ဟိုက်ဒရိုဂျင်

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် အလှည့်ကျဇယားတွင် ပထမဆုံးဒြပ်စင်ဖြစ်ပြီး အပေါ့ပါးဆုံးဒြပ်စင်ဟု လူသိများသည်။ ၎င်း၏ ဓာတုသင်္ကေတမှာ H ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ အက်တမ်နံပါတ်မှာ 1 ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင် အက်တမ်တစ်ခုစီတွင် ပရိုတွန်နှင့် အီလက်ထရွန်တစ်ခုသာ ပါရှိသောကြောင့် ၎င်းအား အရိုးရှင်းဆုံး အက်တမ် ဖြစ်လာစေသည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်  ₁H

Purple glow in its plasma state
ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ ရောင်စဉ်မျဉ်း
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတ	ဟိုက်ဒရိုဂျင်, H
အသံထွက်	/ˈhaɪdrədʒən/[၁] HY-drə-jən
အဆင်း	အရောင်မဲ့ ဓာတ်ငွေ့
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ဟိုက်ဒရိုဂျင်
– ↑ H ↓ Li – ← ဟိုက်ဒရိုဂျင် → ဟီလီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)	1
အုပ်စု၊ ဘလော့	group 1: hydrogen and alkali metals
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား	period 1
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ	diatomic nonmetal
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)	1.008[၂] (1.00784–1.00811)[၃]
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု	1s1
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု	1
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
အရောင်	အရောင်မဲ့
ဖေ့စ်	အငွေ့
အရည်ပျော်မှတ်	13.99 K ​(−259.16 °C, ​−434.49 °F)
အရည်ဆူမှတ်	20.271 K ​(−252.879 °C, ​−423.182 °F)
သိပ်သည်းမှု (သုည °C)	0.08988 g/L
0.07 g/cm3 (solid: 0.0763 g·cm−3)[၄]
(အရည်ဆူမှတ်)	0.07099 g/cm3
သုံးပွင့်ဆိုင်မှတ်	13.8033 K, ​7.041 kPa
Critical point	32.938 K, 1.2858 MPa
ဖျူးရှင်းအပူ	(H2) 0.117 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ	(H2) 0.904 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား	(H2) 28.836 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 15 20
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ	−1, +1 ​(an amphoteric oxide)
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်	Pauling scale: 2.20
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်	1st: 1312.0 kJ/mol
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်	31±5 pm
ဗန်ဒါဝေါ့စ် အချင်းဝက်	120 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ	​ဆဌဂံ
အသံ၏အမြန်နှုန်း	1310 m/s (gas, 27 °C)
အပူစီးကူးမှု	0.1805 W/(m·K)
သံလိုက်ဓာတ်	diamagnetic[၅]
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)	−3.98·10−6 cm3/mol (298 K)[၆]
CAS Number	1333-74-0
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု	ဟန်နရီ ကာဗန်ဒစ်ရှ်[၇][၈] (1766)
အမည်တပ် ခဲ့	အန်ထော်နီ လဗွိုင်စီယာ[၉] (1783)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP 1H 99.98% is stable with 0 neutrons 2H 0.02% is stable with 1 neutron 3H trace 12.32 y β− 0.01861 3He
ဝီကီဒေတာတွင် | ကြည့်ရှု ဆွေးနွေး ပြင်ဆင် | ကိုးကား

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် အခန်းအပူချိန်တွင် အရောင်မဲ့၊ အနံ့မရှိ၊ အရသာမရှိသော၊ မီးလောင်လွယ်သောဓာတ်ငွေ့ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်အက်တမ် နှစ်ခုကို တညီတညွတ်တည်း ချိတ်ဆက်ထားသည်ဟု ဆိုလိုသည်မှာ H₂ ဟုခေါ်သည်။ အလွန်ပေါ့ပါးသောကြောင့်၊ ၎င်းသည် လေထဲတွင် လျင်မြန်စွာ တက်လာပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် သန့်စင်သောဓာတ်ငွေ့အဖြစ် မတွေ့ရှိရပါ။ ယင်းအစား၊ ၎င်းကို အများအားဖြင့် အခြားဒြပ်စင်များနှင့် ပေါင်းစပ်ထားသည်၊ ဥပမာအားဖြင့် ရေ (H₂O) နှင့် အော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းများစွာတွင် ဖြစ်သည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် စကြာဝဠာတွင် အပေါများဆုံးဒြပ်စင်လည်းဖြစ်သည်။ သာမန်အရာအားလုံး၏ 75% ခန့်သည် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဖြစ်ပြီး ကြယ်များထဲတွင် အများအားဖြင့် တွေ့ရပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ နေကဲ့သို့ ကြယ်များတွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင် အက်တမ်များသည် နျူကလီးယား ပေါင်းစပ်မှုဟုခေါ်သော လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ဟီလီယမ်ကို ပေါင်းစပ်ကာ အလင်းနှင့် အပူကဲ့သို့ စွမ်းအင်များစွာကို ထုတ်လွှတ်သည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် များစွာအသုံးဝင်သည်။ ဓာတ်မြေသြဇာအတွက် အမိုးနီးယား၊ ဆီချက်လုပ်ရာတွင်၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်စွမ်းအင်သုံး ကားများနှင့် ဒုံးပျံများတွင် သန့်စင်သောလောင်စာအဖြစ် အမိုးနီးယားကို စက်မှုလုပ်ငန်းတွင် အသုံးပြုသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင် လောင်ကျွမ်းသွားသောအခါတွင် ၎င်းသည် ရေများသာဖြစ်ပြီး ညစ်ညမ်းမှု သို့မဟုတ် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို မထုတ်လုပ်နိုင်ပါ။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သက်ရှိနှင့် စွမ်းအင်အတွက် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ၎င်းသည် ရေ၊ သက်ရှိများ နှင့် ကြယ်များကို ခွန်အားပေးသော လောင်စာများ ၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သည်။

ဖြစ်ရပ်အများစုတွင်၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်တွင် နျူထရွန်မပါဝင်သဖြင့် ထူးခြားပြီး အလွန်ပေါ့ပါးစေသည်။ ၎င်း၏ရိုးရှင်းသောဖွဲ့စည်းပုံကြောင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 13.8 ဘီလီယံနီးပါးက Big Bang ပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ခဲ့သော ပထမဆုံးဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။

အခန်းအပူချိန်တွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် အရောင်မဲ့၊ အနံ့မရှိ၊ အရသာမရှိ၊ မီးလောင်လွယ်သောဓာတ်ငွေ့ဖြစ်သည်။ ဓာတ်ငွေ့ကို သေးငယ်သော မော်လီကျူးများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး တစ်ခုစီတွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်အက်တမ် (H₂) နှစ်ခု ပေါင်းစပ်ထားသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လေထက် များစွာ ပေါ့ပါးသောကြောင့်၊ ၎င်းသည် လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်လာပြီး အာကာသထဲသို့ လွတ်မြောက်သွားသည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် ကမ္ဘာ့လေထုထဲတွင် အလကား ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့ အမြောက်အမြား မတွေ့ရတော့ပေ။ ယင်းအစား ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို အခြားဒြပ်စင်များနှင့် ပေါင်းစပ်တွေ့ရှိရသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ အသုံးအများဆုံး ဒြပ်ပေါင်းမှာ ရေ (H₂O) ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာမြေမျက်နှာပြင်၏ 71% ခန့်ကို ဖုံးအုပ်ထားသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ (CH₄)၊ အပင်များ၊ တိရိစ္ဆာန်များနှင့် သင့်ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း၌ပင် ရှိနေပါသည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် စကြဝဠာတစ်ခုလုံးတွင် အပေါများဆုံးဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ တကယ်တော့ သာမန်အရာအားလုံးရဲ့ 75% လောက်က ဟိုက်ဒရိုဂျင်ပါ။ ဤဟိုက်ဒရိုဂျင် အများစုသည် ကြယ်များအတွင်း၌ ရှိနေသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏နေအပါအဝင် ကြယ်များသည် အဓိကအားဖြင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့၏ ဧရာမစက်လုံးများဖြစ်သည်။ ဤကြယ်များအတွင်း၌ နျူကလီးယားပေါင်းစပ်မှုဟုခေါ်သော ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်ပွားသည်။ ပေါင်းစပ်မှုတွင်၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်အက်တမ်များသည် ပြင်းထန်သောအပူနှင့်ဖိအားအောက်တွင် ဟီလီယမ်အက်တမ်များအဖြစ်ပေါင်းစပ်သည်။ ဤတုံ့ပြန်မှုသည် ကြီးမားသော စွမ်းအင်ပမာဏကို ထုတ်လွှတ်သောကြောင့် ကြယ်များသည် တောက်ပစွာ လင်းလက်ပြီး အပူကို ထုတ်ပေးသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်မပါဘဲ၊ ကြယ်များ—နှင့် သက်ရှိ—မတည်ရှိနိုင်ပါ။

ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူသားများသည် အရေးကြီးသောရည်ရွယ်ချက်များစွာအတွက် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို အသုံးပြုကြသည်။ စက်မှုလုပ်ငန်းတွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို အမိုးနီးယား (ဓာတ်မြေသြဇာအတွက်) မီသနောနှင့် အခြားဓာတုပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ရန် အသုံးပြုသည်။ ဆာလ်ဖာကို ဖယ်ရှားပြီး လောင်စာအရည်အသွေး မြှင့်တင်ရန် ဆီသန့်စင်ရာတွင်လည်း အသုံးပြုပါသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ နောက်ထပ်စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်အသုံးပြုမှုမှာ သန့်ရှင်းသောစွမ်းအင်ရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို အထူးအင်ဂျင်များ သို့မဟုတ် လောင်စာဆီဆဲလ်များတွင် အသုံးပြုနိုင်ပြီး ကားများ၊ ဘတ်စ်ကားများနှင့် ဒုံးပျံများကိုပင် စွမ်းအင်ပေးနိုင်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လောင်စာဆဲလ်တစ်ခုအတွင်း လောင်ကျွမ်းခြင်း သို့မဟုတ် ဓာတ်ပြုသောအခါ၊ ၎င်းသည် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် သို့မဟုတ် အခြားညစ်ညမ်းစေသော အရာများကို မထုတ်လွှတ်သောကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်စေသော ထုတ်ကုန်တစ်ခုအနေဖြင့် ရေကိုသာ ထုတ်လုပ်သည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် စွဲမက်ဖွယ်သမိုင်းကြောင်းလည်းရှိသည်။ 1766 ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှသိပ္ပံပညာရှင် Henry Cavendish သည် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို ထူးခြားသောဒြပ်စင်အဖြစ် ပထမဆုံးအသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး မီးလောင်လွယ်သောကြောင့် ၎င်းကို "မီးလောင်လွယ်သောလေ" ဟုခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြင်သစ်ဓာတုဗေဒပညာရှင် Antoine Lavoisier က ၎င်းအား လေထဲတွင် လောင်ကျွမ်းသောအခါ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် ရေကို ထုတ်လွှတ်သောကြောင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လေထဲတွင် လောင်ကျွမ်းသွားသောအခါတွင် ရေကို ထုတ်လွှတ်သောကြောင့် ၎င်းကို ဂရိစကားမှ ဆင်းသက်လာကာ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ဟိုက်ဒရိုဂျင်တွင် အိုင်ဆိုတုပ် အမျိုးအစားသုံးမျိုး ရှိသည်။၎င်းတို့မှာ

1. protium, mass 1(သဘာဝထဲတွင် 99.985% )

2. deuterium, mass 2 (0.015% ခန့်)

3. tritium,mass3 (သဘာဝထဲတွင် သေးငယ်သော အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်သာတွေ့ရှိရပြီး အမျိုးမျိုးသော အနုမြူဓာတ်ပြုခြင်းများကို ပြုလုပ်ပေးနိုင်သည်)

ဟိုက်ဒရိုတွင်ပါဝင်သည့် မော်လီကျူးတစ်လုံး၏အလေးချိန်သည် 2,01594 ဂရမ်ရှိသည်။ အပူချိန် 0ֺC နှင့် လေထုဖိအား 1 atm တွင် ၎င်းဓာတ်ငွေ့၏ သိပ်သည်းဆ တန်ဖိုးသည် 0.071 g/l ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လောင်ကျွမ်းမှု အားအကောင်းဆုံး ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် ရေထက် အခြားသော အော်ဂဲနစ်ပျော်ရည်များတွင် အနည်းငယ်ပိုပြီး ပျော်ဝင်နိုင်သည်။ ဓာတ်သတ္ထု အများစုသည် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကိုစုပ်ယူပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို steel အား စုပ်ယူခြင်းမှ ကျွတ်ဆတ်သော steel ကိုရရှိသည်။ ၎င်းကို ဓာတုဗေဒ လုပ်ငန်းများတွင်လိုအပ်သော ကိရိယာတန်ဆာပလာအဖြစ်အသုံးပြုနိုင်သည်။ သာမန်အပူချိန်၌ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် ဓာတ်ပြုလွယ်သော အရာတစ်ခုမဟုတ်ပေ၊ ဓာတ်ကူပစ္စည်းတစ်ခုခု၏ အကူအညီ အနေဖြင့် သော်လည်းကောင်း သို့မဟုတ် အပူချိန်မြင့်မားသည့်အခါ၌သော်လည်းကောင်း ဓာတ်ပြုမှု ကောင်းမွန်ပါသည်။ Atomic ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သာမန်အပူချိန်မှာပင် စွမ်းအားကောင်းသော ဓာတ်လျှော့ ပစ္စည်းဖြစ်သည်။ သာမန်အပူချိန် သာမန်အခြေအနေတွင် နှေးကွေးသော်လည်း ဓာတ်ကူပစ္စည်းအကူအညီ ( ဥပမာ … platinum, or an electric spark )တစ်ခုခုဖြင့် ဓာတ်ပြုမှုအရှိန်ကိုမြင့်တင်လျှင် ပြင်းထန်တဲ့ ပေါက်ကွဲမှုမျိုး ( သို့ ) စွမ်းအင် ကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။

အသုံးပြုခြင်း

ဟိုက်ဒရိုဂျင်အား အမိုနီးယား အမြောက်အမြားထုတ်လုပ်ရန် အသုံးများပါသည်။ လောင်စာများသန့် စင်သည့်နေရာတွင်လည်း အသုံးပြုပါသည်။ သစ်သီးသစ်ရွက်ဆီများ အဆီအခဲအဖြစ် ပြောင်းလဲရာတွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်အက်တမ် ပေါင်းထည့်ပေးရသည်။ ထို့အပြင် ဒုံးပျံ လောင်စာအဖြစ်လည်းကောင်း အသုံးပြုနိုင်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လောင်ကျွမ်းခြင်းမှ စွမ်းအင်ရရှိနိုင်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်လောင်စာ ကလပ်စည်းများသည် စွမ်းအင်ထောက်ပံ့မှုနည်းလမ်းတစ်ခုအနေဖြင်လည်းကောင်း၊ သုတေသန လုပ်ငန်းများတွင လည်းကောင်း အသုံးပြုကြသည်။ စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်ရာတွင် ဟိုက်ထရိုဂျင်သည် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ( သို့ )ဓာတုအဆိပ်အတောက် တစ်စုံတစ်ခုမှမဖြစ်ပေါ်စေပဲ အသုံးပြုနိုင်သည်။

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

ဟိုက်ဒရိုဂျင် Spectrum စမ်းသပ်မှု

လောင်ကျွမ်းမှုအားကောင်းသဖြင့် ပြင်းထန်သောပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ လေနှင့်အတူ လွယ်ကူစွာပျံ့နှံနိုင်သောကြောင့် အသက်ရှူသောအခါ လူကိုယ်ခန္ဓာထဲသို့ လွယ်ကူစွာ ဝင်ရောက်နိုင်သည်။ ကိုယ်ခန္ဓာအတွင်း ဟိုက်ဒရိုဂျင်မမာဏ များပြားလာသည့်အခါ အောက်ဆီဂျင်လစ်လပ်သည့် နေရာများဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ရှုရှိုက်မိလျှင်လည်း ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ နားအူခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ အိပ်ငိုက်ခြင်း၊ သတိမေ့ခြင်း၊ မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊အော့အန်ခြင်း နှင့် အာရုံ ခံစားမှုစိတ်ကျဆင်းခြင်း စသည့် ရောဂါ များကိုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ရှုရှိုက်မိသူရဲ့ အသားရောင်ဟာ အပြာရောင်သန်းလာတတ်သည်။ လွန်ကဲလာပါက အသက်အန္တရာယ်ကိုပင် ထိခိုက်စေသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင် အဆိပ်အတောက်ရှိကြောင်း သတိပေးချက်မရှိသည့်နေရာများ ဟိုက်ဒရိုဂျင် ပမာဏ တိုင်းတာမှုရှိသည့်နေရာများကို ဝင်ရောက်သင့်ပါသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်သို့ သက်ရောက်မှုများ

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် ကမ္ဘာမြေလွှာတွင် 0.15% သာရှိပြီး အဓိကအစိတ်အပိုင်းမှာ ရေထဲတွင်ဖြစ်သည်။ လေထုထဲတွင်ရှိသော ဟိုက်ဒရိုဂျင် 0.5 ppm မှာ ရေငွေ့ များနှင့် ပေါင်းစပ်ကာတည်ရှိသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် biomass ၏ အဓိကအစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သာမန်အားဖြင့် လေထုထဲတွင်သာ တွေ့ရှိရသည်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် နှင့် သက်ရှိများအတွက် အောက်ဆီဂျင် လစ်လပ်မှုများ သက်ရောက်စေသည်။ သစ်ပင်အများအပေါ်တွင် ဆိုးကျိုးများကိုမတွေ့ရှိရပါ။ ရေအောက်သတ္တဝါများအပေါ် သက်ရောက်ခြင်းမှာ ယခုအချိန်ထိသက်သေပြနိုင်ခြင်းမရှိသေးပါ။ ^[၁၀]

ဟိုက်ဒရိုဂျင်

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် ဓာတ်ငွေ့ဒြဗ်စင်ဖြစ်၍ ယင်းကို ၁၇၆၆ ခုနှစ်တွင် ကဗင်းဒစ်က စတင်တွေ့ရှိခဲ့ လေသည်။ ပထမတွင် ထိုဓာတ်ငွေ့ကို အလွယ်တကူ မီးလောင်နိုင်သောလေဟု ခေါ်ခဲ့ကြ၏။ နောင်တွင်မှ ထိုဓာတ်ငွေ့ ကို လဗွာစီယာက ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဟု အမည်ပေးခဲ့လေသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သိရသမျှသော ဒြပ်စင်များတွင် အပေါ့ဆုံး ဖြစ်၍ သိရသမျှသော အလေးအဆတို့တွင်လည်း အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။ ပထမတွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို ဧကမူထားကာ အခြား ဒြဗ်စင်များကို နှိုင်းယှဉ်၍ ပြခဲ့ကြလေသည်။ ယခုအခါတွင်မူ အောက်ဆီဂျင်၏ အလေးဆထက် ၁၆ ရှိသည်ဟု ယူဆလာကြ သဖြင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ အက်တမ် အလေးဆသည် ၁.ဝဝ၇၆ ဖြစ်သွားလေသည်။ ရာညိုး၏ လက်တွေ့ စမ်းသပ်ချက်များအရ ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ သိပ်သည်းခြင်းသည် အပူချိန်တူ၊ ဖိအားတူနှင့် ထုထယ်တူ လေ၏ သိပ်သည်းခြင်းထက် နည်းသည်ကို တွေ့ရလေသည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ ဓာတုသင်္ကေတမှာ H ဖြစ်သည်။ မီးတောင် ဓာတ်ငွေ့များတွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သီးခြား တည်ရှိပြီးလျှင် နေနှင့် တည်မြဲကြယ်များအတွင်း၌လည်း သီးခြား တည်ရှိလေ သည်။ ကမ္ဘာ့လေထုအတွင်း တွင်လည်း ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သီးခြား တည်ရှိလေသည်။ ကမ္ဘာ့လေထုအတွင်းတွင်လည်း ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သီးခြား တည်ရှိသေးသည်။ သို့သော် လွန်စွာ နည်းပါးလေသည်။ ရေသည် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ပါဝင်သော ဒြဗ်ပေါင်းများအနက် လူသိအများဆုံးဖြစ်သည့်အပြင် လွန်စွာ လည်း ပေါများလေသည်။ ဩဂဲနက်တစ်သျှူးတိုင်း လိုလိုတွင် ရေသည် အရေးကြီးသော ဖက်စပ်ပစ္စည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို နည်းပေါင်းများစွာဖြင့် အလွယ်တကူ ထုတ် လုပ်ယူနိုင်သည်။ ထိုနည်းများအနက် အသုံးများသော အလွန် လွယ်ကူသည့်နည်းမှာ သွပ်စများပေါ်သို့ ဆာလဖျူရစ်အက်ဆစ် အပျော့စားကို ထည့်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအခါ ဟိုက်ဒရိုဂျင် ဓာတ်ငွေ့ ထွက်လာသည်။ H Zn + H2 SO4 = Zn SO4 + H2

ဤညီမျှကိန်းတွင် Zn မှာ သွပ်၊ H2 SO4 မှာ ဆာလဖျူရစ်အက်ဆစ်၊ Zn SO4 မှာ ဇင့်ဆာလဖိတ်နှင့် H2မှာ ဟိုက်ဒရိုဂျင် ဖြစ်လေသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် များသောအားဖြင့် အက်တမ်နှစ်ခုပေါင်း ပြီးလျှင် မော်လီကျူအဖြစ် တည်ရှိလေ့ရှိသည်။ အလွန်အေး သည့် အပူချိန်များတွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို အရည်နှင့် အခဲအဖြစ် သို့ ပြောင်းလဲယူနိုင်လေသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်အခဲသည်-၂၅၉ံC တွင် အရည်ပျော်၍ -၂၅၃ံC တွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင် အရည်ဆူလေသည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လေ၊ သို့မဟုတ် အောက်ဆီဂျင်ထဲ၌ မီးလောင်နိုင်သည်။ ထိုသို့ မီးလောင်သောအခါတွင် မီးတောက် သည် အလွန်ပူ၍ အရောင်မရှိချေ။ အခြားသာမန် ကစ္စည်းများ သည် ဟိုက်ဒရိုင်ဂျင်ထဲ၌ မီးမလောင်နိုင်ကြချေ။ ဟိုက်ဒရိုဂျင် သည် အသက်ကို မရှင်စေနိုင်သော်လည်း ယင်းအား ရှူခြင်း ဖြင့် တိုက်ရိုက် ဘေးအန္တရာယ် မဖြစ်နိုင်ချေ။

အက်ဆစ်ဂုဏ်သတ္တိရှိသော ဒြဗ်ပေါင်းတိုင်းတွင် ဟိုက်ဒရို ဂျင်သည် အရေးကြီးသော ဒြဗ်စင်အဖြစ်နှင့် ပါဝင်လေသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် အောက်ဆီဂျင်နှင့် ပူးပေါင်းနိုင်သည်။ ထိုဓာတ်ငွေ့နှစ်မျိုး ပူးပေါင်းမိသောအခါ ရေဖြစ်လာသည်၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်နှင့် အောက်ဆီဂျင်ဓာတ်ငွေ့ နှစ်မျိုးကို ရောထား ပြီးနောက် မီးတောက်တစ်ခု၊ သို့မဟုတ် လျှပ်စစ်မီးပွားခြင့် မီးလောင်စေသောအခါ ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပြီးလျှင် ရေပေါက် ကလေးများ ဖြစ်လာသည်ကို တွေ့ရလေသည်။ ဟိုက်ဒရိုင်ဂျင် ကို လျှော့ပစ်နိုင်သည့် ပစ္စည်းဟုလည်း ခေါ်ကြသေးသည်။ ထိုသို့ ခေါ်ကြခြင်းမှာ အောက်ဆီဂျင် အများအပြား ရှိနေသော ဒြဗ် ပေါင်းများက အောက်ဆီဂျင်အချို့ကို ဟိုက်ဒရိုဂျင်က လျှော့ပစ် နိုင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ အပူတိုက်ထားသော သံချေး (အိုင်ယင်းအောက်ဆိုက်) အတွင်းသို့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကို သွင်းပေး လိုက်လျှင် သံချေးသည် သံအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားသည်ကို တွေ့ရလေသည်။ ထိုသို့ ဖြစ်ရသည်မှာ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် သံချေးရှိ အောက်ဆီဂျင်နှင့် ပူးပေါင်းသွားခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် အခြားများစွာသော ဒြဗ်စင်များ၊ အထူး သဖြင့် သတ္တုမဟုတ်သော ပစ္စည်းများနှင့် ပူးပေါင်းနိုင်ပြီးလျှင် အရေးကြီးသော အချို့ဒြပ်ပေါင်းများကို ဖြစ်စေနိုင်သေးသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် ကလိုရင်းနှင့် ပူးပေါင်းပြီးနောက် ဟိုက်ဒရို ဂျင် ကလိုရိုက် ဓာတ်ငွေ့ ဖြစ်လာနိုင်လေသည်။ ထိုဟိုက်ဒရို ဂျင် ကလိုရိုက် ဓာတ်ငွေ့သည် ရေတွင် ပျော်ဝင်သောအခါ ဟိုက်ဒရိုကလောရစ် အက်ဆစ် ဖြစ်လာလေသည်။ ဟေးဗား နည်းဖြင့် အမ်မိုနီယာ NH3 ပြုလုပ်လိုသောအခါ ဟိုက်ဒဂျင်ကို နိုက်ထရိုဂျင်နှင့် ပူပေါင်းစေရသည်။ ဆာလဖာ(ကန့်)နှင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင် ပူးပေါင်းသောအခါတွင် အရေးကြီးသည့် ဒြဗ်ပေါင်းတစ်ခုဖြစ်သော ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဆာလဖိုက် ဖြစ်လာ လေသည်။ ထိုဒြဗ်ပေါင်း၌ ဆိုးရွားသော ကြက်ဥပုပ်နံ့ ရှိသည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်အက်တမ်တစ်ခုတွင် ပရိုတွန်တစ်ခုနှင့် အီလက် ထရွန်တစ်ခုသာ ပါရှိသဖြင့် ဒြဗ်စင်များတွင် အရှင်းဆုံး ဒြဗ်စင် ဖြစ်သည်။ သာမန် ဟိုက်ဒရိုဂျင်တွင် အခြား ဟိုက်ဒရိုဂျင် တစ်မျိုးသည် ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် .ဝဝ၂ ပါရှိနေသေးသည်။ ထိုဟိုက်ဒရိုဂျင်မျိုး၏ အက်တမ် အလေးဆမှာ ရိုးရိုးဟိုက်ဒရို ဂျင်အက်တမ် အလေးဆထက် နှစ်ဆပို၍ လေးလေသည်။ ထို ဟိုက်ဒရိုဂျင်မျိုးကို ဒျူတီရီယမ်ဟု ခေါ်သည်။ သာမန် ဟိုက်ဒရိုဂျင်၏ အက်တမ် အလေးဆထက် သုံးဆပို၍ လေးသော ဟိုက်ဒရိုဂျင်မျိုး၏ အစအနကိုပင် ဓာတုဗေဒ ပညာရှင်များက တွေ့ရှိထားကြလေသည်။ ထိုကဲ့သို့သော် ဟိုက်ဒရိုဂျင်မျိုးကို ထရီတီယမ်ဟု ခေါ်ကြသည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် ဆီရည်များတွင် ထည့်လိုက်သောအခါ တွင် အဆီခဲဖြစ်သွားလေသည်။ ထိုအဆီခဲသည် ကိစ္စ အများ အပြားအတွက် အသုံးဝင်လေသည်။

ဟိုက်ဒရိုဂျင်သည် လွန်စွာ ပေါ့ပါးသဖြင့် ကလေးများ ကစားသည့် မိုးပျံသော ဘောလုံးများနှင့် လေသင်္ဘောများတွင် အသုံးပြုနိုင်လေသည်။ သို့သော် ထိုဟိုက်ဒရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့သည် မီးလောင် ပေါက်ကွဲတတ်သဖြင့် နောင်သော် လေသင်္ဘော များတွင် ယင်းအစား ဟီလီယမ်ဓာတ်ငွေ့ကို အသုံးပြုလာကြ လေသည်။^[၁၁]