုးကား

1. Census Report။ The 2014 Myanmar Population and Housing Census။ 2။ Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population။ May 2015။ p. 17။
2. Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab (in en)။ 2018-09-13 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
3. D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.

၂၀၂၀ အဆင့်	မြို့	၁၉၈၃ သန်းခေါင်စာရင်း	၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်း (၂၀၂၀ ခန့်မှန်း)	ခရိုင်
၁။	ပခုက္ကူမြို့	၉၀,၇၈၃	၁၀၇,၈၉၀	ပခုက္ကူခရိုင်
၂။	မကွေးမြို့	၇၂,၃၈၈	၈၄,၂၁၄	မကွေးခရိုင်
၃။	အောင်လံမြို့	၄၃,၂၂၃	၅၂,၄၃၁	သရက်ခရိုင်
၄။	ရေနံချောင်းမြို့	၉၀,၈၄၅	၄၉,၉၃၈	မကွေးခရိုင်
၅။	တောင်တွင်းကြီးမြို့	၅၂,၃၃၅	၄၇,၇၃၉	မကွေးခရိုင်
၆။	ချောက်မြို့	၆၇,၈၄၅	၄၇၅,၆၈	မကွေးခရိုင်
၇။	မင်းဘူးမြို့	၃၂,၉၉၄	၄၀,၃၀၄	မင်းဘူးခရိုင်
၈။	ရေစကြိုမြို့	၂၃,၃၂၉	၂၄,၄၃၈	ပခုက္ကူခရိုင်
၉။	စလင်းမြို့	၃၅,၁၅၈	၂၀,၃၂၉	မင်းဘူးခရိုင်
၁၀။	သရက်မြို့	၄၆,၃၆၁	၂၀,၁၈၂	သရက်ခရိုင်
၁၁။	နတ်မောက်မြို့	၁၄,၇၃၇	၁၄,၅၂၃	မကွေးခရိုင်
၁၂။	ဂန့်ဂေါမြို့	၁၃,၉၅၅	၁၂,၈၂၉	ဂန့်ဂေါခရိုင်
၁၃။	မင်းလှမြို့	၁၂,၅၁၀	၁၂,၅၇၇	သရက်ခရိုင်
၁၄။	မြို့သစ်မြို့	၈,၀၈၀	၉,၁၉၇	မကွေးခရိုင်
၁၅။	ဆိပ်ဖြူမြို့	၉,၀၈၁	၉,၁၆၅	ပခုက္ကူခရိုင်
၁၆။	မြိုင်မြို့	၇,၇၀၆	၈,၃၂၈	ပခုက္ကူခရိုင်
၁၇။	ပေါက်မြို့	၇,၂၈၆	၈,၀၄၈	ပခုက္ကူခရိုင်
၁၈။	ပွင့်ဖြူမြို့	၅,၃၅၀	၆,၅၇၅	မင်းဘူးခရိုင်
၁၉။	ဆောမြို့	၇,၀၇၈	၅,၉၄၄	ဂန့်ဂေါခရိုင်
၂၀။	စေတုတ္တရာမြို့	၆,၅၁၄	၅,၈၆၂	မင်းဘူးခရိုင်
၂၁။	မင်းတုန်းမြို့	၅,၀၉၈	၅,၄၀၁	သရက်ခရိုင်
၂၂။	ကံမမြို့	၅,၂၀၂	၅,၁၄၆	သရက်ခရိုင်
၂၃။	ဆင်ပေါင်ဝဲမြို့	၄,၉၉၆	၅,၀၂၅	သရက်ခရိုင်
၂၄။	ထီးလင်းမြို့	၄,၃၄၈	၄,၈၁၀	ဂန့်ဂေါခရိုင်
၂၅။	ငဖဲမြို့	၆,၅၁၄	၄,၂၂၃	သရက်ခရိုင်
၂၆။	ဆင်ဖြူကျွန်းမြို့	၅,၁၅၈	၂၀,၃၂၉	မင်းဘူးခရိုင်