Даўгерд (імя)

Даўгерд (Даўгард, Доўгард, Даўгірд, Дагірд) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Доўгерд (Доўгірд).

Daugaard
Паходжаньне
Мова(-ы)	германскія
Утворанае ад	Davo + Gardo Dago + Gardo
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Даўгард, Доўгард, Доўгерд, Доўгірд
Вытворныя формы	Таўцігерд
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Даўґерд»

Паходжаньне

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Даўгард (Daugaard) — імя германскага паходжаньня^[1][2][3]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгер, Даўмонт, Даўят; германскія імёны Dauharjis, Damondus, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'^[4] або ад асновы -даг- (-дак-, -таг-)^[5][6], а аснова -гард- (-герд-, -герт-) (імёны ліцьвінаў Альгерд, Мундыгерд, Тэўтыгерд; германскія імёны Algardus, Mundgerd, Teutgerdis) — ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')^[7]. Такім парадкам, імя Даўгерд азначае «здольны да аховы»^[8].

Адпаведнасьць імя Даўгірд германскаму імю Daegheard сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў^[6]. Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, таксама сьцьвярджае германскае паходжаньне літоўскага імя Дагірд (Dagird) — ад нямецкага імя Dachert (побач з Tagart)^[9].

Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Даўгірд (Dowgird) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкулах «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)^[10] і «Літва» Геаграфічнага слоўніка Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў (1884 год)^[11].

У Прусіі адзначалася прозьвішча Dagert^[12].

У Польшчы адзначаюцца прозьвішчы Даўгерд (Daugerd), Даўгерт (Daugiert), Доўгерд (Dowgierd), Доўгерт (Dowgiert)^[13], Даўгірт (Dawgirt), Доўгірт (Dowgirt), Доўгарт (Dowgart)^[14].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Daugeruthe^[15][a] (Хроніка Лівоніі); Dougert Solkuteuicz (1387—1394 гады)^[17]; Dowgirdi (Dowgird^[18]; 18 студзеня 1401 году)^[19]; Darigerdo marschalco curiae (20 красавіка 1424 году)^[20]; Довкгардъ правил (17 верасьня 1427 году)^[21]; Michalo Dewgerdowicz (15 траўня 1432 году)^[22]; s[igillum] domini Dolgerdonis^[23], Dawgerdi palatini Wilnensium [sigilla]^[24] (20 студзеня 1433 году); Dowgyrd palatinus Vilnensis (31 ліпеня 1433 году)^[25]; Довкгирдъ, виленскии воевода (25 верасьня 1433 году)^[26]; пан Довъкгирд (1433—1439 гады)^[27]; s[igillum] domini Dawgerdi^[28], Давгирд^[29], Dawgerd Vilnensis [palatini]… Dewgerd Oschmanensis capitanei^[30] (27 лютага 1434 году); Degerdt in Ossmiana tenutariis (16 красавіка 1444 году)^[31]; Dawgerd (15 верасьня 1434 году)^[32]; Dolgerth palatinus, Wylnenses (7 лютага 1435 году)^[33]; Dewgerd Vilnensis palatinus (9 чэрвеня 1435 году)^[34]; Dewgerd Wylnensis palatinus (15 лютага 1436 году)^[35]; Ego Iohannes alias Dawgerd (1 ліпеня 1437 году)^[36]; Dolgerdo capitaneo Vilnensi (9 ліпеня 1437 году)^[37]; Dewgerd palatinus Wylnensis (6 сьнежня 1437 году)^[38]; воеводе виленьскому пану Довкгирду (сакавік 1440 году)^[39]; Dawgerd palatinus Vilnensis (13 ліпеня 1440 году)^[40]; Довкгирдъ (1440—1447 гады)^[41]; пан Довкгирдъ^[42], Довкгирд Белевич^[43], Довъкгирду да Дашку Еивильтовичомъ^[44] (1440—1492 гады); Dawgerd Wylnensi (1441 год)^[45]; Долъкгиръд^[46] (Супрасьлеўскі летапіс), Daugierd Rodziewicz^[47], Dalgerd^[48] (паміж 1463 і 1467); nobilibus… Jadowk Fedko Dagirdowicz (18 ліпеня 1478 году)^[49]; Dawgyrd Rodziewicz (29 траўня 1479 году)^[50]; Hannus et Chwyedko Dagirdowiczi (6 лютага 1481 году)^[51]; еgo Joannes Dagirdowicz (5 сакавіка 1481 году)^[52]; ego Anna Dolgyrdowicz (9 кастрычніка 1486 году)^[53]; на бояр волковыиских, на Довкгирда а на Янушка Пашковичов (2 кастрычніка 1495 году)^[54]; Dowgierd (Хроніка Быхаўца)^[55]; dominorum Hanus et Chwyethko Dawgyerdowycz… Hanus Dawgyerdowycz (10 траўня 1503 году)^[56]; pana Hannusza a pana Fedka Dagyrdowycza (па 10 траўня 1503 году)^[57]; Andream Dowgerdowycz (1 жніўня 1521 году)^[58]; Довкгорд… Довкгордовъ сын (22 сакавіка 1525 году)^[59]; Янъ Довгердовичъ (14 студзеня 1529 году)^[60]; Богдан Довкгиръдович (16 жніўня 1530 году)^[61]; сын Станислава Долкгирдовича… Долкгирдовича (23 лістапада 1536 году)^[62]; Thomko Dagyerdowycz… Naczko Dagyerdowycz… Yeraszmus Bogdanowycz Dogierd (1552—1555 гады)^[63]; Lenarth Dogierth (26 сакавіка 1554 году)^[64]; Размусъ Довгердъ (23 жніўня 1560 году)^[65]; пана Размуса Богдановича Довкгерда (4 красавіка 1567 году)^[66]; Szadzibor Dowgird (1 ліпеня 1569 году)^[67]; dworzanin nasz Lenart Stanisławowicz Dawgierd (5 жніўня 1569 году)^[68]; листъ отъ Еразмуса Довкерда (3 траўня 1587 году)^[69]; Sczepan Pawlowicz Dowgierdowicz Miesczanin Kowienski (1587—1591 гады)^[70]; Долгерд, гетман (Хроніка літоўская і жамойцкая)^[71]; pana Samuela Dowgierda… Dowgierd (9 студзеня 1630 году)^[72]; pana Dolgierda… s panem Samuelem Dolgierdem… pana Samuela Dołgierda (1641 год)^[73]; pani Maryny Dołgiertowny… pana Alexandra Dołgierda (23 сакавіка 1651 году)^[74]; Томаш Долгартовичь (1655 год)^[75]; jmp. Dołgierd, cześnik czernihowski^[76], jejmp. Marianna Dołgierdówna Brzescka, czesznikowa pińska^[77] (1673 год); Ewy Dowgierdówny Pruszyńskiey (26 жніўня 1689 году)^[78]; Ian Daugierd… Alexander Daugierd (1697 год)^[79]; Frater Felicianus Daugierd (каля 1700—1702 гадоў)^[80]; Kazimierzowi i Ewie Dowgierdównie Pruszyńskim (22 сакавіка 1704 году)^[81]; Alexandra y Ioanny Dziakiewiczowny Dawgierdow… Alexandra Dawgierda (11 ліпеня 1707 году)^[82]; Laurentius Dowgiert (17 ліпеня 1707 году)^[83]; для п. Долъгерта (1710 год)^[84]; Josephus Dougiert (1713 год)^[85]; Ian Dawgiert Sędzia Kapturowy Lidzki (1764 год)^[86]; Michał Dowgierd (4 кастрычніка 1765 году)^[87]; panóm Dowgierdóm… pan Andrzey Dowgierd (20 жніўня 1771 году)^[88]; Wincenty Dowgiert (9 лютага 1791 году)^[89]; Franciscus Dowgird (15 траўня 1796 году)^[90]; Krzysztof Daugird (1803 год)^[91]; Jakub Dawgird (1808 год)^[91]; Dawgiert (1885—1889 гады)^[92]; Dowgierd (1912 год)^[93].

Носьбіты

• Даўгерд († 1213) — літоўскі князь
• Ян Даўгерд († каля 1443) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, ваявода віленскі; меў сына Андрэя
• Даўгерд († па 1444) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, староста ашмянскі; меў сыноў Гануса і Фёдара (Хведзьку)
• Міхайла Даўгердавіч († па 1432) — літоўскі баярын, які засьведчыў акт Другой Хрыстмэмэльскай умовы
• Даўгерд Бялевіч — літоўскі баярын, які атрымаў наданьне ў Жамойці ад вялікага князя Казімера
• Даўгерд Эйвілдавіч — літоўскі баярын, які атрымаў ад вялікага князя Казімера зямлю каля Ліды
• Даўгерд Радзевіч — адзін з вотчыньнікаў Ваверкі (разам з братам Алехнам), які упамінаецца паміж 1463 і 1467 гадамі
• Даўгерд — літоўскі баярын, бацька Судзімонта і Дарохны, які ўпамінаецца ў 1525 годзе
• Прадслаў Даўгердавіч — жыжмарскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году^[94]
• Багдан Даўгердавіч — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1530 годзе
• Шадзібор Доўгерд — пасол на Люблінскі сойм (1569 год) ад Лідзкага павету
• Барбара Янаўна Даўгердовіч — расенская зямянка, якая ўпамінаецца ў 1598 годзе^[95]
• Бэнэдыкт Доўгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, мечнік пінскі ў 1641—1650 гадох^[96]
• Аляксандар Доўгерд (Alexander Dolgiert) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, войскі жытомірскі; электар караля польскага і вялікага князя літоўскага Міхала Карыбута Вішнявецкага ад Валынскага ваяводзтва^[97]
• Уладзіслаў Даўгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падстолі смаленскі ў 1682 годзе^[98]
• Уладзіслаў Даджбог Даўгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, стольнік смаленскі ў 1682 годзе^[99]
• Адам Доўгерд (Adam Dołgiert) — электар караля польскага і вялікага князя літоўскага Станіслава Ляшчынскага ад Берасьцейскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага^[97]
• Юзэф Доўгерд (Józef Dołgiert) — электар караля польскага і вялікага князя літоўскага Станіслава Ляшчынскага ад Берасьцейскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага^[97]
• Дамінік Доўгерд (Dominik Dołgiert) — электар караля польскага і вялікага князя літоўскага Станіслава Ляшчынскага ад Раўскага ваяводзтва^[97]
• Аўгустын Антоні Даўгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, чашнік смаленскі ў 1730—1742 гадох^[100]
• Пётар Даўгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падстолі смаленскі ў 1737 годзе^[101]
• Ян Даўгерд — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, стражнік старадубскі ў 1737 годзе^[102]
• Анёл Доўгерд (Доўгірд) (1776—1835) — філёзаф і пэдагог, сын амсьціслаўскага шляхціча Андрэй Доўгерда

У канцы XVIII ст. на гістарычнай Полаччыне адзначаўся шляхецкі род Доўгертаў^[103].

Доўгерды (Dowgierd) і Доўгірды (Dowgird) гербу Лебедзь — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету^[104].

Доўгерды гербу Лебедзь зьменены — літоўскі шляхецкі род.

Доўгірд (Dowgird) — прозьвішча, зафіксаванае ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў^[105].

Вёскі з назвай Даўгердзішкі існуюць на гістарычных Ашмяншчыне і Лідчыне.

Глядзіце таксама

• Даўга
• Герд

Заўвагі

1. Паводле Вячаслава Насевіча, гэта германізіраваная форма літоўскага імя Даўгерд^[16]