Prazeodym

Prazeodym (Pr, łac. praseodymium) – pierwiastek chemiczny z grupy lantanowców w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od greckich słów πρασιoς (prasios) i διδυμoς (didymos) dających razem określenie „zielony bliźniak”.

Prazeodym

cer ← prazeodym → neodym
– ↑ Pr ↓ Pa 59 Pr
Wygląd
srebrzystożółty
Widmo emisyjne prazeodymu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	prazeodym, Pr, 59 (łac. praseodymium)
Grupa, okres, blok	–, 6, f
Stopień utlenienia	III
Właściwości metaliczne	lantanowiec
Właściwości tlenków	średnio zasadowe
Masa atomowa	140,91 ± 0,01[a][1]
Stan skupienia	stały
Gęstość	6640 kg/m³
Temperatura topnienia	931 °C[2]
Temperatura wrzenia	3520 °C[2]
Numer CAS	7440-10-0
PubChem	23942
Właściwości atomowe Promień • atomowy • walencyjny 182 (obl. 247) pm 165 Konfiguracja elektronowa [Xe]4f36s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 21, 8, 2 (wizualizacja powłok) Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda 1,13 1,07 Potencjały jonizacyjne I 527 kJ/mol II 1020 kJ/mol III 2086 kJ/mol
Właściwości fizyczne Ciepło parowania 296,8 kJ/mol Ciepło topnienia 6,89 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 1,333224×10−6 Pa (1070 K) Konduktywność 1,48×106 S/m Ciepło właściwe 193 J/(kg·K) Przewodność cieplna 12,5 W/(m·K) Układ krystalograficzny heksagonalny Twardość • w skali Mohsa 2,5 Prędkość dźwięku 2280 m/s (293,15 K) Objętość molowa 20,8×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 141Pr 100% stabilny izotop z 82 neutronami 142Pr {syn.} 19,12 godzin w.e. β− 0,745 2,162 142Ce 142Nd 143Pr {syn.} 13,57 dni β− 0,934 143Nd 145Pr {syn.} 5,98 godzin β− 145Nd
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-03] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H250 Zwroty P P222, P231, P422 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[3] 4 0 4 W
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Występowanie

Prazeodym występuje w skorupie ziemskiej w ilości 9,5 ppm. Pierwiastek ten znany był od 1841 r. Jego istnienie zostało ostatecznie dowiedzione przez Carla Auera von Welsbacha w 1885 r.

Najważniejszymi minerałami prazeodymu są:

• monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr)PO₄, zwany także piaskiem monacytowym
• bastnezyt (Ce,La,Nd,Y,Pr)CO₃F, dużo rzadszy niż monacyt.

Uwagi

1. Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 140,90766 ± 0,00001. Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.