Рушкавічы

Ру́шкавічы — літоўскі княскі род.

Гісторыя

Кінтыбут, Ванібут, Бутавіт, Віжэік, Вішлій, Кіценій і Плікасова Рушкавічы ў канцы 1219 або пачатку 1220 году^[1] разам з чатырма іншымі групамі князёў — «літоўскімі старэйшымі», жамойцкімі, Булевічамі, дзяволцкімі — склалі мірную ўмову з галiцка-валынскiмi князямi Данілам і Васількам Раманавічамі:

	Въ лѣт 6723. Б(о)жиимъ повелениемъ прислаша кнѧзи Литовьскии к великои кнѧгини Романовѣ и Данилови и Василкови, миръ дающе. Бѧхоу же имена Литовьскихъ кнѧзеи: се старѣшеи Живинъбоудъ · Давъѧтъ · Довъспроункъ · братъ его Мидогъ · брат · Довьяловъ · Виликаилъ. А Жемотьскыи: кнѧз Ерьдивилъ · Выкынтъ. А Роушьковичев: Кинтибоуть · Вонибоут · Боутовить · Вижѣикъ и с(ы)н его Вишлии · Китении · Пликосова. А се Боулевичи: Вишимоут, егоже оуби Миндого тъ и женоу его поѧлъ и братью его побилъ · Едивила · Спроудѣика. А се кнѧзи из Дяволтвы: Юдьки · Поукѣикъ · Бикши · Ликиикъ. Си же вси миръ даша кн(я)зю Данилови и Василкоу, и бѣ землѧ покоина.
—Галіцка-Валынскі летапіс[2]

У сярэдзіне 1250-х гадоў князь Сірвід Рушкавіч браў удзел у супольнай з рускімі князямі выправе супраць мангола-татараў на Ўкраіну.

Імёны

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Роска (Rosco, Rosca^[3]) — імя германскага паходжаньня^[4][a]. Іменная аснова рос- паходзіць ад стараверхненямецкага ros 'конь'^[3].

Іменная аснова -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut) паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')^[6], аснова -кінд- (-кінт-) (імёны ліцьвінаў Кінціла, Кіндэр, Вікінт; германскія імёны Kintilo, Kinder, Wikind) — ад гоцкага і германскага kinds 'дзіцё, род', аснова -вуйн- (-войн-, -вун-) (імёны ліцьвінаў Вайнейка, Вайніла, Войнар; германскія імёны Vunnecho, Vuinla, Wunar) — ад старагерманскага wunna, гоцкага wunands 'шчаснасьць, задаволенасьць', ісьляндзкага vænn 'прыемны', нямецкага gewohnt 'задаволены'^[7], аснова -віт- (імёны ліцьвінаў Віцень, Віталт, Вітарт; германскія імёны Wittenus, Witolt, Witard) — ад гоцкага wit 'веда, розум, закон'^[8]. Такім парадкам, імя Кінтыбут азначае «корань роду», імя Ванібут — «шчасны корань», імя Бутавіт — «корань мудрасьці»^[9].

Імёны Бутавіт, Віжэйк, Вішлі, Кіцені маюць вядомыя германскія адпаведнікі: Botwith, Wieseke, Wisel, Geden.

Уладаньні

На думку расейскага гісторыка Івана Бяляева, разам з Булевічамі валодалі землямі ад Вяльлі да Нёману і Сьвіслачы, на ўсход — да Бярэзіны. Летувіскі гісторык Эдвардас Гудавічус лічыць, што яны валодалі зямлёй Упітай. На думку Міколы Ермаловіча, іх уладаньні ляжалі побач зь Пінскім княствам^[10].

Заўвагі

1. У 1619 годзе ўпамінаўся жыхар Вільні Ян Рашкевіч (Jan Roszkiewicz)^[5]