Диспрози

Диспрози (грекээр δυσπρόσιτος „хүршгүй эсвэл ойртошгүй“) нь дэс дугаар 66, Dy тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Үелэх системийн лантаноидын бүлэгт байдаг учраас газрын ховор металлд тооцогдоно.

Диспрози, ₆₆Dy

Диспрози
Дуудлага	/tiˈspʰrɔtsi/
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
Стандарт атомын жин Ar°(Dy)
	162.500±0.001[1] 162.50±0.01 (товчлогдсон)[2]
Үелэх систем дэх Диспрози
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон – ↑ Dy ↓ Cf терби ← диспрози → гольми
Атомын дугаар (Z)	66
Бүлэг	f-блокийн бүлгүүд (дугааргүй)
Үе	6-р үе
Блок	f-блок
Электрон байгуулалт	[Xe] 4f10 6s2
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 28, 8, 2
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	1680 K ​(1407 °C, ​2565 °F)
Буцлах температур	2840 K ​(2562 °C, ​4653 °F)
Нягт (20° C)	8.550 г/см3 [3]
шингэн үед (х.т.)	8.37 г/см3
Хайлах энтальп	11.06 кЖ/моль
Уурших энтальп	280 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	27.7 Ж/(моль·K)
Уурын даралт P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 1378 1523 (1704) (1954) (2304) (2831)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +3 0,[4] +2,[5] +4
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 1.22
Ионжилтын энерги	1-р: 573.0 кЖ/моль 2-р: 1130 кЖ/моль 3-р: 2200 кЖ/моль
Атомын радиус	эмпирик: 178 пм
Ковалент радиус	192±7 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд диспрози элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	​гексагонал нягт бүтэцтэй (гнб) (hP2)
Торны тогтмолууд	a = 359.16 пм c = 565.01 пм (20 °C)[3]
Дулааны тэлэлт	poly: 9.9 µм/(м⋅K) (ө.т.)
Дулаан дамжуулалт	10.7 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	α, poly: 926 nΩ⋅м (ө.т.)
Соронзон чанар	300 K-д парасоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	+103500×10−6 см3/моль (293.2 K)[6]
Юнгийн модуль	61.4 ГПа
Хөдөлгөх модуль	24.7 ГПа
Эзлэхүүний модуль	40.5 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	2710 м/с (20 °C)
Пуассоны коэффициент	0.247
Викерсийн хатуулаг	410–550 МПа
Бринеллийн хатуулаг	500–1050 МПа
CAS дугаар	7429-91-6
Түүх
Нэрийн үүсэл	30 удаа тусгаарлах оролдлого шаардагдсан тул Грек δυσπρόσιτος, "авахад хэцүү" гэсэн үгнээс
Нээсэн	Лекок де Буабодран (1886)
Анх ялгасан	Жорж Урбэн (1905)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү з
Гол изотопууд[7] Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 154Dy хиймэл 1.40×106 ж[8] α 150Gd 156Dy 0.056% тогтвортой 158Dy 0.095% тогтвортой 159Dy хиймэл 144.4 ө ε 159Tb 160Dy 2.33% тогтвортой 161Dy 18.9% тогтвортой 162Dy 25.5% тогтвортой 163Dy 24.9% тогтвортой 164Dy 28.3% тогтвортой 165Dy хиймэл 2.332 ц β− 165Ho 166Dy хиймэл 3.40 ө β− 166Ho
Ангилал: Диспрози үзэх · хэлэлцэх · засах | эх сурвалж

Түүх

Диспрози

1886 онд Францын химич П.Э. Лекок де Буабодран гольмийн оксидын дээжнээс диспрозийн гуравдагч оксидыг ялган авч чаджээ.

Цахим холбоос

 Commons: Диспрози – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary

Wiktionary: Диспрози – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу