Кобальт

Кобальт (па-лацінску: Cobaltum) Co — хімічны элемэнт VIII групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 27. Серабрыста-белы мэтал з слабым чырвоным адценьнем.

Жалеза ← Кобальт → Нікель Co ↓ Rh 27Co Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў
Выгляд
цьвёрды бліскучы шэры мэтал
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Кобальт, Co, 27
Катэгорыя элемэнту	Мэталы
Група, пэрыяд, блёк	VIII, 4, d
Адносная атамная маса	58,9332 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[Ar] 4s2 3d7
Электронаў у абалонцы	2, 8, 15, 2
Фізычныя ўласьцівасьці
Фаза	Цьвёрдае цела
Тэмпэратура плаўленьня	1768 K, 1495 °C, 2723 °F
Структура крышталічнай краты	hexagonal close-packed
Уласьцівасьці атама
Ступені затляненьня	5, 4, 3, 2, 1, −1
Атамны радыюс	125 пм
Іншыя характарыстыкі
Нумар CAS	7440-48-4
Найбольш стабільныя ізатопы
Асн. артыкул: ізатопы
іза % пэрыяд паўраспаду распад энэргія (МэВ) прадукты распаду 56Co {сын.} 77,27 сут ε-захоп 4,566 56Fe 57Co {сын.} 271,79 сут ε-захоп 0,836 57Fe 58Co {сын.} 70,89 сут ε-захоп 2,307 58Fe 59Co 100% Кобальт зьяўляецца стабільным пры 32 нэўтронах. 60Co {сын.} 5,2714 годa β-, гама 2,824 60Ni
п а р

Па распаўсюджанасці ў зямной кары займае 34-е месца. Сустракаецца ў прыродзе заўсёды разам зь нікелем. Здабываюць у Дэмакратычнай Рэспубліцы Конга (40% сусьветнай здабычы, так званы кобальтавы пояс), Канадзе, Замбіі, Расеі (Урал, Кольскі паўвостраў), Бразыліі, Кубе.

Кобальтавыя фарбы выкарыстоўваліся яшчэ ў старажытнасьці. У горнай здабычы руда, якая ўтрымлівала кобальт, мела назву «kobold», што ў перакладзе з нямецкай мовы абазначала «руда гоблінаў». У 1735 годзе высьвятлілася, што з гэтай руды можна здабыць новы мэтал, які і атрымаў назву «kobold». Гэта быў першы мэтал, які быў выдзелены ў чыстым выглядзе са старажытнасьці.

Зараз кобальт часткова здабываецца з такіх руд, як кабальтыт (CoAsS). Але большасьць атрымліваецца з медных ды нікелевых руд у якасьці дадатковага прадукту.

Кобальт выкарыстоўваецца для вырабу магнітных, цьвёрдых ды высокаўстойлівых сплаваў. Сілікат кобальту ды алюмінат кобальту (II, CoAl₂O₄, кобальт сіні) надаюць адметны сіні колер шклу, фарбам ды іншым матэрыялам. Кобальт уваходзіць у склад Вітаміну B12.

Тэмпэратура плаўленьня кобальта 1495 °C^[1][2].

Ізатопы

Прыродны кобальт складаецца з аднаго ізатопа ⁵⁹Co^[3]. Сярод радыяактыўных ізатопаў найбольшы пэрыяд паўраспаду мае ізатоп ⁶⁰Co (5,3 гадоў)^[4]. Ён шырока выкарыстоўваецца ў прамысловасьці ў якасьці крыніцы гама-выпраменьнваньня.