ဘေရီယမ်

ဘေရီယမ် (အင်္ဂလိပ်: Barium) သည် ငွေဖြူရောင်ရှိသော ဒြပ်စင်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်းကို ပတ်ဝန်းကျင်တွင် သဘာဝအလျောက် တည်ရှိနေသည်ကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ၎င်းဒြပ်စင်သည် ဆာလဖာ (sulfur)၊ ကာဗွန် (carbon) သို့မဟုတ် အောက်ဆီဂျင် (oxygen) ကဲ့သို့ အခြားသော ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ (chemicals)ဒြပ်စင်များနှင့် ပေါင်းစပ်ဖြစ်တည် နေသည်။ ၎င်းသည် အလွန်ပေါ့ပြီး၊ ၎င်း၏ သိပ်သည်းခြင်းမှာ သံ၏ တစ်ဝက်မျှသာရှိသည်။ လေထဲတွင် ဘေရီယမ်သည် အောက်ဆီဂျင်နှင့်ဓာတ်ပြုနိုင်သည်။ ရေနှင့်လျင်မြန်စွာ ဓာတ်ပြု၍ ဟိုက်ဒရောဆိုဒ်နှင့် လွတ်လပ်သောဟိုက်ဒရိုဂျင် ပုံစံများကိုပေါ်ပေါက်စေသည်။ ဘေရီယမ်သည် non-metals အားလုံးနီးပါးနှင့် ဓာတ်ပြုပြီး၊ တစ်ခါတစ်ရံ အဆိပ် အတောက်ပုံစံ ဒြပ်ပေါင်းများကို ပေါ်ပေါက်စေသည်။

ဘယ်ရီယမ်  ₅₆Ba

ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတ	ဘယ်ရီယမ်, Ba
အသံထွက်	/ˈbɛriəm/ BAIR-ee-əm
အဆင်း	silvery gray; with a pale yellow tint[၁]
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ဘယ်ရီယမ်
Sr ↑ Ba ↓ Ra ဆယ်ဆီယမ် ← ဘယ်ရီယမ် → လန်သနမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)	56
အုပ်စု၊ ဘလော့	group 2 (alkaline earth metals)
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား	period 6
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ	အယ်ကာလိုင်း သတ္တုများ
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (±) (Ar)	137.327(7)[၂]
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု	[Xe] 6s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု	2, 8, 18, 18, 8, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်	အစိုင်အခဲ
အရည်ပျော်မှတ်	1000 K ​(727 °C, ​1341 °F)
အရည်ဆူမှတ်	2118 K ​(1845 °C, ​3353 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)	3.51 g/cm3
3.338 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ	7.12 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ	142 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား	28.07 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 911 1038 1185 1388 1686 2170
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ	+2, +1 ​(a strongly base oxide)
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်	Pauling scale: 0.89
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်	1st: 502.9 kJ/mol 2nd: 965.2 kJ/mol 3rd: 3600 kJ/mol
အက်တောမစ် အချင်းဝက်	empirical: 222 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်	215±11 pm
ဗန်ဒါဝေါ့စ် အချင်းဝက်	268 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ	​body-centered cubic (bcc)
အသံ၏အမြန်နှုန်း	1620 m/s (at 20 °C)
အပူ ပြန့်ကားမှု	20.6 µm/(m·K) (at 25 °C)
အပူစီးကူးမှု	18.4 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု	332 nΩ·m (at 20 °C)
သံလိုက်ဓာတ်	paramagnetism[၃]
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)	+20.6·10−6 cm3/mol[၄]
Young's modulus	13 GPa
Shear modulus	4.9 GPa
Bulk modulus	9.6 GPa
Mohs hardness	1.25
CAS Number	7440-39-3
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု	ကားလ် ဗီဟိမ်း ရှေးလာ (၁၇၇၂)
ပထမဆုံး ခွဲထုတ်မှု	Humphry Davy (၁၈၀၈)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ဘယ်ရီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP 130Ba 0.11% (0.5–2.7)×1021 y εε 2.620 130Xe 132Ba 0.10% is stable with 76 neutrons 133Ba syn 10.51 y ε 0.517 133Cs 134Ba 2.42% is stable with 78 neutrons 135Ba 6.59% is stable with 79 neutrons 136Ba 7.85% is stable with 80 neutrons 137Ba 11.23% is stable with 81 neutrons 138Ba 71.70% is stable with 82 neutrons
ဝီကီဒေတာတွင် | ကြည့်ရှု ဆွေးနွေး ပြင်ဆင် | ကိုးကား

အသုံးပြုခြင်း

အမီးဘိုင်အိုဆစ်အားဖော်ပြထားသည့် ဘေရီယမ်အရောင်ဖြည့်ထားသော ရေဒီယိုဂရပ်ဖစ်အပိုင်းတစ်ခု

ဘေရီယမ်ကို တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဘေရီယမ်-နီကယ် သတ္တုစပ်များအဖြစ်ပြုလုပ်၍ ခြောက်သွေ့ပြီး အောက်ဆီဂျင်ဖယ်ရှားထားသော လေဟာနယ် ပြွန်အတွင်း လျှပ်စစ်အဖို၊အမစွန်း ပလက်ခေါင်းတိုင်းများအဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။ ၎င်းကို တောက်ပသော မီးချောင်းများတွင်လည်း အသုံးပြုကြသည်။ (မသန့်စင်သော ဗေရီယမ်ဆာလဖိုက် ဖော့စဖာရစ်(စ်)(barium sulfide phosphoresces) နှင့်ထိတွေ့ပြီးနောက် အလင်းရောင်ထွက်ခြင်း ဖြစ်သည်။)

ဘာရိတ်

ဘေရီယမ်ဒြပ်ပေါင်းများဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဆီနှင့် ဓာတ်ငွေ့လောင်စာများကို စက်မှုလယ်ယာလုပ်ငန်းများတွင် လောင်စာဆီများအဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။ ထွန်စက်များ၏ အသွားများမွတ်ညက်အောင် ၎င်းဆီထည့်ခြင်းဖြင့် ကျောက်တုံးများကိုဖြတ်ပြီး ထွန်ယက်ရာတွင် လွယ်စေသည်။ ဘေရီယမ်ဒြပ်ပေါင်းများသည် သုတ်ဆေးများ၊ အုတ်ခဲများ၊ အုပ်ကြွပ်များ၊ ဖန်ထည်များနှင့် ခဲဖျက်များပြုလုပ်ရာတွင် လည်း အသုံးပြုပါသည်။ ဘေရီယမ် နိုက်ထရိတ်(Barium nitrate) နှင့် ကလိုရိတ်(chlorate)သည် အစိမ်းရောင် မီးရှူးမီးပန်း များကို ထုတ်ပေးပါသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်တွင်တွေ့ရှိရမှုအခြေအနေ

ဘေရီယမ်သည် ကမ္ဘာ့အပေါ်ယံမြေလွှာတွင် အံဩစရာကောင်းလောက်အောင် အလျှံပယ်ပေါများသော ၁၄ ခုမြောက် အပေါများဆုံး ဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ ဘေရီယမ်အမြင့်ဆုံးပါဝင်မှု ပမာဏကို အစားအစာများ နှင့်မြေလွှာများတွင် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ (ဥပမာ- အခွံမာသောအသီးများ၊ ပင်လယ်ရေညှိများ၊ ကျောက်ပွင့် များ၊ ငါးများနှင့် အချို့သောအပင်များ) စက်ရုံများတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုခြင်းကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်သို့ ဘေရီယမ် ရောက်ရှိမှု ပမာဏ များပြားလာသည်။ ထိုသို့ရောက်ရှိခြင်းကြောင့် ၎င်းဝန်းကျင် လေထု၊ ရေထုနှင့် မြေထုထဲရှိ ဘေရီယမ်ပြင်းအားမှာ အခြားနေရာရှိ ဘေရီယမ် များ၏ ပြင်းအားထက် ပိုများနိုင်သည်။ ဘေရီယမ် (Ba)သည် ဓာတ်သတ္တု တူးဖော်နေစဉ်အတွင်း၊ ဓာတ်သတ္တု သန့်စင်နေစဉ်အတွင်းနှင့် ဘေရီယမ်ဒြပ်ပေါင်းများ ထုတ်လုပ်နေစဉ်အတွင်း လေထဲသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာသည်။ ၎င်းသည် ကျောက်မီးသွေးနှင့် ရေနံလောင်ကျွမ်းနေစဉ် အတွင်းတွင်လည်း လေထဲသို့ဝင်လာနိုင်သည်။ အဓိက အရေးပါသော သတ္တုရိုင်းကို ဘေရိုက် (barite (BaSO4)) မှရရှိပြီး၊ Witherite (BaCO3) မှလည်း ရရှိနိုင်သည်။ အဓိကဘေရီယမ် (Barium) ကိုတူးဖော်သော နိုင်ငံများသည် အင်္ဂလန်(UK)၊ အီတလီ(Italy)၊ ချက်သမ္မတနိုင်ငံ(Czech republic)၊ အမေရိကန်(USA) နှင့် ဂျာမနီ (Germany) နိုင်ငံများဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ် တန်ပေါင်း ၆ သန်းခန့် ထုတ်လုပ်လျက် ရှိပြီး၊ တန်ပေါင်း သန်း ၄၀၀ ထက်ပိုပြီး သိုလှောင်ရန် မျှော်လင့်ကြသည်။

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာသက်ရောက်မှုများ

အစားအသောက်နှင့် ရေထဲတွင် ဘေရီယမ် ပါဝင်မှုပမာဏသည် ကျန်းမာရေးအတွက် စိုးရိမ်နိုင်စရာ မရှိသေးပေ။ လူသားများသည် ဘေရီယမ် စက်ရုံများတွင် ကြီးမားသော ဘေးအန္တရာယ်များနှင့်အတူ ဘေရီယမ်ကို ထိတွေ့လုပ်ဆောင် နေကြရသည်။ ကျန်းမာရေးအတွက် ဘေးအန္တရာယ် အများဆုံးဖြစ်စေနိုင်သော အချက်မှာ အသက်ရှူခြင်းဖြင့် ဘေရီယမ် ဆာလဖိတ်(Barium sulphate) နှင့် ဘေရီယမ်ကာဗွန်နိုတ်(Barium carbonate) များ ဝင်ရောက်နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ အန္တရာယ်ရှိသော စွန့်ပစ်ပစ္စည်း စုပုံသော နေရာများတွင် အချို့သော ဘေရီယမ်များ ပါဝင်နေသည်။ ထိုဝန်းကျင်တွင် နေထိုင်သော လူများသည် ၎င်းတို့နှင့် ထိတွေ့နိုင်သောကြောင့် အန္တရာယ် ရှိသော အဆင့်တွင် ရောက်ရှိနေပေသည်။ ဘေရီယမ် ပါဝင်သည့် ညစ်ညမ်းသော ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ဖုန်များရှူမိခြင်း၊ မြေလွှာ နှင့် အပင်များ စားသုံးခြင်း၊ သို့မဟုတ် ရေသောက်ခြင်းဖြင့် ဘေရီယမ် နှင့် ထိတွေ့နိုင်သည်။ အရေပြားမှ တစ်ဆင့်လည်း ထိတွေ့နိုင်သည်။ ဘေရီယမ်၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုသည် ၎င်းဒြပ်ပေါင်းများ၏ ရေထဲတွင် ပျော်ဝင်နိုင်မှုအပေါ် မူတည်နေသည်။ ၎င်းဒြပ်ပေါင်းများ ရေထဲတွင်ပျော်ဝင်နေခြင်းသည် လူသားများ အတွက် ဘေးအန္တရာယ် ဖြစ်စေနိုင်သည်။ အလွန်ကြီးမားသော ဘေရီယမ်ပမာဏသည် ရေထဲတွင် ပါဝင် နေခြင်းကြောင့် သွပ်ချာပါဒရောဂါများ ဖြစ်စေနိုင်ပြီး၊ သေဆုံးနိုင်သည်အထိ အန္တရာယ်ကြီးမားပါသည်။ ရေထဲတွင် ဘေရီယမ်အနည်းငယ် ပါဝင်နေခြင်းသည် လူသားများအား အသက်ရှူကြပ်ခြင်း၊ သွေးပေါင်ချိန်တက်လာခြင်း၊ နှလုံးခုန်နှုန်းများ ပြောင်းလဲခြင်း၊ အစာအိမ်များကျိန်းစပ်ခြင်း၊ ကြွက်သားများ အားနည်းစေခြင်း၊ အာရုံတုံ့ပြန်မှုများ ပြောင်းလဲခြင်း၊ အသည်းနှင့် ဦးနှောက်များရောင်ရမ်းခြင်း၊ ကျောက်ကပ်နှင့် နှလုံးအားပျက်စီးစေခြင်း စသည့်ရောဂါလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ဘေရီယမ် နှင့် ထိတွေ့ခြင်းကြောင့် လူသားများတွင် ကင်ဆာရောဂါ မဖြစ်ပွားခြင်း မတွေ့ရသော်လည်း၊ မြုံခြင်း သို့မဟုတ် မျိုးပွားမှု ကျဆင်းခြင်း တို့အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်ခြင်း ရှိမရှိကို တိကျစွာ ဖော်ပြနိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။

အစိမ်းရောင် ဘေရီယမ် မီးရှုးတစ်ခု

ပတ်ဝန်းကျင်သို့သက်ရောက်မှုများ

စက်ရုံများတွင် အချို့သောဘေရီယမ် ဒြပ်ပေါင်းများသည် ရေထဲ၌ လွယ်ကူစွာပျော်ဝင်ပြီး၊ ကန်များ၊ ချောင်းများ၊ မြစ်များတွင်လည်း တွေ့နိုင်သည်။ ထိုသို့တွေ့ရသောပျော်ရည်များကြောင့် ဗေရီယမ်ဒြပ်ပေါင်းများသည် ဝေးကွာသော နေရာများထိ ပြန့်နှံ့နိုင်သည်။ ငါးနှင့် အခြားရေအောက်သတ္တဝါများသည် ဘေရီယမ်ဓာတ်ပေါင်းများကို အလွယ်တကူစုပ်ယူမိသောအခါ၊ ဘေရီယမ်(Ba)သည် ထိုသတ္တဝါတို့၏ ကိုယ်ခန္ဒာထဲတွင် စုပုံနေလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ ကာဗွန်နိတ် နှင့် ဆာလဖိတ် ကဲ့သို့ မပျော်ဝင်နိုင်သော ဆားအဖြစ်လည်း ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အစိတ်အပိုင်းအများစုတွင် တည်ရှိနိုင်သည်။ ဘေရီယမ်ဓာတ်ပေါင်းများသည် ကမ္ဘာ့မြေမျက်နှာပြင်တွင် သို့မဟုတ် ရေအနည်အနှစ်များပါဝင်သော မြေဆီလွှာတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ခိုင်မာစွာ ကျန်ရှိနေသည်။ ကုန်းတွင်းပိုင်း ကျသော ဒေသများတွင် ဘေရီယမ်(Ba) ပါဝင်မှု ပမာဏ အနည်းဆုံးကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ထိုပမာဏသည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်း စုပုံသော နေရာရှိ ဘေရီယမ် ပါဝင်မှုထက် ပိုများပေသည်။