Фтор

Фтор (F үсгээр тэмдэглэдэг) нь шар өнгөтэй хоёр атомт хий байдлаар оршдог химийн элемент юм. Атомын дугаар (атом дотор байх протоны тоо) нь 9 бөгөөд атом масс нь 19. Фтор нь үелэх хүснэгтийн 7 дугаар бүлэгт (галоген) багтдаг.　Үнэр нь озонтой төстэй. Байгальд минералаараа байдаг. Энэ минерал нь байгальдаа флорит фторспати CaF2 -1 гэсэн бүтэцтэй. Анх Георгиус Агрикола кальцийн фторыг таниулсан. Мөн 1886 онд Анри Мойссан фторыг гаргаж авчээ. Фтор нь маш реактив (Урвалд өндөр хурдтай ордог). Учир нь F-F холбоостой учраас хурдан задарч, хурдан нийлдэг байна. Шүдний оо болон дездорантад хэрэглэдэг.

Фтор, ₉F

Шингэн фтор (туйлын бага температур дахь F2)
Фтор
Дуудлага	/ftɔr/
Аллотропууд	альфа, бета (Фторын аллотропуудыг үзэх)
Гадаад байдал	хий: маш цайвар шар шингэн: тод шар хатуу: альфа нь тунгалаг биш, бета нь тунгалаг
Стандарт атомын жин Ar°(F)
	18.998403162±0.000000005[1] 18.998±0.001 (товчлогдсон)[2]
Үелэх систем дэх Фтор
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон – ↑ F ↓ Cl хүчилтөрөгч ← фтор → неон
Атомын дугаар (Z)	9
Бүлэг	17-р бүлэг (галоген)
Үе	2-р үе
Блок	p-блок
Электрон байгуулалт	[He] 2s2 2p5[3]
Давхарга бүрт	2, 7
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хий
Хайлах температур	(F2) 53.48 K ​(−219.67 °C, ​−363.41 °F)[4]
Буцлах температур	(F2) 85.03 K ​(−188.11 °C, ​−306.60 °F)[4]
Нягт (СТД-д)	1.696 г/Л[5]
шингэн үед (б.т.)	1.505 г/см3[6]
Гурвалсан цэг	53.48 K, ​.252 кПа[7]
Критик цэг	144.41 K, 5.1724 МПа[4]
Уурших энтальп	6.51 кЖ/моль[5]
Хувийн дулаан шингээлт	Cp: 31 Ж/(моль·K)[6] (21.1 °C) Cv: 23 Ж/(моль·K)[6] (21.1 °C)
Уурын даралт P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 38 44 50 58 69 85
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: −1 0[8]
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 3.98[3]
Ионжилтын энерги	1-р: 1681 кЖ/моль 2-р: 3374 кЖ/моль 3-р: 6147 кЖ/моль (илүү үзэх)[9]
Ковалент радиус	64 пм[10]
Ван дер Ваальсийн радиус	135 пм[11]
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд фтор элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	​куб
Дулаан дамжуулалт	0.02591 Вт/(м⋅K)[12]
Соронзон чанар	дисоронзон (−1.2×10−4)[13][14]
CAS дугаар	7782-41-4[3]
Түүх
Нэрийн үүсэл	флюорит эрдэсээс гаралтай, Латин fluo нэрээр нэрлэсэн (хайлуулахад урсдаг)
Нээсэн	Андре Мари Ампер (1810)
Анх ялгасан	Анри Муассан[3] (6 сарын 26, 1886)
Нэр өгсөн	Гемфри Дэви Андре Мари Ампер
Хамгийн тогвортой изотопууд ү з
Гол изотопууд[15] Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 17F хиймэл 64.37 s β+ 17O 18F мөр 109.734 min β+ 18O 19F 100% тогтвортой
Ангилал: Фтор үзэх · хэлэлцэх · засах | эх сурвалж

Бусад холбоотой сэдвүүд

• Хими
• Химийн элемент

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Фтор – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

 Commons: Фтор – Викимедиа дуу дүрсний сан