Гольми

Гольми нь дэс дугаар 67, Ho тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Үелэх системийн лантаноидын бүлэгт байдаг учраас газрын ховор металлд тооцогддог.

Гольми, ₆₇Ho

Гольми
Дуудлага	/ˈgɔɮʲmi/
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
Стандарт атомын жин Ar°(Ho)
	7002164930329000000♠164.930329±0.000005[1] 7002164930000000000♠164.93±0.01 (товчлогдсон)[2]
Үелэх систем дэх Гольми
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон – ↑ Ho ↓ Es диспрози ← гольми → эрби
Атомын дугаар (Z)	67
Бүлэг	f-блокийн бүлгүүд (дугааргүй)
Үе	6-р үе
Блок	f-блок
Электрон байгуулалт	[Xe] 4f11 6s2
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 29, 8, 2
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	1734 K ​(1461 °C, ​2662 °F)
Буцлах температур	2873 K ​(2600 °C, ​4712 °F)
Нягт (20° C)	8.795 г/см3 [3]
шингэн үед (х.т.)	8.34 г/см3
Хайлах энтальп	17.0 кЖ/моль
Уурших энтальп	251 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	27.15 Ж/(моль·K)
Уурын даралт P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 1432 1584 (1775) (2040) (2410) (2964)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +3 0,[4] +2[5]
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 1.23
Ионжилтын энерги	1-р: 581.0 кЖ/моль 2-р: 1140 кЖ/моль 3-р: 2204 кЖ/моль
Атомын радиус	эмпирик: 176 пм
Ковалент радиус	192±7 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд гольми элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	​гексагонал нягт бүтэцтэй (гнб) (hP2)
Торны тогтмолууд	a = 357.80 пм c = 561.77 пм (20 °C)[3]
Дулааны тэлэлт	poly: 11.2 µм/(м⋅K) (ө.т.)
Дулаан дамжуулалт	16.2 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	poly: 814 nΩ⋅м (ө.т.)
Соронзон чанар	парасоронзон
Юнгийн модуль	64.8 ГПа
Хөдөлгөх модуль	26.3 ГПа
Эзлэхүүний модуль	40.2 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	2760 м/с (20 °C)
Пуассоны коэффициент	0.231
Викерсийн хатуулаг	410–600 МПа
Бринеллийн хатуулаг	500–1250 МПа
CAS дугаар	7440-60-0
Түүх
Нэрийн үүсэл	Нээсэн хүний төрөлх хот Стокхольмын Латин нэр Holmia
Нээсэн	Пер Теодор Клеве, Жак-Луи Соре болон Марк Делафонтен (1878)
Анх ялгасан	Хайнрих Боммер (1939)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү з
Гол изотопууд[6] Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 163Ho хиймэл 7003457000000000000♠4570 ж ε 163Dy 164Ho хиймэл 7001288000000000000♠28.8 мин ε 164Dy β− 164Er 165Ho 100% тогтвортой 166Ho хиймэл 7001268120000000000♠26.812 ц β− 166Er 166m1Ho хиймэл 7003113300000000000♠1133 ж β− 166Er 167Ho хиймэл 7000310000000000000♠3.1 ц β− 167Er
Ангилал: Гольми үзэх · хэлэлцэх · засах | эх сурвалж

Түүх

Гольмиг 1878 онд швейцарийн химич Марк Делафонтен, Жак-Луи Соре нар спектрометрийн шингээлтийн шугамаас ялгарч байгааг анх олж илрүүлжээ. Тэд шинэ элементээ ›X‹ хэмээн нэрлэв. 1879 онд шведийн химич Пер Теодор Клеве швейцарийн химичдээс хамааралгүйгээр цэврээрээ бус эрбигийн шар оксидоос нэгэн шинэ элементийг ялган авчээ. Клеве Карл Густав Мосандер аргыг хэрэглэсэн ба ингэхдээ эхлээд бүх мэдэх бодисоо ялгаад, үлдэгдлийг нь ялгасан байна. Түүний ялгасан үлдэгдэл нь бор өнгөтэй байсан ба түүнээ гольми гэж нэрлэснээс гадна бас нэг ногоон өнгөтэй шаар байсныг тули хэмээн нэрлэв.

Сүүлд 1911 онд шведийн химич Гольмберг гольмийн оксидыг цэврээр гаргаж авсан байна. Тэрбээр энэ элементийг шведийн нийслэл Стокхольмд мэдэгдэхдээ өөрийн нэрийг оролцуулсан уу, эсвэл Клевегийн нэрийг бодож өгсөн үү гэдгийг түүнээс өөр хэн ч мэдэхгүй. Цэвэр гольмийн металлыг 1940 онд анх гаргаж авчээ.

Шинж чанар

Гольми

Цахим холбоос

 Commons: Гольми – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary

Wiktionary: Гольми – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу