Иттерби

Иттерби (Англи: Ytterbium) нь Yb гэж тэмдэглэгддэг, атомын дугаар 70 бүхий химийн элемент юм. Мөнгөлөг зөөлөн металлаг элемент болох иттерби нь лантаноидын бүлгийн газрын ховор элемент бөгөөд гадолинит, монацит, ксенотим зэрэг эрдсүүдээс олддог. Тус элемент заримдаа Иттри болон бусад элементтэй холбогдож, ган үйлдвэрлэхэд ашиглагддаг. Байгаль дээр иттерби нь долоон тогтвортой изотопын холимог хэлбэрээр оршдог. Хиймлээр бий болгодог Иттерби-169 изотоп нь гамма цацрагийн эх үүсвэр болон хэрэглэгддэг байна.

Иттерби, ₇₀Yb

Иттерби
Дуудлага	/iˈtʰerpi/
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан; цайвар шаргал өнгөтэй[1]
Стандарт атомын жин Ar°(Yb)
	173.045±0.010[2] 173.05±0.02 (товчлогдсон)[3]
Үелэх систем дэх Иттерби
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон – ↑ Yb ↓ No тули ← иттерби → лютеци
Атомын дугаар (Z)	70
Бүлэг	f-блокийн бүлгүүд (дугааргүй)
Үе	6-р үе
Блок	f-блок
Электрон байгуулалт	[Xe] 4f14 6s2
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 32, 8, 2
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	1097 K ​(824 °C, ​1515 °F)
Буцлах температур	1469 K ​(1196 °C, ​2185 °F)
Нягт (20° C)	6.967 г/см3 [4]
шингэн үед (х.т.)	6.21 г/см3
Хайлах энтальп	7.66 кЖ/моль
Уурших энтальп	129 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	26.74 Ж/(моль·K)
Уурын даралт P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 736 813 910 1047 (1266) (1465)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +3 0,[5] +1,[6] +2[7]
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 1.1 (?)
Ионжилтын энерги	1-р: 603.4 кЖ/моль 2-р: 1174.8 кЖ/моль 3-р: 2417 кЖ/моль
Атомын радиус	эмпирик: 176 пм
Ковалент радиус	187±8 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд иттерби элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	​тал-төвтэй куб (ттк) (cF4)
Торны тогтмолууд	a = 548.46 пм (20 °C)[4]
Дулааны тэлэлт	24.31×10−6/K (20 °C)[4]
Дулаан дамжуулалт	38.5 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	β, поли: 0.250 µΩ⋅м (ө.т.)
Соронзон чанар	парасоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	+249.0×10−6 см3/моль (2928 K)[8]
Юнгийн модуль	β form: 23.9 ГПа
Хөдөлгөх модуль	β form: 9.9 ГПа
Эзлэхүүний модуль	β form: 30.5 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	1590 м/с (20 °C)
Пуассоны коэффициент	β form: 0.207
Викерсийн хатуулаг	205–250 МПа
Бринеллийн хатуулаг	340–440 МПа
CAS дугаар	7440-64-4
Түүх
Нэрийн үүсэл	Олборлож байсан Иттербю (Швед) уурхайн нэрээр
Нээсэн	Жан Шарль Галиссар де Мариньяк (1878)
Анх ялгасан	Карл Ауэр фон Вельсбах (1906)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү з
Гол изотопууд[9] Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 166Yb хиймэл 56.7 ц ε 166Tm 168Yb 0.126% тогтвортой 169Yb хиймэл 32.014 ө ε 169Tm 170Yb 3.02% тогтвортой 171Yb 14.2% тогтвортой 172Yb 21.8% тогтвортой 173Yb 16.1% тогтвортой 174Yb 31.9% тогтвортой 175Yb хиймэл 4.185 ө β− 175Lu 176Yb 12.9% тогтвортой
Ангилал: Иттерби үзэх · хэлэлцэх · засах | эх сурвалж

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Иттерби – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

 Commons: Иттерби – Викимедиа дуу дүрсний сан