Даўмонт (імя)

Даўмонт (Даўмунд, Даўмунт, Даўмонд, Дамонт), Даўгімонт (Даўкмонт) — мужчынскае імя і вытворныя ад яго прозьвішчы Доўмант (Доўмунд), Домант (Домунд, Домунт).

Damond Dagmunt
Паходжаньне
Мова(-ы)	германскія
Утворанае ад	Davo + Mond Dago + Munt
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Даўмунд, Даўмунт, Даўмонд, Дамонт, Даўгімонт, Даўкмонт, Домант, Домунд, Домунт, Доўмант, Доўмунд
Вытворныя формы	Талімонт, Дульмант
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Даўмонт»

Паходжаньне

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Дамунд або Дамонд (Damundus^[1], Damondus) і Дагімунд або Дагмунт (Dachimundus^[2], Dagmunt^[3]) — імёны германскага паходжаньня^[4][5]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгерд, Даўгер, Даўят; германскія імёны Daugaard, Dauharjis, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'^[6][7] або ад асновы -даг- (-дак-, -таг-)^[8][9], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'^[10] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'^[11]. Такім парадкам, імя Даўмонт азначае «здольны да гарлівасьці»^[5]. Апроч таго, адзначалася старажытнае германскае імя Theumondo (Theu-mondo)^[12].

Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Доўмунт (Dowmunt) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)^[13].

Адпаведнасьць імя Даўмонт германскаму імю Dagamund^[14] (Daegmund) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў^[9]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — таксама сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн^[15].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Demundis^[16].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Довъмонтъ (Галіцка-Валынскі летапіс); Довмонтъ… с Доумонтомъ съ пльсковичи на Литву (Доумонтъ^[17]; Наўгародзкі першы летапіс); псалъ Довмонтовъ писець (па 1266 годзе)^[18]; Dovmundus (1292 год)^[19]; передъ намесники полоцькими: перед Домонтом (7 сакавіка 1399 — 25 сакавіка 1407 году)^[20]; у Доманта (1410 — пачатак 1420-х гадоў)^[21]; nobilibus… Woitko Dolmontowicz (22 траўня 1425 году^[a])^[22]; Iewlaschonis Dowmunthowicz (1 верасьня 1431 году)^[23]; Dewmunt Wolkowicz (15 траўня 1432 году)^[24]; Некрашу Довкгимонътовичу земля Кгвоздева (1440—1492 гады)^[25]; Домонтъ^[26][27] або Домантъ^[28][29] (Наўгародзкі чацьверты летапіс і Сафійскі першы летапіс); землицы покупили… у Степанка у Домонтовского (каля 1466 — каля 1480 году)^[30]; Gabriele Domunthowicz (10 чэрвеня 1471 году)^[31]; ducem Domunth, Jacobum fratrem germanum de Swyr (dux Domunth de Swyr^[17]; 1483 год)^[32]; Daumunt Butwidowicz (31 кастрычніка 1484 году)^[33]; Павле Домантове (XV ст.)^[34]; Домантъ^[35] або Домонтъ^[36] (Ніканаўскі летапіс); Упитское волости… в бояр… у Васка Довмонтовича (9 чэрвеня 1517 году)^[37]; Довмонт Билевичъ^[38], Томъко Довмонтовичъ^[39], Довмонтъ Маръковичъ… Томъко Довмонътович^[40], Талюшъ Довкмонътовичъ^[41], Павел Довмонътовичъ^[42] (1528 год); Нарбут Довмонтович… Нармонтъ Довмонтович (1537 год)^[43]; волости Городеньское… землицу пустовъскую на имя Домонътовъщину (20 лістапада 1552 году)^[44]; бояр господарских тогож повету Минского: князя Ивана Домонта (2 кастрычніка 1557 году)^[45]; Петръ Домонтъ^[46], Павелъ Томковичъ Домонтъ^[47], Григорей Шимковичъ Домонтовичъ^[48], Петръ Домонтовичъ^[49], Петръ Домонтъ^[50] (1567 год); Johannes Domundns Lituanus (1580 год)^[51]; pana Yana Pietrowicza Dowmonta… подпис руки писмом рускимъ тыми словы: Ян Петровичъ Довмонт властною рукою (24 верасьня 1585 году)^[52]; еи милость панеи Ганъне Балтромеевне Довмонта Сесицкои (4 сакавіка 1596 году)^[53]; Kasper z Dowmunta Siesicki (3 ліпеня 1596 году)^[54]; Езофъ Станиславовичъ Довмонт рукою [властною] подписалъ (11 кастрычніка 1597 году)^[55]; Daumondus (Альбэрт Каяловіч, 1650 год)^[56]; Samuel Domontowicz (сакавік — красавік 1656 году)^[57]; Pan Domont Karol (7 ліпеня 1664 году)^[58]; Marcjan Domontowicz (1667 год)^[59]; земянинъ гдрский воеводства Полоцкого, панъ Ерый Доминикъ Домонтовичъ… бояре нашы Харитонъ да Олехъно Балтромеевичы Домонтовичы… даный Глебу Юревичу Домонъту (6 чэрвеня 1668 году)^[60]; Damontowicz (1671—1681 гады)^[61]; paniej Krystyny Ihnatowiczówny Dowmątowej (1690 год)^[62]; Dominicus Dowmont (3 сьнежня 1708 году)^[63]; Dowmontowszczyzna (1744 год)^[64]; Adam Domant (1757 год)^[65]; Benedykt Domontt (4 кастрычніка 1765 году)^[66]; Augustinus Dowmontt… Georgius Dowmontt (20 і 25 верасьня 1778 году)^[67]; Andrzej Dowmuntt (22 лютага 1780 год)^[68]; Parafia Kowarska… Dowmunty, okolica (1784 год)^[69]; Szymon Dowmond… Adam Dowmond^[70], Adam Dowmont x, Maciej Dowmond x, Bartłomiej Dowmond x^[71], Adam Dowmunt^[72] (9 лютага 1791 году); Jerzy Domunt (1793 год)^[73]; Józefa Dowmund (1835 год)^[74]; Rozalia Daumont Domont (1838 год)^[75]; Antonella Dowmontowicz (1842 год)^[76].

Носьбіты

• Даўмонт († 1285) — меркаваны вялікі князь літоўскі
• Даўмонт (у праваслаўі Цімафей; † 1299) — князь у Нальшанскай зямлі, служылы князь пскоўскі
• Даўмонт Воўкавіч — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1432 годзе
• Яўлашка Даўмонтавіч († па 1431) — літоўскі баярын, які ўжываў пячаць з рускім надпісам «Печать Евлашка Домонтова»^[77]
• Даўмонт Бутывідавіч — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1484 годзе
• Даўмонт Білевіч — пянянскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
• Томка Даўмонтавіч — жыжмарскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
• Даўмонт Маркавіч і Томка Даўмонтавіч — суміліскія баяры, якія ўпамінаюцца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
• Павал Даўмонтавіч — жаранскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
• Даўмонт — легендарны князь на Ўцяне, сын легендарнага князя літоўскага, жамойцкага і рускага Рамана
• Марцін Матушавіч Даўмонт Гедройц (1545—1621) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, ваявода амсьціслаўскі^[78]
• Міхал Даўмонт Сясіцкі († 1713) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, ваявода менскі і амсьціслаўскі
• Андрэй, Матэвуш, Міхал і Станіслаў Доўманты — шляхцічы Полацкага ваяводзтва, якія ўпамінаюцца ў 1765 годзе^[79]
• Павал Аляксеевіч Дамантовіч — уладальнік зямлі ў Дрысенскім павеце на 1878 год^[80]

З XVI ст. прыдомкам Доўманд або Доўмунд (Доўмунт) карысталіся літоўскія шляхецкія роды Рукевічаў (Руковічаў^[81]) і Сясіцкіх гербу Гіпацэнтаўр^[82].

Доўманты гербаў Пагоня, Баволя і Розьмер — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага павету^[83].

Доўманты (Dowmont) — літоўскія шляхецкія роды з ваколіцаў Камаяў^[84] і Троцкага павету^[85].

Долманты або Дольманты (Dołmont, Dolmont) і Доманты (Domont) — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету^[86].

Доманты Машэнскія гербу ўласнага — літоўскі княскі род.

Далмунты, Дамантовічы^[87] і Доўманты-Ляскатоўскія^[88] — літоўскія шляхецкія роды.

Даўмунтовічы (Dowmuntowicz) гербу ўласнага — літоўскі шляхецкі род^[89].

Дэмантовічы (Demontowicz) гербу Вяж — літоўскі шляхецкі род, які меў уладаньні на Жамойці^[90].

Дамантовіч (Domontowicz), Доўмант (Dowmontt) і Доўмунт (Dowmunt) — прозьвішчы, зафіксаваныя ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў^[91].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся сяло Даўмонтавічы і маёнтак Дамонтавічы ў Наваградзкім ваяводзтве, маёнтак Даўмонтаўшчызна або Кублічы ў Полацкім ваяводзтве і фальварак Даўмонты ў Вількамірскім павеце^[92].

У XVI ст. існавалі маёнтак Дамонты і рака Дамонта (Домонта) у Жамойцкім старостве^[93].

На 1906 год існаваў маёнтак Доўмантаўшчына (Даўмантоўшчына) у Лепельскім павеце Віцебскай губэрні^[94].

На гістарычнай Случчыне існуе вёска Домантавічы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Дзяманты, у ваколіцах Залатаношы — Дамантава (упаміналася ў 1536 годзе)^[95].

Глядзіце таксама

• Даўга
• Мунд

Заўвагі

1. У публікацыі 1932 году адпаведны дакумэнт азначаецца як «падроблены»