Цери

Цери нь атомын дугаар 58, Ce тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Цери нь үелэх системд лантаноидын бүлэгт байрлах учир газрын ховор металлуудын тоонд ордог.

Цери, ₅₈Ce

Цери
Дуудлага	/ˈtsʰei/
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
Стандарт атомын жин Ar°(Ce)
	140.116±0.001[1] 140.12±0.01 (товчлогдсон)[2]
Үелэх систем дэх Цери
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон – ↑ Ce ↓ Th лантан ← цери → празеодим
Атомын дугаар (Z)	58
Бүлэг	f-блокийн бүлгүүд (дугааргүй)
Үе	6-р үе
Блок	f-блок
Электрон байгуулалт	[Xe] 4f1 5d1 6s2[3]
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 19, 9, 2
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	1068 K ​(795 °C, ​1463 °F)
Буцлах температур	3716 K ​(3443 °C, ​6229 °F)
Нягт (20° C)	β-Ce: 6.689 г/см3 γ-Ce: 6.769 г/см3 [4]
шингэн үед (х.т.)	6.55 г/см3
Хайлах энтальп	5.46 кЖ/моль
Уурших энтальп	398 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	26.94 Ж/(моль·K)
Уурын даралт P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 1992 2194 2442 2754 3159 3705
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: +3, +4 +2[5]
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 1.12
Ионжилтын энерги	1-р: 534.4 кЖ/моль 2-р: 1050 кЖ/моль 3-р: 1949 кЖ/моль (илүү үзэх)
Атомын радиус	эмпирик: 181.8 пм
Ковалент радиус	204±9 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд цери элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	β-Ce: ​давхар гексагонал нягт бүтэцтэй (дгнб) (hP4)
Торны тогтмолууд	a = 0.36811 нм c = 1.1857 нм (20 °C)[4]
Талст бүтэц	γ-Ce: ​тал-төвтэй куб (ттк) (cF4)
Торны тогтмол	a = 0.51612 нм (20 °C)[4]
Дулааны тэлэлт	β-Ce: 6.1×10−6/K γ-Ce: 6.1×10−6/K (20 °C)[4]
Дулаан дамжуулалт	11.3 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	β-Ce, поли: 828 nΩ⋅м (ө.т.)
Соронзон чанар	парасоронзон[6]
Моляр соронзон мэдрэмж	β-Ce: +2450.0×10−6 см3/моль (293 K)[7]
Юнгийн модуль	γ-Ce: 33.6 ГПа
Хөдөлгөх модуль	γ-Ce: 13.5 ГПа
Эзлэхүүний модуль	γ-Ce: 21.5 ГПа
Дууны хурд нимгэн саваа	2100 м/с (20 °C)
Пуассоны коэффициент	γ-Ce: 0.24
Моосын хатуулаг	2.5
Викерсийн хатуулаг	210–470 МПа
Бринеллийн хатуулаг	186–412 МПа
CAS дугаар	7440-45-1
Түүх
Нэрийн үүсэл	Ромын газар тариалангийн бурхан Церерагийн нэрээр нэрлэгдсэн одой гараг Церерагийн нэрээр
Нээсэн	Мартин Хайнриx Клапрот, Вильгельм Хизингер, Йёнс Якоб Берцелиус (1803)
Анх ялгасан	Уильям Фрэнсис Хиллебранд (1875)
Хамгийн тогвортой изотопууд ү з
Гол изотопууд[8] Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 134Ce хиймэл 3.16 ө ε 134La 136Ce 0.186% тогтвортой 138Ce 0.251% тогтвортой 139Ce хиймэл 137.64 ө ε 139La 140Ce 88.4% тогтвортой 141Ce хиймэл 32.505 ө β− 141Pr 142Ce 11.1% тогтвортой 143Ce хиймэл 33.039 ц β− 143Pr 144Ce хиймэл 284.89 ө β− 144Pr
Ангилал: Цери үзэх · хэлэлцэх · засах | эх сурвалж

Түүх

Цери

Цериг 1803 онд Вилхелм фон Хизингер, Йёнс Якоб Берцелиус хоёр ба Мартин Хайнрих Клапроттой хоорондоо хамааралгүйгээр зэрэг нээсэн байна. Энэхүү химийн элементийг одой гариг болох Церерагийн нэрээр нэрлэжээ. Шведийн химич Карл Густав Мосандер 1825 онд цериг түүний хлоридоос натригаар ангижруулан хамгийн анх дангаар ялган авсан байна.

Тархац

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Цери – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

 Commons: Цери – Викимедиа дуу дүрсний сан