Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo
Nchi ya Afrika ya Kati From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (kifupi: JKK; kwa Kifaransa: République démocratique du Congo; pia Kongo-Kinshasa) ni nchi katika Afrika ya Kati, inayopakana na Jamhuri ya Kongo magharibi, Jamhuri ya Afrika ya Kati kaskazini, Sudan Kusini kaskazini-mashariki, Uganda, Rwanda na Burundi mashariki, Tanzania kusini-mashariki, Zambia kusini, na Angola kusini-magharibi. Mnamo 2024, Ina idadi ya watu takriban milioni 110, na kuwa nchi ya 15 kwa ukubwa wa idadi ya watu duniani.[4] Jiji lake kubwa zaidi ni Kinshasa, ambalo pia ni mji mkuu. JKK imegawanyika katika majimbo 26 na lugha rasmi ni Kifaransa
"JKK" inaelekezwa hapa. Kwa nchi jirani, tazama Jamhuri ya Kongo.
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo ni nchi ya pili kwa ukubwa barani Afrika kwa eneo na ina utajiri mkubwa wa rasilmali za asili, hasa madini kama vile kobalti, shaba, almasi, dhahabu, na koltani. Licha ya utajiri huo, IKK kwa muda mrefu imekumbwa na hali ya kisiasa isiyo thabiti, migogoro, na maendeleo duni. Sehemu kubwa ya matatizo hayO yanatokana na historia ya ukoloni chini ya utawala wa Ubelgiji, uliomalizika mwaka 1960, na kufuatiwa na miongo kadhaa ya uongozi wa kiimla, hasa chini ya Mobutu Sese Seko. Tangu mwishoni mwa miaka ya 1990, nchi imepitia mfululizo wa migogoro, ikiwemo Vita vya Kwanza (1996-1997) na vya Pili vya Kongo (1998-2003), ambavyo vilihusisha nchi jirani kadhaa na kusababisha janga lililoathiri mamilioni ya watu.
Mto Kongo, ambao ni mto wa pili kwa urefu barani Afrika, unapita katikati ya nchi na ni njia muhimu ya usafirishaji, inayosaidia biashara na jamii za wenyeji. JKK ina misitu mikubwa ya mvua, ikiwa ni pamoja na sehemu kubwa ya Bonde la Kongo, ambalo ni msitu wa pili kwa ukubwa wa mvua wa kitropiki duniani baada ya msitu wa Amazon. Mifumo hiyo ya ekolojia ni muhimu sana duniani kwa utofauti wa viumbe na udhibiti wa hali ya hewa. Aina mbalimbali za tamaduni nchini zinaonekana kupitia zaidi ya makabila 200 na lugha nyingi, huku Kifaransa kikiwa lugha rasmi. Licha ya changamoto hizo, JKK inaendelea na juhudi za kuleta utulivu wa kisiasa, maendeleo ya kiuchumi, na uhifadhi wa mazingira.
Remove ads
Jiografia
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo ni nchi ya pili kwa ukubwa wa eneo barani Afrika, ikiwa na takribani kilomita za mraba 2,345,409. Iko katika Afrika ya Kati na inapakana na nchi tisa: Jamhuri ya Kongo, Jamhuri ya Afrika ya Kati, Sudan Kusini, Uganda, Rwanda, Burundi, Tanzania, Zambia, na Angola. Pia ina ukanda mwembamba wa pwani kwenye Bahari ya Atlantiki, unaotoa njia ndogo ya kuingia baharini.
Topografia na mandhari
JKK ina mandhari mbalimbali na tata ikijumuisha:
- Bonde la Mto Kongo: Katikati ya nchi kuna Bonde la Kongo, eneo kubwa la chini lililofunikwa na msitu mnene wa mvua wa kitropiki na linalopitiwa na **Mto Kongo**, mto wa pili kwa urefu Afrika. Bonde hili lina msitu wa pili kwa ukubwa duniani baada ya Amazon.
- Uwanda wa Kati: Unaouzunguka bonde kuna uwanda wa juu wenye urefu wa kati ya mita 500 hadi 1,000. Eneo hili hubadilika kutoka msitu hadi savana.
- Milima: Mashariki, ardhi inapanda kwa kasi na kutengeneza Milima ya Bonde la Ufa la Albertine, sehemu ya tawi la magharibi la Mfumo wa Bonde la Ufa la Afrika ya Mashariki. Sehemu hii ina Mlima Stanley, mlima mrefu zaidi nchini ukiwa na urefu wa mita 5,109 (futi 16,763), ulioko kwenye Milima ya Rwenzori mpakani na Uganda.
- Eneo la Maziwa Makuu: Mashariki mwa DRC inapakana na baadhi ya maziwa makuu ya Afrika kama vile Ziwa Tanganyika, Ziwa Kivu, Ziwa Edward, na Ziwa Albert. Maziwa haya yako katika bonde la ufa na huchangia katika shughuli za volkeno na mitetemeko ya ardhi.
Maji na Mifumo ya Mito
Mto Kongo ndiyo njia kuu ya maji nchini. Unapita katikati ya JKK kwa mduara mkubwa na unavukika katika baadhi ya sehemu, hivyo kuwa njia muhimu ya usafiri. Mito mikuu inayotoa maji katika Mto Kongo ni pamoja na Mto Ubangi, Mto Kasai, na Mto Lualaba. Mfumo huu wa mito una viumbe wengi wa majini na uwezo mkubwa wa kuzalisha umeme wa maji.
Nchi pia ina maeneo mengi ya mabwawa, vinamasi, na njia za ndani za maji, na kuifanya kuwa mojawapo ya nchi zenye maji mengi zaidi Afrika.
Hali ya Hewa
JKK ina hali ya hewa ya kitropiki, lakini hali hubadilika kulingana na maeneo:
- Hali ya hewa ya Ikweta: Eneo la kati lina joto na unyevunyevu mwingi na mvua nyingi mwaka mzima.
- Hali ya hewa ya mvua na kiangazi: Kaskazini na kusini kuna misimu ya mvua na kiangazi.
- Hali ya hewa ya milimani: Nyanda za juu mashariki zina joto la chini na hali tofauti kutokana na mwinuko mkubwa.
Mvua ya kila mwaka inaweza kuzidi milimita 2,000 katika maeneo ya misitu, huku savana ikiwa na mvua chache zaidi.
Rasilimali asilia na bioanuwai
JKK ina utajiri mkubwa wa rasilimali asilia kama vile shaba, kobalti, almasi, dhahabu, na koltani. Misitu ya nchi hii ni makazi ya viumbehai mbalimbali kama bonobo, okapi, sokwe, na tembo. Maeneo kadhaa yamelindwa kama mbuga za wanyama, zikiwemo za Virunga na Salonga, ambazo ni maeneo ya Urithi wa Dunia wa UNESCO.
Changamoto za mazingira
Licha ya utajiri wa kiekolojia, JKK inakumbwa na changamoto nyingi za mazingira:
- Ukataji miti ovyo
- Uchimbaji haramu wa madini
- Uwindaji haramu na uharibifu wa makazi ya viumbe
- Uchafuzi wa mazingira kutokana na uchimbaji
- Madhara ya mabadiliko ya tabianchi
Remove ads
Historia
Historia ya kale
Wakazi wa kwanza huaminiwa kuwa wawindaji wa jamii ya Wasani na ya Wabilikimo.
Katika karne za BK walifika wahamiaji Wabantu wenye ujuzi wa kilimo na uhunzi.
Jina la Kongo lahusiana na mto Kongo unaopitia nchi yote.
Mnamo karne ya 15, wakati wapelelezi wa kwanza Wareno walipofika kwenye pwani za Afrika, milki kubwa katika nchi ya Kongo ya magharibi pamoja na Angola ya kaskazini ilikuwa Ufalme wa Kongo. Wakati wa uenezaji mkuu ufalme huu ulianza kwenye mwambao wa Atlantiki na kuendelea hadi mto Kwango kwenye mashariki, halafu maeneo kutoka Pointe-Noire (leo: Jamhuri ya Kongo, upande wa kaskazini ya Cabinda) upande wa kaskazini hadi mto Loje (leo: mji wa Ambriz) katika kusini.
Mtawala alikuwa na cheo cha Manikongo na ufalme uligawiwa kwa majimbo sita. Baada ya kufika kwa Wareno wafalme na matabaka ya juu walikuwa Wakristo. Ufalme uliporomoka kutokana na vita vilivyosababishwa na biashara ya watumwa na kuingilia kwa wafanyabiashara ya watumwa katika siasa ya ndani. Hata hivyo, nasaba za watawala waliotumia cheo cha "Awenekongo" waliendelea kukaa katika mji mkuu wa kale M'banza-Kongo (iliyobadilishwa jina kuitwa San Salvador) hadi mwaka 1914 ambako Wareno walifuta mabaki ya uhuru na kufanya eneo lililobaki sehemu kamili ya koloni lao la Angola.
Upande wa Mashariki, Washi walikuwa na ufalme wenye nguvu katika karne ya 17 hadi karne ya 19, chini ya Mwami Kabare. Baadaye, ufalme huo uligawanyika katika madola madogo kama: Kabare, Walungu, Mwenga na Kalehe.
Upande wa kusini, kuanzia karne ya 17, kulikuwa na ufalme ulioitwa Dola la Kazembe.
Koloni binafsi la mfalme kuwa koloni la Ubelgiji
Nchi jinsi ilivyo ilianzishwa kama Dola huru la Kongo likiwa mali binafsi ya mfalme Leopold II wa Ubelgiji. Historia yake ni ya aibu na ya ukatili kupindukia.
Utawala wa mfalme ulionekana kuwa wa kinyama na upinzani dhidi yake ulikua katika nchi nyingi za dunia.
Hatimaye alipaswa kukabidhi koloni lake binafsi mikononi mwa serikali ya Ubelgiji iliyomlipa fidia kwa mali aliyoacha.
Kati ya mwaka 1908 hadi 1960 ilikuwa koloni la Ubelgiji kwa jina la Kongo ya Kibelgiji baada ya kuhamishiwa mikononi mwa serikali ya Ubelgiji.
Katika miaka 1925 hadi 1946 maeneo ya Rwanda na Burundi yalitawaliwa kama sehemu za Kongo ya Kibelgiji.
Siasa ya wakoloni
Wabelgiji walijitahidi kuboresha hali ya maisha ya wenyeji baada ya miaka mibaya ya Leopold II. Nia ilichelewa kuonekana hali halisi kwa sababu utaratibu wa kulazimisha Waafrika kufanyia kazi kampuni na shirika kubwa iliendelea hata bila idhini ya serikali mpya ukadai vifo vingi.
Kwenye uwanja wa elimu, matibabu na mawasiliano jitihada za siasa mpya zilionekana zaidi. Kongo ilikuwa kati ya nchi chache ambako lugha za kienyeji zilifundishwa shuleni kwa sababu shule nyingi ziliendshwa na wamisionari.
Kwa upande mwingine ubaguzi wa rangi uliwaruhusu Waafrika wachache sana kufikia ngazi za juu za elimu.
Makampuni makubwa ya migodi kama vile "Société Générale" na "Union Minière du Haut Katanga" yalichimba madini hasa katika jimbo la Katanga. Makampuni hayo yalikuwa na athira kubwa.
Katanga ilikuwa maarufu kwa shaba iliyochimbwa huko. halafu pia kwa uranium iliyotumiwa kwa mabomu ya kwanza ya kinyuklia ya Marekani mwaka 1945.
Upinzani
Baada ya unyama wa miaka ya Leopold II upinzani dhidi ya utawala wa kikoloni ulikuwa hafifu. Kuanzia miaka ya 1920 Wakongo wengi walionyesha upinzani huo katika mahudhurio katika madhehebu mapya ya wafuasi wa Simon Kimbangu yaliyopigwa marufuku na Wabelgiji kuanzia mwaka 1926.
Tangu mwaka 1950 upinzani uliongezeka na kuonyesha pia uso wa kisiasa.
Wabelgiji ambao hawakujiandaa kwa madai hayo yalipaswa kukubali uchaguzi wa halmashauri za vijiji na miji mwaka 1957.
Mwaka 1958 vyama vya kisiasa vilikubaliwa. Harakati mbili muhimu kati ya hivi zilikuwa Abako (Alliance de Bakongo) chini ya Joseph Kasavubu na MNC (Mouvement National Congolais) chini ya Patrice Lumumba.
Mwaka 1959 mkutano wa wanasiasa Wakongo ulidai uhuru wa nchi.
Mwisho wa koloni na uhuru
Wabelgiji walijaribu kuchelewesha harakati hizo lakini baada ya kutambua matatizo serikali ya Ubelgiji ilitangaza mnamo Januari 1960 kuwa uchaguzi utaendeshwa haraka na baada ya miezi sita Wabelgiji watakabidhi nchi kwa wenyeji.
Chama cha Patrice Lumumba kilishinda kwa kura nyingi naye akawa kiongozi wa kwanza wa nchi huru kama waziri mkuu.
Koloni la Kongo ya Kibelgiji lilipata uhuru tarehe 30 Juni 1960.
Kati ya 27 Oktoba 1971 na 17 Mei 1997, chini ya utawala wa dikteta Mobutu, nchi ilijulikana kwa jina la "Zaire".
Leo hii ni Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo.
Remove ads
Mikoa
Nchi imegawiwa katika mikoa 26 kadiri ya Katiba mpya (2006) na utekelezaji wake wa mwaka 2015.
Demografia
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC), ni taifa la nne kwa ukubwa wa idadi ya watu barani Afrika, likikadiria kuwa na watu takriban milioni 109.3 mwaka 2023[5]Ina muundo wa kundi la vijana, ambapo takriban 46% ya watu wake wako chini ya umri wa miaka 15 na umri wa wastani ni miaka 16.5. Nchi hii ina kiwango kikubwa cha uzazi, ambapo kila mwanamke anazaa watoto wastani 6.05, na kiwango cha kuzaliwa ni 40.08 kwa watu 1,000[5]. Miaka ya kuishi unakadiriwa kuwa miaka 61.83, ambapo wanawake wanaishi zaidi (miaka 63.69) kuliko wanaume (miaka 60.03). Idadi ya watu wa DRC ni mchanganyiko wa makabila, ikiwa na zaidi ya makabila 250, ikiwemo Waluba, Wamongo, na Wakongo. Mji mkubwa na mkuu ni Kinshasa
Kabila
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo ni miongoni mwa nchi zenye mchanganyiko mkubwa wa makabila barani Afrika, ikiwa na zaidi ya makabila 250 yaliyosambaa kote katika eneo lake kubwa. Makabila makuu ni pamoja na Waluba, wanaoishi hasa katika mikoa ya Kasai na Katanga; Wakongo, wanaopatikana kandokando ya mto Kongo wa chini; na Wamongo, wanaoishi katika bonde la katikati. Kwa pamoja, makabila hayo matatu yanachangia takribani asilimia 45 ya idadi ya watu nchini.
Makundi mengine muhimu ni pamoja na Mangbetu na Wazande kaskazini mashariki, pamoja na jamii za Watutsi na Wahutu mashariki mwa nchi, ambazo zina uhusiano wa mpakani na Rwanda na Burundi. Wakongo wengi ni sehemu ya familia pana ya lugha za Bantu, ingawa kuna pia wachache wanaozungumza lugha za Kiniloti, pamoja na vikundi vidogo vya Wabilikimo wanaoishi katika misitu. Mchanganyiko huo mkubwa wa kikabila umeunda utajiri wa maisha ya kitamaduni nchini, lakini pia umekuwa chanzo cha mvutano wa kisiasa, hususan katika mikoa ya Kivu Kaskazini na Kivu Kusini.
Lugha
Kifaransa ni lugha rasmi ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo. Ilikuwa lugha ya utawala ya koloni ikaendelea kutumiwa kama lugha isiyoelekea upande wowote kati ya makabila, lugha na tamaduni za nchi hii.Lugha ya Kiholanzi iliyotumiwa na Wabelgiji pamoja na Kifaransa katika utawala haitumiki tena.
Kwa jumla kuna takriban lugha 242, hasa lugha za Kibantu, zinazozungumzwa nchini (angalia orodha ya lugha). Kati yake, lugha 4 zinatambuliwa kama lugha za kitaifa, nazo ni: Kikongo (Kituba), Kingala (Kongo), Kiluba (Tshiluba) na Kiswahili. Wakati wa ukoloni lugha hizo nne za kitaifa ziliwahi kutumiwa kieneo katika shule za msingi.Kingala kilikuwa lugha rasmi ya jeshi la kikoloni lililoitwa "Force Publique" chini ya utawala wa Ubelgiji likaendelea kuwa lugha ya jeshi la jamhuri baada ya uhuru.
Tangu mapinduzi ya 1997 sehemu za jeshi, hasa mashariki, hutumia pia Kiswahili.Takriban 47% wanatumia Kifaransa kama lugha ya kwanza au lugha ya pili.
Dini
Asilimia 95 ya watu katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo ni Wakristo, huku Kanisa Katoliki likiwa na ushawishi mkubwa wa kihistoria na kijamii nchini. Asilimia 55 ya wakazi ni Wakatoliki, na 48.1% ni Waprotestanti, wakiwemo wa madhehebu mbalimbali kama vile Wapentekoste, Wabaptisti na Waanglikana. Uislamu unafuata kwa karibu 2% ya watu, na wafuasi wake wengi wanapatikana katika mkoa wa Maniema na maeneo ya mijini. Aidha, kuna idadi ndogo ya watu wanaofuata dini za jadi za Kiafrika pamoja na Wayahudi wachache na Wahindu[1].
Miji Mikubwa
Afya
.jpg)
Afya nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC) inakabiliwa na udhaifu mkubwa wa mfumo wa huduma za afya, hali inayozuia wananchi kufikia kiwango cha huduma bora. Ingawa baadhi ya maendeleo yameonekana, kama kupungua kwa kiwango cha vifo vya mama wa kujifungua kutoka vifo 934 kwa kila vizazi 100,000 mwaka 2000 hadi 427 mwaka 2023, changamoto kubwa bado zipo. Vifo vya watoto chini ya miaka mitano viko juu, vikiwa watoto 73 kwa kila vizazi 1000 hai mwaka 2022, na kiwango cha vifo vya watoto wachanga kilikuwa 45 kwa kila vizazi 1,000. Lishe duni inakabili takriban asilimia 69 ya watoto, huku asilimia 43 ya watoto wakiwa na udumavu[8]. Malaria huchangia kwa kiasi kikubwa vifo vya watoto, na JKK (DRC) ikiwa nafasi ya pili duniani kwa idadi ya visa vilivyoripotiwa. Migogoro ya kisiasa, upungufu wa miundombinu ya afya, na ufadhili mdogo vinaendelea kuathiri vibaya hali ya afya ya wananchi.
Remove ads
Uchumi
Uchumi wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (JKK) unaonyesha mchanganyiko wa ukuaji wa haraka na changamoto kubwa za kijamii. Mwaka 2023, uchumi wa taifa hili ulikua kwa asilimia 8.6, ukiendeshwa hasa na sekta ya madini ila ulikuwa kwa asilimia 6.7 2024[9]. Pato la Taifa kwa kila raia lilifikia takriban dola bilioni 70.75[9], huku takriban asilimia 73.5 ya wananchi wakiishi kwa chini ya dola 2.15 kwa siku[10]. Sekta ya madini inachangia zaidi ya asilimia 80 ya mauzo ya nje, na bidhaa kuu ni shaba na kobalti, huku kilimo kikiingiza takriban asilimia 17.4 ya Pato la Taifa na kuajiri asilimia 55.1 ya nguvu kazi.
Sekta ya Madini
Sekta ya madini ndiyo nguzo kuu ya uchumi wa JKK (DRC), ikichangia zaidi ya asilimia 80 ya mapato ya kigeni. Taifa hili ndilo mzalishaji mkubwa wa kobalti duniani, likichangia zaidi ya asilimia 70 ya uzalishaji wa kimataifa[11]. Vilevile, DRC ni miongoni mwa wazalishaji wakubwa wa shaba, dhahabu, almasi, tin, tungsten, na tantalum. Uchimbaji unafanyika kwa njia za viwandani, kati, na za kijadi, ingawa hizi za kijadi zinakabiliwa na changamoto za usalama, utawala duni, na utumiaji wa watoto katika kazi za madini.
Kilimo na Miundombinu
Kilimo ni sekta muhimu katika uchumi wa DRC, ingawa kinakabiliwa na changamoto za miundombinu duni na usalama. Uzalishaji wa chakula unategemea zaidi kilimo cha kujikimu, na upatikanaji wa chakula bora ni mdogo, hasa katika maeneo yaliyoathiriwa na migogoro. Kwa jumla, ingawa JKK (DRC) ina rasilimali nyingi, changamoto za kisiasa, kiusalama, na ukosefu wa miundombinu vinapunguza uwezo wa wananchi kufaidika kikamilifu na ukuaji wa uchumi.
Remove ads
Serikali na Utawala
Serikali ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (JKK) inajumuisha mfumo wa utawala wa rais, ambapo Rais ndiye Mkuu wa nchi na mkuu wa serikali. Rais anachaguliwa kwa njia ya kura ya moja kwa moja kwa kipindi cha miaka mitano, na anateua Waziri Mkuu ambaye ni kiongozi wa serikali na anawajibika kwa Bunge. Bunge la JKK (DRC) ni la mabunge mawili: Bunge la Taifa lenye viti 500 na Seneti yenye viti 108. Bunge la Taifa linachaguliwa moja kwa moja, wakati Seneti inachaguliwa na mabunge ya mikoa. Kwa mujibu wa Katiba ya 2006, Rais anapaswa kugawana madaraka na Waziri Mkuu kutoka chama kikuu cha kisiasa kilichoshinda uchaguzi. Hata hivyo, katika utekelezaji, Rais mara nyingi amekuwa na ushawishi mkubwa zaidi kuliko Waziri Mkuu, na hii imekuwa chanzo cha mvutano wa kisiasa.
Katika uchaguzi mkuu wa Desemba 2023, Rais Félix Tshisekedi alichaguliwa tena kwa asilimia 73.47 ya kura, akimshinda mpinzani wake mkuu Moïse Katumbi aliyepata asilimia 18.32. Chama cha Rais, UDPS, kilishinda viti 454 katika Bunge la Taifa na viti 95 katika Seneti, na kuunda muungano wa kisiasa uitwao Umoja Takatifu wa Taifa (USN). Muungano huu unajumuisha vyama 24 na umeimarisha ushawishi wa Rais katika siasa za kitaifa. Hata hivyo, ushindi huu haukukubalika na baadhi ya wapinzani, na kulikuwa na malalamiko kuhusu uhalali wa uchaguzi, ikiwa ni pamoja na kupanuliwa kwa muda wa kupiga kura kinyume cha sheria.
Hali ya kisiasa nchini JKK (DRC) inakumbwa na changamoto kubwa za kiusalama na utawala. Katika mashariki mwa nchi, mapigano kati ya vikosi vya serikali na makundi ya waasi, kama vile M23, yameendelea kusababisha machafuko na uhamaji mkubwa wa watu. Hata baada ya kutiwa saini kwa makubaliano ya amani kati ya DRC na Rwanda mnamo Juni 2025, mapigano yameendelea, na makundi ya waasi kama M23 hayakushirikishwa katika makubaliano hayo. Hali hii inaonyesha udhaifu wa serikali katika kudhibiti maeneo mengi ya nchi na kutekeleza makubaliano ya amani. Aidha, rushwa ni tatizo kubwa katika utawala wa JKK (DRC), na nchi imekuwa ikishika nafasi za chini katika viwango vya udhibiti wa rushwa duniani. Hali hii inachangia katika kudhoofisha taasisi za serikali na kuzuia maendeleo ya kijamii na kiuchumi.
Remove ads
Watu Mashuhuri
- 1. Patrice Lumumba – Waziri Mkuu wa kwanza wa DRC na shujaa wa ukombozi wa taifa, aliuawa mwaka 1961.
- 2. Mobutu Sese Seko – Rais wa DRC kutoka 1965 hadi 1997, aliyeongoza kwa mtindo wa kiimla na kubadili jina la nchi kuwa Zaire.
- 3. Koffi Olomide – Mwanamuziki maarufu wa rumba na soukous, alizaliwa mwaka 1956.
- 4. Fally Ipupa – Mwanamuziki wa kisasa maarufu wa rumba na soukous, alizaliwa mwaka 1977.
- 5. Joseph Kabila – Rais wa nne wa DRC (2001–2019), alichukua madaraka baada ya kuuawa kwa baba yake Laurent-Désiré Kabila.
- 6. Franco Luambo – Mwanamuziki maarufu na kiongozi wa bendi ya TPOK Jazz, aliyeathiri muziki wa DRC na Afrika kwa ujumla.
- 7. Dikembe Mutombo – Mchezaji wa mpira wa kikapu aliyejulikana kimataifa, alizaliwa mwaka 1966.
- 8. Serge Ibaka – Mchezaji wa mpira wa kikapu wa DRC anayejulikana duniani, alizaliwa mwaka 1989.
- 9. Julienne Lusenge – Mtetezi wa haki za wanawake na mshindi wa Tuzo ya Umoja wa Mataifa ya Haki za Binadamu 2023.
Remove ads
Tazama pia
Marejeo
Marejeo mengine
Viungo vya nje
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads