Терби

Терби (Англи: Terbium; ) нь дэс дугаар 65, Tb тэмдэглэгээтэй химийн элемент. Үелэх системд лантаноидын бүлэгт байрлах учир газрын ховор металлд тооцогдоно. Терби нь Иттри, Эрби, Иттерби зэрэг химийн элементүүдтэй адил түүнийг олборлосон Стокхольм дахь Иттербю уурхайн нэрээр нэрлэгдсэн аж.

Терби, ₆₅Tb

Терби
Дуудлага	/ˈtʰerpi/
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
Стандарт атомын жин Ar°(Tb)
	158.925354±0.000007[1] 158.93±0.01 (товчлогдсон)[2]
Үелэх систем дэх Терби
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон – ↑ Tb ↓ Bk гадолини ← терби → диспрози
Атомын дугаар (Z)	65
Бүлэг	f-блокийн бүлгүүд (дугааргүй)
Үе	6-р үе
Блок	f-блок
Электрон байгуулалт	[Xe] 4f9 6s2
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 27, 8, 2
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	1629 K ​(1356 °C, ​2473 °F)
Буцлах температур	3396 K ​(3123 °C, ​5653 °F)
Нягт (20° C)	8.229 г/см3 [3]
шингэн үед (х.т.)	7.65 г/см3
Хайлах энтальп	10.15 кЖ/моль
Уурших энтальп	391 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	28.91 Ж/(моль·K)
Уурын даралт P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 1789 1979 (2201) (2505) (2913) (3491)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +3 0,[4] +1,[5] +2,[6] +4[7]
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 1.2 (?)
Ионжилтын энерги	1-р: 565.8 кЖ/моль 2-р: 1110 кЖ/моль 3-р: 2114 кЖ/моль
Атомын радиус	эмпирик: 177 пм
Ковалент радиус	194±5 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд терби элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	​гексагонал нягт бүтэцтэй (гнб) (hP2)
Торны тогтмолууд	a = 360.56 пм c = 569.66 пм (20 °C)[3]
Дулааны тэлэлт	ө.т. поли: 10.3 µм/(м⋅K)
Дулаан дамжуулалт	11.1 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	α, поли: 1.150 µΩ⋅м (ө.т.)
Соронзон чанар	300 K-д парасоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	+146000×10−6 см3/моль (273 K)[8]
Юнгийн модуль	55.7 ГПа
Хөдөлгөх модуль	22.1 ГПа
Эзлэхүүний модуль	38.7 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	2620 м/с (20 °C)
Пуассоны коэффициент	0.261
Викерсийн хатуулаг	450–865 МПа
Бринеллийн хатуулаг	675–1200 МПа
CAS дугаар	7440-27-9
Түүх
Нэрийн үүсэл	Олборлож байсан Иттербю уурхайн (Швед) нэрээр
Нээсэн ба анх ялгасан	Карл Густав Мосандер (1843)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү з
Гол изотопууд[9] Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 157Tb хиймэл 71 ж ε 157Gd 158Tb хиймэл 180 ж ε 158Gd β− 158Dy 159Tb 100% тогтвортой 160Tb хиймэл 72.3 ө β− 160Dy 161Tb хиймэл 6.948 ө β− 161Dy
Ангилал: Терби үзэх · хэлэлцэх · засах | эх сурвалж

Түүх

Терби

Тербиг нээсэн түүх нь ихээхэн эргэлзээтэй бөгөөд өнөөдрийг хүртэл шийдэгдээгүй байна. Гэхдээ Карл Густав Мосандерыг нээсэн гэж үздэг бөгөөд тэрбээр финландын химич Ёхан Гадолины нээсэн газрын ховор элемент болох иттриг судалж байгаад нээжээ. Түүний гаргаж авсан цэвэр тербийн нэгдэл нь угтаа хэд хэдэн лантаноидын холимог байсан аж. Учир нь цэвэр тербиг 1945 оноос хойш бий болсон ионы солилцооны аргаар анх гаргаж авчээ.

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Терби – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

 Commons: Терби – Викимедиа дуу дүрсний сан